Μπαίνουμε τώρα σε ένα άλλο κεφάλαιο, αν έχετε προσέξει τα θέματά αφορούν την δημογραφία, η αλλαγή του θρησκεύματος είναι μεγάλο ζήτημα δημογραφικό όπως σας είπα ο ένας στους τέσσερις κατοίκους των Βαλκανίων έγινε μουσουλμάνος, τρεις όμως δεν άλλαξαν το θρήσκευμα, τώρα πόσοι είναι οι κάτοικοι του ενός ή του άλλου θρησκεύματος μπορούμε να το παρακολουθήσουμε από τις οθωμανικές απογραφές, στο θέμα αυτό οι Οθωμανοί ήταν συστηματικοί, ιδιαίτερα στους πρώτους αιώνες της μεγάλης τους ακμής, έκαναν απογραφές συστηματικότατα, συνήθως αυτές γράφαν τους γαζέδες, δηλαδή ο απογράφων γράφει πόσα νοικοκυριά έχει ένας οικισμός, ένα χωριό, όχι άτομα και βέβαια το κάθε νοικοκυριό υπολογίζουμε ότι έχει 5 άτομα, δεν ξέρεις αν είναι ακριβώς, άλλοτε λιγότερο, άλλοτε περισσότερο, πάντως κάπως έτσι, για παράδειγμα θα σας διαβάσω από μια απογραφή του 1550 περίπου, η Κωνσταντινούπολη μέσα σε ένα αιώνα μεταξύ του 1450 και του 1570 εκτινάχτηκε πληθυσμιακά μαζί με το πολύ μεγάλο αριθμό στρατιωτών που στρατωνίζονταν εκεί, με διοικητικούς υπαλλήλους κτλ. μεγάλη πόλη, πολύ μεγάλη πόλη, σε μέγεθος εντυπωσιακό παγκοσμίως, η Ανδριανούπολη το 1520 είχε 22235 κατοίκους το 1571 είχε 30000 κατοίκους, δηλαδή υπάρχει αύξηση πληθυσμού, η Αθήνα το 1520 είχε 12633 κατοίκους, ανήκε στις μεγάλες πόλεις, γιατί πάνω από 10000 άτομα θεωρείτο τότε ότι άνηκει στις μεγάλες πόλεις, το 1571 είχε 17616 άτομα, μεγάλης κλίμακας αύξηση και εδώ, τώρα σε άλλη απογραφή φαίνεται και ο πληθυσμός ανά θρήσκευμα, π.χ. από απογραφή πάλι του μέσου του 16ου αιώνα, 1500τόσο δηλαδή, η Ρόδος και η Κως έχουν 1121 νοικοκυριά μουσουλμάνων και 5191 νοικοκυριά χριστιανών, δεν έχει Εβραίους εδώ στη καταγραφή, η Μυτιλήνη την ίδια εποχή έχει 332 νοικοκυριά μουσουλμάνων, 7227 νοικοκυριά χριστιανών, τώρα σας διαβάζω πάλι στοιχεία για αυτό που σας λέω, η Κωνσταντινούπολη το 1530 έκαναν την απογραφή και βρήκαν 9517 χαζέδες μουσουλμάνων, 5162 χαζέδες χριστιανών, μέσα σε 70 χρόνια, είναι μεγαλύτερος ο πληθυσμός των μουσουλμάνων από τους χριστιανούς και επίσης καταγράφουν 1647 νοικοκυριά Εβραίοι, η Αθήνα 1122 μουσουλμάνους, η Αθήνα ήταν μια χαρακτηριστικά χριστιανική πόλη και οι μουσουλμάνοι σε όλη τη διάρκεια των αιώνων στη πόλη αυτή ήταν πραγματικά μειοψηφία, μόνο 11 ήταν το 1520, μετά αυξήθηκαν, αλλά ποτέ δεν ήτανε πολλοί, αντιθέτως η Αθήνα είχε 2286 νοικοκυριά χριστιανών, η Θεσσαλονίκη την ίδια εποχή, είμαστε στο 1520-30 είχε 1229 νοικοκυριά μουσουλμάνους και 989 νοικοκυριά χριστιανών, 2645 νοικοκυριά Εβραίων, διότι η Θεσσαλονίκη ήταν μεγάλη Εβραιούπολη, στις Σέρρες 671 νοικοκυριά μουσουλμάνων, 257 νοικοκυριά χριστιανών, δηλαδή εκεί στις Σέρρες οι μουσουλμάνοι ήταν διπλάσιοι από τους χριστιανούς και 65 χαζέδες Εβραίων, η Λάρισα 690 χαζέδες μουσουλμάνων και 75 χαζέδες χριστιανών, ήταν τουρκόπολη η Λάρισα, όπως και τα Γιανιτσά, οπότε δεν ήταν ενιαίο το πράγμα, αλλού ήταν περισσότεροι οι μουσουλμάνοι, αλλού οι χριστιανοί, στη Θεσσαλονίκη οι Εβραίοι, από το Ζητούνι και πάνω και στις πεδιάδες, ο μουσουλμανικός πληθυσμός είναι μεγαλύτερος, δηλαδή από το Ζητούνι και κάτω είναι λιγότερη οι μουσουλμάνοι, βέβαια και στη Πελοπόννησο κάποιες πόλεις είχαν γερή εκπροσώπηση μουσουλμάνων, όπως το Ναύπλιο και η Τρίπολης, γιατί ήταν πρωτεύουσες διοικητικές και εκεί κατοικούσαν πολύ τούρκοι, γενικά όμως στη Πελοπόννησο το 1/10 του πληθυσμού ήτανε μουσουλμάνοι, οι 9/10 δεν ήτανε μουσουλμάνοι, γενικά στη περίοδο της τουρκοκρατίας υπήρξε διάχυση, κατασπορά πληθυσμού, σε αυτό έπαιξαν ρόλο και οι πραγματικότητες της τουρκοκρατίας, μια και το γεγονός ότι όλα λειτουργούσαν μέσα σε αυτοκρατορία, δηλαδή σε μια μεγάλη ενιαία περιοχή, αυτό ευνοούσε την οικονομική ζωή και το εμπόριο, οι Έλληνες έγιναν ξακουστοί έμποροι στην οθωμανική αυτοκρατορία, ήταν κάποια περίοδο οι πιο ξακουστοί έμποροι, μαζί με τους Εβραίους και τους Αρμένιους, οι πραγματικότητες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας βοήθησαν στο εμπόριο και τη ναυτιλία, οι Έλληνες κάλυψαν ξανά ματά όλη την επικράτεια όπως στην αρχαιότητα και στο Βυζάντιο, Έλληνες θα δούμε σε όλη τη Ρουμανία, όπου κυλάει ο Δούναβης, θα τους βρούμε σε όλο τον Εύξεινο Πόντο, όπου υπάρχει λιμάνι, οι Έλληνες εγκαθιστούν ξανά όπως στην αρχαιότητα και στο Βυζάντιο, στα παράλια της Μαύρης Θάλασσας εγκαθίστανται Έλληνες, σε αυτό που είναι σήμερα νότιο Βουλγαρία, νοτιοανατολική Βουλγαρία δηλαδή αυτό που λέμε ανατολική Ρωμυλία, η ανατολική Ρωμυλία γεννήθηκε κυριολεκτικά με Έλληνες, από εκεί έφυγαν στο τέλος του 19ου, αρχές του 20ου εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων, όταν άλλαξαν τα πράγματα στη Βαλκανική, η νότια Βουλγαρία επί τουρκοκρατίας είχε πολλούς Έλληνες, γενικά ο Εύξεινος Πόντος είχε πολλούς Έλληνες σε όλη τη περιφέρεια του και βέβαια στις περιοχές που είναι σήμερα Ουκρανία και Ρωσία, τότε ήτανε νότια Ρωσία με αποκορύφωμα την περιοχή της Οδησσού, την Κριμαία, την θάλασσα του Αζόφ, τη Μεσαραβία, δεν είναι τυχαίο ότι η ελληνική επανάσταση ξεκίνησε από αυτές ακριβώς τις περιοχές, όπου κατοικούσαν επί αιώνες χιλιάδες και χιλιάδες Ελλήνων ναυτικών, εμπόρων λογιστών, Εβραίων.....κτλ.
Η φιλική εταιρεία από αυτούς τους Έλληνες ιδρύθηκε, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης εκεί μπήκε με το στράτευμα στις 22 Φεβρουαρίου 1821, στη Βλαχία και τη Μολδαβία, περιοχές που σήμερα είναι Ρουμανία θυμίζω, για την απελευθέρωση των Ελλήνων, τυχαίο? δεν νομίζω και βέβαια όπως είδαμε, πολλοί Έλληνες κατοικούσαν στη περιοχή της Κωνσταντινούπολης, παρέμενε η πιο σπουδαία πόλη για τους Έλληνες σε όλη αυτή τη περίοδο, στα Σκόπια επίσης, αλλά κυρίως στα νότια της, ακόμη και στη Σερβία υπήρχε ελληνικό στοιχείο, συμπαγής και σημαντικός ελληνικός πληθυσμός υπήρχε στην Αλβανία και δεν υπάρχει ακόμα, στη βόρια Ήπειρο, αυτό που είναι σήμερα νότια Αλβανία, στη Μικρά Ασία, στο Πόντο υπήρχε επίσης ελληνισμός, αλλού λιγότερος, αλλού περισσότερος και βέβαια πολλοί Έλληνες σε αυτό που είναι σήμερα Ιράν, αργότερα στα παράλια της Συρίας και στην Αίγυπτο.
Τώρα στη περίπτωση των Βαλκανίων η ελληνική πλευρά έχει κάποιο ειδικό χαρακτηριστικό που σχετίζεται με το ποιο χαρακτήρα απέκτησαν οι λαοί αυτοί μέσα σε αυτά τα χρόνια, ας πούμε οι Αλβανοί θεωρούνταν ένοπλοί, άνθρωποι έτοιμοι για πόλεμο ας πούμε, οι Βούλγαροι θεωρούνταν αγρότες, οι Σλάβοι θεωρούνταν έμποροι χοίρων και ένοπλοι, αυτά ήταν τα στερεότυπα θα έλεγε κανείς, οι Εβραίοι θεωρούνταν έμποροι, οι Αρμένιοι έμποροι μεγάλων αποστάσεων, οι Έλληνες είχανε μια μεγάλη γκάμα στερεοτύπων, θεωρούνταν λόγιοι, ιερείς, δάσκαλοι καλοί, έμποροι της ξηράς και έμποροι της θάλασσας, αυτό είχε σημασία στο θέμα που συζητούμε, διότι γιατί οι Έλληνες είχαν το στερεότυπο του λογίου, του δασκάλου, του ιερωμένου κλπ. γιατί η ελληνική γλώσσα ήταν με απόσταση η αρχαιότερη και η πιο δουλεμένη γλώσσα από όλες τις γλώσσες στην ανατολική Μεσόγειο και εκτός αυτού, ήταν και η γλώσσα των τεσσάρων Πατριαρχείων της ανατολής και το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως και Αλεξάνδρειας και Ιεροσολύμων, Αντιοχείας είναι ελληνόφωνα Πατριαρχεία από τότε που δημιουργήθηκαν το 13ο αιώνα μέχρι σήμερα, όχι ελληνικά, ελληνόφωνα Πατριαρχεία, επίσημη γλώσσα τους είναι η ελληνική γιατί η ελληνική ήτανε η γλώσσα του χριστιανισμού, παρ' όλο που ο ιδρυτής του χριστιανισμού ήτανε Εβραίος η γλώσσα διάδοσης επιλέγει να είναι ελληνικά, μόνο το Πατριαρχείο Αντιοχείας έχει μετακινηθεί πρόσφατα στην αραβική γλώσσα, η ελληνική γλώσσα ήταν λοιπόν η αγία γλώσσα, η γλώσσα της εκκλησίας που ποίμεναι όλους τους χριστιανούς ορθοδόξους ανεξαρτήτως μητρικής γλώσσας, εξ' αυτού και τα ελληνικά σχολεία τα οποία αρχίζουν από το 17ο αιώνα να είναι πολλά και πολύ δυναμικά και ενδιαφέροντα, γίνονται τα σχολεία στα οποία πηγαίνει ο κάθε χριστιανός ορθόδοξος, όχι μόνο Έλληνες, πως σήμερα πηγαίνουν στο αμερικανικό κολλέγιο ας πούμε ή στη γερμανική σχολή γιατί θεωρούνε ότι είναι ισχυρά σχολεία μιας ισχυρής γλώσσας και καλής παιδείας, στη περίοδο της τουρκοκρατίας, αν ήθελες το παιδί σου να πάει σε καλό σχολείο, το πήγαινες σε ελληνικό σχολείο, να είναι φυσικά χριστιανός ορθόδοξος, οι αλλόθρησκοι πήγαινάν αλλού, αυτό σήμαινε ότι η ελληνική πλευρά είχε μια ειδική διεισδυτικότητα, πολιτιστική διεισδυτικότητα σε όλα τα Βαλκάνια και την ανατολική Μεσόγειο, εμείς τώρα θα εστιάσουμε στα σημερινά σύνορα, τα σημερινά μας σύνορα είναι ανθυποκλάσμα του χώρου στον οποίον είχαν διαχυθεί οι Έλληνες μέχρι και τον 17ο αιώνα, οι Έλληνες είχαν διαχυθεί σε περισσότερα μέρη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, της Βαλκανικής, της Μαύρης Θάλασσας και της ανατολικής Μεσογείου, περισσότερο από κάθε άλλο λαό, ωστόσο το ίδιο σε μικρότερο αριθμό συνέβενε και με άλλους λαούς, κεντρικά σύνορα δεν υπήρχαν, μια μεγάλη επεκταμμένη αυτοκρατορία όπου πολλοί λαοί ζούσαν κοντά ή μαζί, υπήρχε μωσαικό, έτσι και στα σημερινά εθνικά σύνορα αντιστοίχως, κατοικούσαν και άλλοι ανθρώπινοι λαοί, όπως Βούλγαροι, Τούρκοι, ιδίως στη Μακεδονία και τη Θράκη, Εβραίοι που είπαμε, Αλβανοί, αλλού περισσότεροι, αλλού λιγότεροι, γενικά οι αυτοκρατορίες δεν είχαν και δεν έχουν πρόβλημα, πρόβλημα έχουν αν δε σέβεσαι τη κεντρική αρχή και αν αμφισβητείς την εξουσία της, αλλιώς σε αφήνουνε ήσυχο, στη γωνιά σου, αρκεί να πληρώνεις τους φόρους.
Τον σημερινό ελληνικό χώρο λοιπόν στην διάρκεια της τουρκοκρατίας είχαμε κάποιες αλλαγές, ενισχύθηκαν ή μειώθηκαν κάποιοι πληθυσμοί, αλλόγλωσσοι ή μη που υπήρχαν και από πριν ή ήρθαν καινούργιοι, ας πούμε οι Καραγκούνηδες που ζούνε στη Θεσσαλία εκεί σε χωριά γύρω από τη Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, αυτοί λένε τον εαυτό τους Καραγκούνηδες και αισθάνονται το ρυθμό τους, είναι μια ξεχωριστή ομάδα, ενώ μιλούν ελληνικά και είναι χριστιανοί ορθόδοξοι, υπάρχουνε διάφορες ετυμολογίες για τον όρο Καραγκούνης π.χ. καρά θα πει στα τούρκικα μαύρη πέτρα ή καραιγκούν που θα πει μαύρο χώμα, αλλά τίποτα δεν είναι βέβαιο, υπάρχουν μόνο εικασίες, υπάρχουν εικασίες ότι μπορεί οι λαοί παλαιότερα ένας αλλόθρησκος πληθυσμός ο οποίος εξελληνίστηκε τόσο πολύ που ξέχασε τις παλιές του διαφορές και του έμεινε μόνο η αίσθηση ότι είναι κάτι άλλο από το διπλανό του Έλληνα, μπορεί και να είναι για το γεγονός ότι ήτανε άνθρωποι του κάμπου γεωργοί, θα είχε δηλαδή μια επαγγελματική διάσταση, πάντως για να γίνει το πράγμα πολυπλοκότερο, για όλους στα ορεινά της Ρούμελης χρησιμοποιούνταν για προσδιορίσει τους Αρβανιτόβλαχους, στη Θεσσαλία υπάρχει και η λέξη Καραγκουνόβλαχος που προσδιορίζει την επαγγελματική κατάσταση και θέλει να πει, γεωργοκτηνοτρόφος, διότι με τη λέξη Βλάχος στην ελληνική γλώσσα κατά κανόνα προσδιορίζουμε κατά κανόνα τον κτηνοτρόφο τον ορεσείβιο, όλοι οι Καραγκούνηδες είναι κάτοικοι της πεδιάδας, άρα γεωργοί, οπότε ο Καραγκουνόβλαχος είναι ο γεωργο-κτηνοτρόφος, υπήρχε και υπάρχει άλλη μια ομάδα, οι Σαρακατσαναίοι, οι Καραγκούνηδες ακόμη υπάρχουν και οι Σαρακατσαναίοι ακόμα υπάρχουν, αλλά όχι πια με την αρχέγονη μορφή τους, γιατί το να είσαι Σαρακατσάνος σήμαινε πως είσαι νομάς κτηνοτρόφος, τι ήταν οι Σαρακατσαναίοι? για αιώνες μέσα στο χρόνο ήταν νομάδες κτηνοτρόφοι, πάντα ελληνόφωνοι, χριστιανοί ορθόδοξοι, δεν ήταν σε χωριά, μετακινούνταν συνεχώς και στήνανε πρόχειρούς καταυλισμούς για να κινηθούν ξανά στα επόμενα βοσκοτόπια, κίνησαν και είναι ελληνόφωνοι, χριστιανοί ορθόδοξοι όπως και οι Καραγκούνηδες δηλαδή δεν υπάρχει αλλοφωνία ή τριτοφωνία, οι Σαρακατσαναίοι ήτανε νομάδες, η απόλυτοι νομάδες, μόνο νομάδες και μάλιστα στη Βαλκανική ολόκληρη με τα ποίμνια τους κινούνταν κάθε τόσο σε κάποιο βοσκοτόπι τα περίφημα καλύβια των Σαρακατσαναίων, έχουν ένα συγκεκριμένο τρόπο να στήνονται τα καλύβια, στα βοσκοτόπια στήνανε καλύβια, μένανε ένα διάστημα, τα ξέστηναν, πήγαιναν παρά πάνω και τα ξαναστήναν, Σαρακατσαναίοι επί ώρες κινούνταν σε όλη τη Βαλκανική, βοσκοτόπια αναζητούσαν και επειδή οι καλύτερες πεδιάδες είναι στη Θεσσαλία, στη Μακεδονία, τη Βουλγαρία κτλ. το χειμώνα κινούνταν σε αυτά, ενώ το καλοκαίρι μετέφεραν τα ποίμνια τους στα ορεινά, ήταν πολύ κινητικοί, εξ' αυτού ανθούσαν σε μια αυτοκρατορία διότι στις αυτοκρατορίες δεν υπάρχουν εσωτερικά σύνορα, μετακινούνταν επομένως άνετα, μετά όμως το 19ο και στον 20ο αιώνα που κλείσανε τα σύνορα και δημιουργηθήκανε τα εθνικά κράτη, αυτοί χαθήκανε κατά κάποιο τρόπο, κάποιους από αυτούς έχουνε ξεμείνει στη Βουλγαρία, οι περισσότεροι βέβαια ήτανε στην Ελλάδα, όπου περιφερόνταν για κάποιο διάστημα, τελικά έπαψαν να περιφέρονται και να είναι νομάδες, εξ' άλλου και ο τύπος της κτηνοτροφίας άλλαξε, την ίδια ώρα που και οι πόλεμοι και ο εμφύλιος και όλα αυτά συνέτριψαν την παραδοσιακή ζωή στα μέσα του 20ου αιώνα τελείως, έτσι μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο δεν υπάρχουν πια οι Σαρακατσαναίοι ως νομάδες κτηνοτρόφοι, εγκαταστάθηκαν σε χωριά και άρχισε να υπάρχει κάτι που λέγεται χωριό Σαρακατσαναίων, πριν επί αιώνες και αιώνες δεν υπήρχε ποτέ η λέξη χωριό στους Σαρακατσαναίους γιατί δεν μπορεί να είσαι Σαρακατσάνος και να είσαι σε χωριό, αν δεν είσαι νομάς δεν είσαι Σαρακατσάνος. Σαρακατσάνοι σήμερα έχουν εγκατασταθεί κυρίως στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο και στη Μακεδονία, φυσικό είναι γιατί αυτές ήταν περιοχές που αυτοί γνώριζαν από το μακρύ χρόνο των μετακινήσεων τους, τώρα στη περιοχή της ευρύτερης Βαλκανικής είχαμε και έχουμε Εβραίους, η αυτοκρατορία είχε εβραίικές κοινότητες, όχι μεγάλες, όχι πολλές, αλλά όχι και λίγες, οι Εβραίοι της βυζαντινής αυτοκρατορίας ήταν τόσο παλιάς εγκατάστασης σε αυτήν εδώ την πλευρά της ανατολικής Μεσογείου που είχανε εξελληνιστεί στη γλώσσα, ήταν Εβραίοι στο θρήσκευμα αλλά μιλάγανε ελληνικά και για αυτό λεγόντουσαν ρωμαιλιώτες Εβραίοι από το Ρωμαίος, αυτοί τώρα οι Εβραίοι όταν κατακτήθηκε η περιοχή από την Οθωμανική αυτοκρατορία εκ των πραγμάτων έγιναν υπήκοοι της οθωμανικής αυτοκρατορίας, παραμένοντας ελληνόφωνοι ρωμαιλιώτες δηλαδή, αλλά στη περίοδο της Οθωμανικής αυτοκρατορίας θα συμβεί ένα σημαντικό γεγονός, έκτακτό γεγονός από αυτά που δεν τα περιμένει κανείς, ποιο? το 1492 στην Ισπανία ηττήθηκαν οι Άραβες από τον Φερδινάνδο και την Ισαβέλλα και εκδιώχθηκαν μαζικά οι Εβραίοι της Ισπανίας που δεν ήταν καθόλου λίγοι, αυτοί αφήνανε την Ισπανία και ερχόντουσαν και από την Πορτογαλία και κατεσπάρησαν σε διάφορα σημεία της Ευρώπης και της βόρειας Αφρικής, ένα ποσοστό αυτών των ανθρώπων ήλθε και στην Οθωμανική αυτοκρατορία, διότι ο αυτοκράτορας Σουλτάνος ο Βαγιαζήτ ο δεύτερος κατά κάποιο τρόπο τους κάλεσε, τους καλοδέχτηκε, τους ανείγκηλε ότι αν έλθετε στην αυτοκρατορία μου, θα ζήσετε όπως οι εδώ άπιστοι, σε ασφάλεια, έχετε τη δυνατότητα να έχετε την ιεραρχία της θρησκείας σας, τους ναούς σας κτλ. και κατά κάποιο τρόπο τους προσέφερε και προνόμια για την πρώτη τους εγκατάσταση για να τους ελκύσει, έτσι χιλιάδες Εβραίοι της Ισπανίας, άλλαξαν ρότα και ήρθαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία, δεν ήταν μόνο μονομιάς, αλλά έρχονταν στη διάρκεια κάποιων χρόνων και εγκαταστάθηκαν στις μεγάλες πόλεις, μια και οι Εβραίοι δεν ήταν αγρότες, ήταν αστοί, δεν υπάρχουν Εβραίοι που να κατοικούν σε χωριό, μόνο σε πόλεις, επομένως εγκαθίστανται στις πιο μεγάλες και ζωντανές οικονομικά πόλεις, στη Κωνσταντινούπολη μεγάλος αριθμός Εβραίων, στην Ανδριανούπολη, στη Λάρισα, στις Σέρρες κλπ. αλλά η πόλη στην οποία εγκαθίστανται μαζικά είναι η Θεσσαλονίκη, είναι τόσοι πολλοί οι Εβραίοι που εγκαθίστανται στη Θεσσαλονίκη μαζί με τους προηγούμενους που υπήρχαν διαθέτει 70-78 ποσοστά, βέβαια οι Εβραίοι που έρχονται από την Ισπανία είναι ισπανόφωνοι, Εβραίοι στο θρήσκευμα, αλλά ισπανόφωνοι στη γλώσσα και λέγονται Σεφαραδήτες Εβραίοι, μια δημογραφική αλλαγή που ήλθε από το πουθενά και ήλθαν εδώ χιλιάδες Εβραίων, αυτοί ήταν πολλοί και είχαν επίσης υψηλό επίπεδο μάθησης και εκπαίδευσης, άνθρωποί με αστικό παρελθόν, κάποιοι από αυτούς επιτυχημένοι, στην ουσία με το μέσο του χρόνου, ακολούθησαν σταδιακά τους Ρωμανιώτες Εβραίους, εξισπανίζοντας τους, εξαφανίζοντας τους, πως σας φαίνεται αυτό? οι ρωμανιώτες Εβραίοι χάνουν την ιδιοφωνία τους και γίνονται ισπανόφωνοι, μέσα στην Οθωμανική αυτοκρατορία, η χαρακτηριστική γλώσσα των Εβραίων της Βαλκανικής είναι τα ισπανικά μετά το 1500 και μέχρι πρόσφατα, γέροντες Εβραίοι εδώ στην Ελλάδα μιλούσαν δηλαδή αυτή την Ισπανοεβραϊκή γλώσσα που είχαν φέρει μαζί τους.
Το χαρακτηριστικό των Εβραίων της περιοχής μας, της ευρύτερης περιοχής της εποχής εκείνης, είναι η ισπανοφωνία, αλλά και η ελληνοφωνία γιατί παρέμειναν κάποιοι ελληνόφωνοι ρωμανίωτες Εβραίοι στη Χαλκίδα και τα Ιωάννινα, η Εύβοια, η Χαλκίδα, η Ρόδος, η Κως, η Λάρισα είχαν ισχυρές εβραίικές κοινότητες, η Θεσσαλονίκη βέβαια την είπαμε, η Σέρρες, η Ανδριανούπολη κτλ. η Κρήτη, τα Χανιά, το Ηράκλειο πάντα σαφώς μειοψηφικές σε σχέση με τους χριστιανούς και τους μουσουλμάνους κατοίκους, ωστόσο είχαν ειδικό βάρος και έντονη οικονομική δράση, όταν δημιουργήθηκε το νέο ελληνικό κράτος το 1830 τα σύνορα αυτού του κράτους κοντά λίγο στη Λαμία και μετά λίγο βορειότερα από τη Λαμία, δεν περιελάβανε σοβαρό αριθμό Εβραίων, διότι οι πολλοί Εβραίοι βρίσκονταν βορειότερα από αυτή τη γραμμή, όταν αργότερα μπήκε η Θεσσαλία στον ελληνικό κορμό, μπήκε η Ήπειρός στον ελληνικό κορμό και φυσικά η Μακεδονία με τους βαλκανικούς πολέμους, τότε ο αριθμός των Ελλήνων Εβραίων αυξήθηκε θεαματικά, αναλογικά, σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν ελάχιστοι Εβραίοι, είναι της τάξεως των 5000-5500 όλοι μαζί.
Η αναλογικά μεγάλη απώλεια τους, σχετίζεται με το γεγονός ότι η Θεσσαλονίκη, η πόλη είχε τεράστιο αναλογικά αριθμό Εβραίων κατοίκων. οπότε όταν οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης ξεκληρίστηκαν το 1943 οδηγούμενοι με τραίνα στο Αουσβίτς, αμέσως χάθηκε μόνο μιας .ένα μεγάλο ποσοστό του συνολικού εβραϊκού πληθυσμού της χώρας, ούτε 500 άνθρωποι δε επέζησαν από αυτή την τραγωδία, επίσης καταστράφηκαν οι Εβραίοι των Ιωαννίνων, της Ρόδου, της Κω, στη Θράκη κατά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, είχαμε βουλγαρική κατοχή και οι Βούλγαροι εξόντωσαν όλο τον ελληνικό πληθυσμό των Ελλήνων, από άλλες χώρες πρόλαβαν να σωθούν, αλλού συνελήφθησαν από τους Ναζί και εξοντώθηκαν, άλλοι διέφυγαν στα βουνά και ενώθηκαν με την αντίσταση, αποτέλεσμα, έρχεται το τέλος αυτού του κύκλου του φοβερού και μετά το 45, οι Εβραίοι που έχουνε απομείνει είναι υποκλάσμα της προηγούμενης τους εκπροσώπησης, καθώς παραλλήλως υπάρχει και το κύμα μετανάστευσης προς το Ισραήλ, με τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ το 1947, υπάρχει και μια γενική τάσης μετακίνησης προς το Ισραήλ, με αποτέλεσμα να έχουν μείνει σήμερα στην Ελλάδα περί τους 5000 άνθρωποί, το ενδιαφέρον είναι ότι οι περισσότεροι κατοικούν στην Αθήνα, ενώ στη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου η Αθήνα δεν είχε καθόλου Εβραίους κατοίκους, αλλά έτσι όπως έγινε η Ελλάδα μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, όπου η Αθήνα έγινε υδροκέφαλη και συγκεντρώθηκε εδώ μεγάλος πληθυσμός από όλη τη χώρα, το ίδιο συνέβη και με τους Εβραίους Έλληνες, έτσι η Αθήνα σήμερα διαθέτει την μεγαλύτερη εβραϊκή κοινότητα στην Ελλάδα, μιλώντας για το ανθρώπινο μωσαϊκό, να θυμηθούμε ότι κατά την τουρκοκρατία, δεν υπήρχε Ελλάδα, δεν υπήρχε Βουλγαρία, δεν υπήρχε Αλβανία, χρησιμοποιούμε τον όρο Ελλάδα, γιατί δεν υπήρχαν εθνικά κράτη, Σέρβοι υπήρχαν, Βούλγαροι υπήρχανε, Τούρκοι υπήρχανε, Έλληνες υπήρχαν, αλλά χωρίς εθνικό κράτος, αυτό έγινε το 19ο και τον 20ο αιώνα.
Τώρα από τους πληθυσμούς που παίζουνε ρόλο και στο σύγχρονό μωσαϊκό χάρτη θα αναφερθούμε σε δύο στην ουσία που είναι σημαντικότερα, οι Βλάχοι δεν είναι αυτό που λέμε απαξιωτικά, καράβλαχοι, μπουρτσόβλαχοι, είναι η έννοια του αδρού, του άξεστου, οι Βλάχοι είναι άτομα μονόγλωσσα ή δίγλωσσα που μιλούν τη γλώσσα των προγόνων τους, μια λατινογενή γλώσσα που αν την ακούσετε εσείς και εγώ, εφ' όσον δεν είμαστε Βλάχοι, δεν την καταλαβαίνουμε, στα εδάφη μας οι Βλάχοι κατοικούν κυρίως στη Θεσσαλία, αλλά υπάρχουν παντού, σε μικρότερες ή μεγαλύτερες ομάδες σε όλες τις βαλκανικές χώρες, δεν έχει μόνο η Ελλάδα Βλάχους, Βλάχους έχει κάθε χώρα των Βαλκανίων, έχει η Βουλγαρία, η Φυρόμ, η Αλβανία, η Σερβία, η Κροατία, η χερσόνησος της Σερβίας στην Αδριατική και βέβαια η Ρουμανία της οποίας η γλώσσα είναι επίσης λατινογενής, συγγενής με εκείνη των Βλάχων, όταν συναντιούνται στα καταπληκτικά τους πανηγύρια, εκεί στο Περτούλι, στη Σαμαρίνα, στα χωριά του Ασπροποτάμου, στο Σαράκοβο, στους Καλαρήτες, πέφτουν τα ντουβάρια από το χορό και το τραγούδι τους, οι Βλάχοι μέχρι τον 18ο αιώνα δεν είχανε γραφή, παρ' όλο που λόγιοι τους προσπάθησαν και αυτοί να δημιουργήσουν γραφή για τη γλώσσα τους και την δημιούργησαν, στην πραγματικότητα οι Βλάχοι ποτέ δεν την χρησιμοποίησαν, δεν την χρησιμοποιούν, η βλάχικη γλώσσα μέχρι σήμερα γενικά δεν είναι χρήσιμη σταθερά, παραμένει προφορική γλώσσα όχι γραπτή, αρκετοί επώνυμοι Έλληνες είναι βλάχικης καταγωγής, όπως σας είπα δεν είχε μόνο η Ελλάδα Βλάχους, Βλάχους έχουν και όλες οι βαλκανικές χώρες, αλλά έτσι όπως εξελίχτηκαν τα σύνορα και τα σύνορα μας, στον ελληνικό κορμό κατοικούν οι περισσότεροι Βλάχοι των Βαλκανίων, δηλαδή βρεθήκαμε να έχουμε το μεγαλύτερο αριθμό Βλάχων από κάθε άλλη χώρα των Βαλκανίων που κατοικούν οι Βλάχοι μας? σε ορεινά σημεία, οι Βλάχοι κατοικούν σε ορεινά σημεία και μάλιστα σε υψηλά ορεινά, ο Βλάχος είναι ταυτόσημος με το ψηλό βουνό, τώρα πια βέβαια, κυρίως μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, η ορεινή Ελλάδα έχει αδειάσει δυστυχώς από κατοίκους και έτσι και τα βλαχοχώρια έχουν αδειάσει, οι δε Βλάχοι Έλληνες έχουν εγκατασταθεί στη Λάρισα, στην Ελασσόνα κτλ. παραδοσιακά κατοικούσαν στα ψηλά βουνά κυρίως στον ορεινό όγκο μεταξύ Θεσσαλίας και Ηπείρου, στη οροσειρά της Πίνδου, στη Καλαμπάκα προς την Ήπειρο, δηλαδή από τη Καλαμπάκα και προς τα δυτικά, τα χωριά αυτά, το ένα μετά το άλλο είναι βλαχοχώρια, εόιναι η μεγαλύτερη συγκέντρωση βλάχικων χωριών σε όλη τη Βαλκανική, επίσης υπάρχουν και άλλα βλαχοχώρια σαν το Μέτσοβο ας πούμε, στα καφενεία του Μετσόβου μπορεί κανείς να ακούσει να μιλούν βλάχικα από τους παππούδες, ξέρουν να μιλήσουν ελληνικά άψογά, αλλά μεταξύ τους όμως θα πιάσουν το ψιλό γαζί στα βλάχικα, δεν θα καταλάβεις τίποτα.
Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα δημιουργούνται τα εθνικά κράτη στη Βαλκανική, το πράγμα βάρυνε, διότι οι Ρουμανία διεκδίκησε τους Βλάχους των Βαλκανίων ως δικά τους άτομα, ως Ρουμάνους και έκανε ανάμεσα τους συστηματική προπαγάνδα ώστε να τους τραβήξει με το μέρος της, καθώς οι περισσότεροι Βλάχοι των Βαλκανίων κατοικούσαν σε ελληνικά εδάφη, η Ελλάδα αντέδρασε δυναμικά στη προπαγάνδα αυτή, δύο φορές τους προσπάθησαν με δασκάλους, λογίους και σχολεία να ελέγχουν ανάμεσα στους Βλαχικούς πληθυσμούς και αυτό ονομάζεται το Βλαχικόν ζήτημα το οποίο είχε μεγάλη ένταση προς το τέλος του 19ου αιώνα, αρχές του 20ου αιώνα.
Η Ρουμανία παρ' όλο που ηττήθηκε στο θέμα αυτό, μια και οι Έλληνες Βλάχοι, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, αισθάνονται Έλληνες, μέχρι σήμερα διεκδικούν τους Βλάχους των Βαλκανίων και ιδιαίτερα εκείνους της Ελλάδας, δεν έχουνε σταματήσει σε αυτό το ζήτημα, είμαστε δηλαδή ακόμα μέσα σε αυτό τον κυκεώνα, δεν έχει λήξει αυτό το πράγμα, τώρα που βρίσκονται αυτοί οι Βλάχοι? κατά κύριο λόγο στη περιοχή της Ελασσόνας, στη Πίνδο, γύρω από την Ελασσόνα, Περτούλι, Μέτσοβο όπως είπαμε. Αυτοί οι Μπούλκαροι της Ιταλίας είναι Βλάχοι, κάθε τόσο η οικογένεια αυτή επισκέπτεται τα πάτρια εδάφη εδώ στην Ελλάδα, διότι θυμάται ότι πριν 200 χρόνια οι πρόγονοι τους έφυγαν από εκεί, ο Ιωάννης Κωλέτης από τα μεγάλα στελέχη της ελληνικής πολιτικής ζωής του 19ου αιώνα, στη διάρκεια της επανάστασης και μετά, έγινε πρωθυπουργός της Ελλάδος, βλάχος την καταγωγή και προσέξτε να δείτε βλάχικής καταγωγής, ο μιλούσε εξαιρετικά ελληνικά, όταν γύρναγε στο χωριό του μίλαγε βλάχικα, όταν όμως ήτανε στην ελληνική βουλή, μιλούσε σε άψογα ελληνικά, λόγια ελληνικά, γιατί είχε πάρει υψηλή μόρφωση, μια και οι Βλάχοι μη έχοντας γραφή, δεν είχαν ποτέ δικά τους σχολεία, σε ελληνικά σχολεία πήγαιναν, έχει ενδιαφέρον πως αυτός, ο Κωλέτης , ο μεγάλος πολιτικός μας, εξέφρασε στα μέσα του 19ου αιώνα, αυτός την μεγάλη ελληνική ιδέα, ενδιαφέρον, άξιον επισήμανσης αυτό, δείχνει το πόσο Έλληνες αισθάνονται οι Βλάχοι, πόσο είχαν στενό δεσμό με το ελληνικό στοιχείο και πόσο μεγάλο ήταν το πάθος τους για την υπεράσπιση της Ελλάδας και των επιδιώξεων της, πολιτικοί μας βλάχικης καταγωγής δεν είναι λίγοι, ο γνωστότερος των νεώτερων χρόνων είναι ο Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας, ο Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας ήτανε και πρόεδρος της νέας Δημοκρατίας πριν περίπου 30 χρόνια, οι οικογένειες Αβέρωφ και Τοσίτσα ήταν φυσικά βλάχικης καταγωγής, το ίδιο και η οικογένεια Στουρνάρη και οη οικογένεια Ζάππα, οικογένειες θρυλικές και για τις δωρεές που έκαναν στην Ελλάδα τον 19ο αιώνα, ανάμεσα τους και το Εθνικό Μετσόβειον Πολυτεχνείο στην Αθήνα που ονομάστηκε και ονομάζεται Μετσόβειο, μια και δημιουργήθηκε χάρις στις δωρεές ομογενών βλάχων εκ Μετσόβου και οι δρόμοι γύρω από το πολυτεχνείο έχουν τα ονόματα αυτών των δωρητών, όδος Αβέρωφ, οδός Τοσίτσα, οδός Στουρνάρη, αυτό το πολυτεχνείο που επί δεκαετίες βρίσκεται τώρα εν εγκαταλήψει, καταφεύγουν σε αυτό άνομα στοιχεία τα οποία καταστρέφουν, βανδαλίζουν, κατασκευάζουν κοκτέιλ μολότωφ και άλλα έργα φιλομαχείας, τι θα έλεγε ο Αβέρωφ, ο Τοσίτσας, ο Στουρνάρης για τα χάλια μας?
Αναφέραμε τους Βλάχους του Μετσόβου, του Ασπροποτάμου, των ορεινών των Τρικάλων, της Πίνδου,που αλλού βρίσκονται Βλάχοι? Βλάχοι βρίσκονται και στο Γράμμο σε κάποια βλαχοχώρια, σε κάποια από τα Ζαγοροχώρια, στο Νυμφαίο, ο Μπουτάρης κατάγεται από το Νυμφαίο και δεν χάνει ευκαιρία να θυμίσει ότι είναι Βλάχος την καταγωγή, στον Όλυμπο υπάρχουν δύο βλάχικά χωριά, το Λιβάδι Ολύμπου, είναι τόπος καταγωγής του Γιωργάκη Ολυμπίου ήρωα της εθνικής επανάστασης και ο Κοκκινοπλός, στο Βέρμιο επίσης υπάρχουν λίγα βλαχοχώρια, το ίδιο και στο Σέλι και στην ,δηλαδή στην Ελλάδα στα σημερινά εθνικά σύνορα τα βλαχοχώρια είναι προς τα βόρια από τη Λαμία και πάνω και κυρίως σε υψηλά ορεινά, λίγο παραπάνω στη σημερινή Αλβανία υπάρχει ισχυρή παρουσία Βλάχων στο Δυρράχιο, στον Αυλώνα κτλ.
Τώρα πρέπει να μπούμε σε ένα μεγάλο θέμα, από που προέρχονται αυτοί οι Βλάχοι? πως βρέθηκαν αυτοί οι Βλάχοι στα Βαλκάνια? είναι ένα ερώτημα, ξέχασα να σας πω, ότι συχνά τους Βλάχους τους συναντούμε με τον όρο, Κουτσόβλαχοι αν έχετε ακούσει, όπου το κουτσόβλαχός δεν είναι από το κουτσός, αλλά είναι από την τουρκική λέξη κιτσέκ, στα τούρκικα κιτσέκ θα πει μικρός, αυτοί οι Βλάχοι των Βαλκανίων είναι επίσης γνωστοί και με το όνομα, Αρομούνοι, αρομούνοι από το ρωμαίος δηλαδή, εν πάσει περιπτώσει στα διεθνή έγγραφα συνήθως αναφέρονται ως Αρομούναι, αυτοί τώρα πως βρέθηκαν? πως βρέθηκαν σπαρμένοι σε ολόκληρη τη Βαλκανική, κανείς δεν μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα αυτό με ασφάλεια, γιατί δεν έχουμε γραπτά που να μας δίνουν τις αναγκαίες πληροφορίες, αλλά από τις ενδείξεις που έχουμε, μπορούμε να κάνουμε ισχυρές εικασίες, ξέρουμε σε βυζαντινά κείμενα του 900-1000 μ.χ. αναφέρονται που και που η λέξη Βλάχοι, δηλαδή χάρις στα κείμενα αυτά ξέρουμε ότι υπήρχαν ήδη τότε ανθρώπινες ομάδες που ονομάζονταν Βλάχοι, μάλιστα κάποιες φορές σε βυζαντινά κείμενα αναφέρονται ως Βλάχοι πολίται, Βλάχοι των δρόμων δηλαδή, γιατί οι Βλάχοι της Βαλκανικής, ιδιαίτερα των δικών μας περιοχών ήταν ξακουστοί γνώστες των δρόμων των βουνών και κυρατζήδες, μετέφεραν δηλαδή προϊόντα με τα μουλάρια τους από τα βουνα στις πεδιάδες και από τις πεδιάδες στα βουνά και ήξεραν τους δρόμους της Βαλκανικής όσο κανένας άλλος, αλλά το είχαν φαίνεται αυτό οι Βλάχοι από παλιά, να μετακινούνται, με τα πόδια και με ζώα, επειδή είναι και κτηνοτρόφοι και γνωρίζουν καλά τους δρόμους.....
