Τελικά αυτό που βοήθησε πολύ και άλλαξε τα πράγματα είναι το άνοιγμα των συνόρων προς τη κεντρική Ευρώπη, σας είπα ότι είχαν δημιουργηθεί ευκαιρίες από τη Βλαχία και τη Μολδαβία, η Βλαχία και η Μολδαβία δεν ήταν μόνοι τους, είχαν και την Τρανσυλβανία στην οποία επίσης Έλληνες είχαν μετακινηθεί από τον 17ο αιώνα και στην Ουγγαρία και έχουν δημιουργήσει τόσες ελληνικές παροικίες που στην ουγγρική γλώσσα εκείνων των αιώνων, η λέξη Έλληνας που ήταν κρεκ, δηλαδή στα ουγγρικά σήμαινε έμπορος.
Στο μεταξύ βέβαια εμπόριο είχανε με την Ιταλία σταθερό, αυτό το εμπόριο με την Ιταλία ξεκινάει από το 16ο αιώνα και συνεχίζεται, μεγάλες σπουδαίες ελληνικές παροικίες δημιουργήθηκαν σε διάφορα λιμάνια, ξανά μανάν, στην Ιταλία, ανανεώθηκε η ελληνική παρουσία στην Ιταλία με κορυφαία βέβαια πόλη τη Βενετία στην οποία η ελληνική παροικία ήταν πολύ αξιοσημείωτη, η ελληνική παροικία βρίσκονταν πίσω από το παλάτι του Δόγη, ακριβώς στη πίσω πλευρά του παλατιού του Δόγη προς το ταρσανά, προς το αρσενάϊ δηλαδή, αν ξέρετε τη Βενετία αυτή η περιοχή ήτανε η περιοχή ντεϊ γκρέτσι, και τα περισσότερα σπίτια και οικοδομήματα μέχρι πρόσφατα σχετικά ήταν ελληνικά από αυτό το μεγαλείο της ελληνικής παρουσίας έχουν μείνει ελάχιστα κτίρια, ανάμεσα στα οποία το κτίριο του φραγκινιανού φροντιστηρίου που σήμερα είναι το κέντρο των βυζαντινών και μεταβυζαντινών ερευνών, το μοναδικό ερευνητικό κέντρο που έχει η Ελλάδα εκτός Ελλάδος και βρίσκεται πάνω στα κανάλια πίσω από του Δόγη, ένα υπέροχο και εκεί βρίσκεται και ο Σαν τσορτσι ντεϊ γκρέτσι, ο Άγιος Γεώργιος των Ελλήνων είναι τα λίγα πράγματα που έχουνε απομείνει από τη κορυφαία ελληνική παρουσία στη Βενετία, αιώνων παρουσία και δεν είναι μόνο ότι βρίσκονταν εκεί Έλληνες εμπορευόμενοι πήγαινε - έλα, αλλά σταθερά εγκατεστημένοι στη Βενετία, αλλά η Βενετία είχε τη ναυαρχίδα του ελληνισμού, εκτός Οθωμανικής αυτοκρατορίας, για αιώνες τα ελληνικά βιβλία τυπώνονταν στη Βενετία, εξ' άλλου το πρώτο ελληνικό βιβλίο τυπώθηκε στην Ιταλία.
Υπήρχαν ελληνικά τυπογραφεία στην Οθωμανική αυτοκρατορία, το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο δημιουργήθηκε στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως το 17ο αιώνα, τη δεκαετία του 1620, πριν δεν υπήρχε κανένα ελληνικό τυπογραφείο, σταδιακά απέκτησε τυπογραφεία η Οθωμανική αυτοκρατορία ελληνικά στη Μοσχόπολη σπουδαία ελληνικά τυπογραφεία, αλλά ο όγκος των ελληνικών βιβλίων παρήγοντο εκτός Οθωμανικής αυτοκρατορίας, κυρίως στη Βενετία, αργότερα στη Βιέννη, η πόλης η οποία πήρε τα σκήπτρα από τη Βενετία και επίσης ελληνικά βιβλία τυπώνονταν στο Παρίσι, στη Βούδα, στη Πέστη, στη Μόσχα, στην Οδυσσό, δηλαδή υπήρχαν σημεία που τυπώνονταν ελληνικά βιβλία γιατί οι Έλληνες είχαν επίδοση στα γράμματα και στη περίοδο της τουρκοκρατία έκαναν θαύματα στα γράμματα και τα σχολεία τους εξαιρετικά και όχι κρυφά, ήταν φανερά στο κέντρο των πόλεων, μεγάλα και τρανά, θα τα πούμε στην επόμενη φορά αυτό.
Τώρα το στεργιανό εμπόριο ευνοήθηκε από την έκταση της αυτοκρατορίας, από τη παξ, από το ότι χρειάζονταν μεσολάβηση οι ξένοι έμποροι οπότε δημιουργήθηκαν δίκτια μεσαζόντων έτσι μπορούσαν και λειτουργούσαν και μεγάλες ευκαιρίες δόθηκαν όταν άνοιξαν τα αυστριακά σύνορα όπως σας είπα, μετά τη συνθήκη του Κάρλοβιτς και του Πασάροβιτς αν τις θυμάστε, του Κάρλοβιτς είναι το 1699, οι Οθωμανοί έχουνε κτυπήσει τη Βιέννη το 1683 ελπίζοντας ότι θα την πάρουν, παίξανε και χάσανε, ηττήθηκαν, μπαίνουν πια σε παρακμή καθαρή, προσπαθούν και ξανά συγκρούονται με τους Αυστριακούς και τους Βενετούς οπότε το 1715 υπογράφεται η συνθήκη του Πασάροβιτς και με αυτή τη συνθήκη η Οθωμανική αυτοκρατορία συμφωνεί με την αυστριακή πλευρά το πως έμποροι μπορούν από τη μια περιοχή να πηγαίνουν στην άλλη, από την αυστριακή περιοχή δεν έμπαινε κανείς στην Οθωμανική αυτοκρατορία διότι τους φαινόντανε.....αντιθέτως από τη δικιά μας πλευρά μαθαίνει ο κυρ Κίτσος ότι μπορεί να πάει στη Βιέννη και ο κυρ Κίτσος δεν κολώνει δεν πίνει φραπέ στη πλατεία, πιάνει τη πέτρα και τη λιώνει, μπορεί να μη ξέρει γράμματα, αλλά μπαίνει μπροστά στη ζωή, λοιπόν μαθαίνει ότι μπορεί να πάει στη Βιέννη, δεν φορτώνω μερικά μουλάρια, αν πουλιούνται, φεύγουν οι 3 πρώτοι, παίρνουν το δρόμο, τον δρομάκο, δεν είναι και δίπλα, δεν είναι και πολύ μακριά, όλα αυτά που σας λέω σε σχέση με το στεργιανό εμπόριο αφορούν τα Βαλκάνια από τη Λαμία και πάνω, από τη Λαμία και κάτω δεν ασχολήθηκαν οι άνθρωποι με αυτό, ήταν και μακριά αναλογικά, δηλαδή η Μακεδονία, η Θεσσαλία, η Ήπειρος είναι κοντύτερα σε αυτούς τους δρόμους και έτσι είχαν και άλλες επαφές με τα μεγάλα κέντρα της αυτοκρατορίας πιο ανοιχτοί, λοιπόν ένας έμπορος από τη Πέλλα, από την Ήπειρο, από τον Όλυμπο, από τον Κίσσαβο, φορτώνει τα ζώα του και παίρνει, δεν υπήρχαν δρόμοι, μονοπάτια, εδώ μιλάμε για άθλους, χωρίς χάρτη, δηλαδή να πιάσεις σερβικές, βοσνιακές περιοχές και παρ' όλα αυτά εκεί το χαβά τους, κάποιους τους φάγανε οι λύκοι, κάποιοι έφτασαν στη Βιέννη πηγαίνοντας μέσα από ροές ποταμών απόν Αξιό, και μετά άλλες διαδρομές, φτάνοντας στο Βελιγράδι στο Σέβρων, μια περιοχή έξω από το Βελιγράδι και από εκεί πια έμπαινες σε αυστριακό έδαφος οπότε και η Βιέννη δεν ήταν μακριά, ήταν δύσκολες διαδρομές και για να τις βγάλουν πέρα, συγκροτούσαν κομπανία όπως έλεγαν, κομπανία, δηλαδή πριν το ταξίδι μαζεύονταν 3-4 και συμφωνούσαν πως θα κάνουν την διαδικασία ολόκληρη, στο δρόμο θα κάνουμε αυτά, ο ένας θα βοηθάει τον άλλο εκεί, αν θα συμβεί αυτό, όταν φτάσουμε στην αγορά θα κάνουμε αυτό, γράφονταν αυτά, ούτως ώστε να μη συγκρουστούν μεταξύ τους, η λέξη κομπανία είναι ιταλική, αλλά και παγκόσμια και προέρχεται από τον όρο, κον μπάνιε, πάντως στα ιταλικά θα πει, είναι αυτό που τρως με τον άλλο το ίδιο ψωμί, κάνει δηλαδή κάτι με το οποίο τρως με τον άλλο το ίδιο ψωμί, μετά το πήραν και οι αγγλοσάξωνες και έγινε κορπς κτλ. αλλά είναι ιταλικός όρος και υπάρχουν κάποιοι που ξέρουν και τα γράφουνε, ίσως έχουν σωθεί και κάποια γραμμένα, σήμερον εμείς ο κυρ Κίτσος και ο κυρ Μήτσος συμφωνήσαμε στη διάρκεια του δρόμου.........φτάσαμε πρώτοι στη Βιέννη, υπάρχουν ανέκδοτα όταν ήρθαν οι πρώτοι Έλληνες, ήρθανε εδώ στη Βιέννη γιατί έπεσε αρρώστια, για το δρόμο είχαν πάρει σκόρδα και κρεμμύδια και από το πολύ περπάτημα δημιουργήθηκε αγωνία, σου λέει κάτι γίνεται εδώ, αλλά αυτοί δεν κωλώνανε ο κυρ Μήτσος και ο κυρ Κίτσος και τα πουλήσανε αυτά που είχανε φέρει και ήρθανε πίσω, φορτώσανε και κάτι από τη Βιέννη για να το πουλήσουνε και κάποιοι γυρίσαν πίσω και ήτανε , οπότε αμέσως το έμαθαν και οι άλλοι, το έμαθε και η κυρά του γείτονα, η οποία είπε στον άντρα της, είδες αυτοί οι δύο πήγανε Βιέννη και ήρθε με κέρδη και έφερε και έβαλε και η κυρά Κατίνα ένα ωραίο κόσμημα, σαν να του έλεγε, φόρτωσε και εσύ το μουλάρι και πήγαινε, ξέρετε πως λειτουργεί η κοινωνία, άρχισαν να φεύγουν τα μουλάρια προς τη Βιέννη φορτωμένα με προϊόντα, γέμισε η Βιέννη με Έλληνες, όχι μόνο η Βιέννη και η Πέστη και η Βούδα, στη Βιέννη η ελληνική παροικία είναι στον Άγιο Στέφανο και την εποχή εκείνη ήταν και τα ελληνικά τυπογραφεία, εκεί πήγε ο Ρήγας Βελενστενλής και τύπωσε τα βιβλία του, εκεί τυπώθηκε η πρώτη ελληνική εφημερίδα στη Βιέννη, ο τίτλος της, εφημερίς, το 1791 οι αδελφοί Μαρκίδης Πουλίου από τη Κοζάνη, διότι από τη Κοζάνη, από τα Σιάτιστα φύγανε κοπάδια οι άνθρωποι για αυτό το εμπόριο, η οικογένεια Βουλκάρια, προέρχεται η οικογένεια Βουλκάρια γιατί είναι Καραγιάννηδες από τη Κοζάνη, από τα Σιάτιστα, οι Βούλγκαρη είναι από πάνω από τα Τζουμέρκα, εφύγανε και μεγαλουργήσανε, οι Σίνα φύγανε από τα βουνά και κάποιοι από αυτούς γίνανε και σταδιακά, δηλαδή όχι απλώς έπιασε το εμπόριο τους, όχι απλώς στήσανε κομπανίες και επιχειρήσεις αλλά με το χρόνο, με το χρόνο, φυσικά όλα αυτά θέλουν χρόνο, γίνανε μεγάλοι και τρανοί, έγιναν Βαρώνοι κτλ. πολλοί από αυτούς είναι Βλάχοι Έλληνες, επίσης ξέχασα να πω, στη Τεργέστη πόλη που ανήκει στην αυστριακή αυτοκρατορία και που μάλιστα η αυστριακή κυβέρνηση για να ζητήσει από τη περιοχή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας έδωσε προνόμια στους ναυτικούς που θα ερχόντανε, για αυτό η Τεργέστη απέκτησε πολύ σπουδαία ελληνική παροικία, αν πάτε στη Τεργέστη, στο λιμάνι της Τεργέστης κατοικίες που είναι μεγαλύτερες από το ελληνικό κοινοβούλιο, ήταν των Ελλήνων, αν πήγαινε κανείς στη Τεργέστη με τα βιβλία που παρέχει η πόλη της Τεργέστης λέει, αυτό ήτανε του Έλληνα εμπόρου τάδε, αυτό του Έλληνα εμπόρου τάδε, το ένα είναι το κέντρο πολιτισμού της Τεργέστης μέσα έχει θέατρα κτλ. κοιτάξτε μιλάμε για τους πολύ επιτυχημένους, εντάξει? υπήρχαν πολύ πετυχημένοι, πετυχημένοι, οι μετρίως επιτυχημένοι, δεν είναι όλα σαξές στόρι, αλλά δόθηκαν ευκαιρίες μεγάλες προς τη κεντρική Ευρώπη, στη Λειψία επίσης στη Γερμανία, πάντα η Λειψία είχε τις μεγάλες πανηγύρεις μέχρι σήμερα, έχει τις μεγαλύτερες εμπορικές εκθέσεις στην Ευρώπη, το είχε αυτό η Λειψία από το Μεσαίωνα, για αυτό οι Έλληνες πήγαιναν εκεί πουλούσαν, έπαιρναν και δόθηκαν ευκαιρίες οι Ρώσοι κατανικούν τους Οθωμανούς επανειλημμένα, δημιουργούν τελικά πρόσβασης στη Μαύρη Θάλασσα, η Μεγάλη Αικατερίνη δημιουργεί την Οδησσό στη Μαύρη Θάλασσα, μια πόλης που απέκτησε Έλληνες δημάρχους, στην κεντρική λεωφόρο της Οδησσού τα αρχοντικά το ένα μετά το άλλο είναι Ελλήνων εμπόρων, πρόσεξτε στην Οδησσό πήγαν πολλοί Έλληνες, πήγαν και Βούλγαροι, πήγαν και Αλβανοί, πήγαν γενικά ορθόδοξοι χριστιανοί, όταν δημιουργήθηκε η Οδησσός το 1794, η Οδησσός ήτανε το κερασάκι στη τούρτα γιατί η Μαύρη Θάλασσα για τους Έλληνες είναι η Θάλασσα, ο Εύξεινος Πόντος.
Ως τώρα 3000 χρόνια η Μαύρη Θάλασσα, ξανά μανάν τους δόθηκε ευκαιρία, όχι μόνο μέχρι τη Προύσα έφταναν μέχρι τη Κασπία θάλασσα, έφτασε στη Κασπία Θάλασσα ένας τύπος από τα Ψαρά, ο Βαρβάκης, εντόπισε τη παραγωγή του χαβιαριού και αυτός εξήγαγε το χαβιάρι εκτός Ρωσίας με δική του τη παραγωγή, αλλά τι βρήκε, βρήκε τρόπο να συντηρείται το χαβιάρι, να συσκευάζεται ώστε να μπορεί να φύγει και έγινε ο κολοσσός του χαβιαριού, εδώ μιλάμε για καταπληκτικά πράγματα που γίνανε και προσέξτε να δείτε, παροικίες, ο ελληνισμός δέθηκε ξανά μανάν με την ξενιτιά, ο άντρας μου έφευγε, ο γιός μου έφευγε, ο αδελφός μου έφευγε, γιατί ήταν η ευκαιρία του, πήγαινε - έρχονταν, σταδιακά έμεναν εκεί και τα δημοτικά τραγούδια είναι γεμάτα με τραγούδια της ξενιτιάς, ανάθεμα σε ξενιτιά που όσα καλά κι' αν έχεις, να στέλνουν παιδιά ανύπαντρα γυρίζουν γερασμένα, στέλνω και εγώ τον άντρα μου και τον αντραδελφό μου και κάνουν χρόνους 18 και μήνες 15, ανάθεμα σε ξενιτιά και εσύ και το καλό σου που παίρνεις τρυφερά παιδιά, γυρίζουν παντρεμένα και βέβαια αυτή την εποχή αναγνώρισε η παραγωγή σε κάποιοι τόποι που παράγουν κάτι που έχει μεγάλη ζήτηση σε αυτές τις αγορές, ποια είναι, χαρακτηριστικό είναι τα Αμπελάκια στο Κίσσαβο, τα Αμπελάκια λέμε για το θρύλο των Αμπελακίων, έχετε πάει στο αρχοντικό του Σβαρτς, το λέω αυτό γιατί τα γερμανικά έγιναν η δεύτερη γλώσσα για τη βόρεια Ελλάδα, οι άντρες πηγαινο - έρχονταν στη Βιέννη, στη Λειψία και τα γερμανικά ήτανε η δεύτερη γλώσσα, οι άντρες ξέρανε, οι γυναίκες δεν ξέρανε γιατί έμεναν πίσω, ήτανε ο κύριος Μαύρος (Σβαρτς), για να έρχεται τόσο συχνά στη Βιέννη που το άλλαξε το όνομα του και το έκανε Σβαρτς, από το Ζητούνι και πάνω δεν υπερβάλλω ότι ήταν εκατοντάδες τέτοια αρχοντικά, δείτε τι έγινε στα Αμπελάκια, προσέξτε να δείτε για να δούμε ένα χαρακτηριστικό πράγμα, ήταν τόποι οι οποίοι σπάζαν το κοντέρ στο εισόδημα, Ύδρα, Σπέτσες, Γαλαξείδι, για να πω κάποια που μου έρχονται στο νου, Καστελλόριζο, Αμπελάκια, Κοζάνη, Σιάτιστα, όλη αυτή η βόρεια Ελλάδα η σημερινή είχε επιτυχία σε αυτό το πράγμα, σας είπα από το Ζητούνι και κάτω όχι, η Πελοπόννησος όχι, η Πελοπόννησος ήταν μια αγροτική περιοχή, δεν μετείχε σε αυτό το πράγμα, τα Αμπελάκια παρήγαγαν παραδοσιακά, δίπλα στο Κίσσαβο δεν είναι πολύ ψηλά, στα Τέμπη, στο στενό των Τεμπών, στη περιοχή εκεί του Κισσάβου που είναι τα Αμπελάκια φύεται ένας θάμνος που λέγεται ερυθρόδαμον ή μελισάκι του οποίου οι ρίζες όταν βράσουνε, βγάζουν ένα καταπληκτικό κόκκινο χρώμα και πολύ ανθεκτικό κόκκινο, το κόκκινο χρώμα είναι πολύ αδύναμο στο φως από τη φύση του, φαίνεται για να είναι κόκκινο έχει κάποιο υλικό που ξεθυμένει, αν έχετε ένα ρούχο μαύρο και κόκκινο αυτό που θα ξασπρίσει πρώτο είναι το κόκκινο, τότε το κόκκινο ήταν αδύναμο χρώμα και οι Αμπελακιώτες παίρνανε από το κάμπο της Θεσσαλίας άψογο μπαμπάκι το κλώθανε σε πολλά χωριά, δεν είναι Αμπελάκια αλλά είναι δεκάδες χωριά ολόγυρα τα οποία ήταν συνασπισμένα σε αυτό, κλώθανε την κλωστή γυναίκες ολημερίς ήτανε μια βιομηχανία ας πούμε και μετά πάλι το βάφανε αυτό το πράγμα, αυτό το κάνανε η γυναίκες και στη συνέχεια οι άντρες το παίρνανε με τα μουλάρια και τα πηγαίνανε και τα πουλάγανε στη Βιέννη κατά κύριο λόγο, στη Βούδα, στη Πέστη, στη Λειψία κτλ. τα νήματα των Αμπελακίων έγιναν τα καλύτερα νήματα της Ευρώπης, πήγαν στην αγορά της Βιέννης και σπάσαν τα ταμεία, γυριζαν πίσω οι Αμπελακιώτες φορτωμένοι με πλούτο, οπότε τα Αμπελάκια μπήκαν όλοι σε αυτή τη διαδικασία, να σκεφτείτε ξένοι περιηγητές που επισκέπτονταν τα Αμπελάκια το 1780, το 1790 δεν μπορούσαν να κοιμηθούνε το βράδι γιατί όλα τα σπίτια, όλη μέρα, όλη νύχτα ακούγονταν οι κτύποι της βιοτεχνίας και έλεγαν αυτό δεν είναι τουριστικό χωριό, είναι ολλανδικό χωριό γιατί οι Ολλανδοί είναι ξακουστοί για την εργατικότητα τους, οι Αμπελακιώτες ίδρυσαν ένα από τα καλύτερα σχολεία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας γιατί μπορούσαν να το χρηματοδοτήσουν, εδώ δίδαξαν λόγιοι της υψηλότερης ελληνικής λογιοσύνης και παίκτηκε και στα Αμπελάκια το 18ο αιώνα, το πρώτο γερμανικό θεατρικό έργο σε ελληνική μετάφραση σε όλη την Οθωμανική αυτοκρατορία, προσέξτε να δείτε ήταν τόσες πολλές οι καταθέσεις των Αμπελακιωτών στη τράπεζα της Βιέννης που όταν η τράπεζα της Βιέννης πήγε να αλλάξει την πολιτική των επιτοκίων, οι Αμπελακιώτες είπαν ότι θα αποσύρουν τα κεφάλαια τους από τη τράπεζα και η τράπεζα απέσυρε τη πρόταση της, τόσα χρήματα είχαν οι Αμπελακιώτες, πως αυτά που σας περιέγραψα όμως, μέχρι το 1815 τελειώνουν οι Ναπολεόντιοι πόλεμοι, Άγγλοι και Γάλλοι ξανά μπαίνουν στο παιχνίδι, η Αγγλία έχει μπει στη βιομηχανική επανάσταση και προχωράει και αλλάζει το σκηνικό, ούτε οι ναυτικοί μας έχουν τόσα πια κέρδη, αρχίζει η κρίση, μεγάλη κρίση η οποία φάνηκε πολύ κοντά, εκεί μετά το 1815, 1820, κατά πολλούς ιστορικούς η επανάσταση είναι προϊόν της κρίσης, διότι συνήθως οι επαναστάσεις προκύπτουν όταν κάποιος έχει ανεβεί και κατεβεί και τότε τα Αμπελάκια συντρίφτηκαν, διότι η αγγλική βιομηχανία πήρε δείγματα αμπελακιώτικα και μιμήθηκε χημικά το αμπελακιώτικο αποτέλεσμα, τα Αμπελάκια έμειναν σε άσχημη κατάσταση, μέσα σε λίγο χρόνο έγιναν ξανά ένα οθωμανικό χωριό εκεί πέρα με συντριμμένη οικονομία, οι ναυτικοί δεν ήταν συντριμμένη, γιατί? διότι τη περίοδο της ακμής του εμπορίου που ήταν τόσο μεγάλο, τα πολλά χρήματα που κέρδισαν τα επένδυαν σε νέα πλοία και σε νέα πλοία και σε νέα πλοία και όταν ήρθε η κρίση τα πλοία έμειναν χωρίς κίνηση και αυτό έφερνε ακόμη μεγαλύτερες απώλειες, ήταν ένας κύκλος η οικονομία, τώρα θα αφήσουμε την οικονομία, θα θυμίσω ότι αυτά που είπαμε αφορούν, όσον αφορά το στεργιανό εμπόριο από τη Λαμία και πάνω και όσο αφορά το θαλασσινό εμπόριο, σημεία, δεν ήταν όλα τα νησιά μας ναυτικά, καθόλου, κάποια νησιά έγιναν ναυτικά, κάποιοι τόποι παραλιακοί έγιναν ναυτικοί και κάποιοι από αυτούς πολύ επιτυχημένοι, άλλοι μετρίως επιτυχημένοι και δεν ξεχνάμε ότι εκείνοι που ζούσαν τις χειρότερες συνθήκες ήταν οι αγρότες των πεδιάδων, δεν ήταν ένας και δύο, ήταν μεγάλοι ομάδα του πληθυσμού που ζούσε σε τέτοιες καταστάσεις.
Τώρα θέλω να αναφερθούμε σε ένα θέμα που το συσχετίζω πάντα στο μάθημα με τις συντεχνίες που λέγαμε πριν και τους εμπόρους, αλλά είναι τεράστιο θέμα, στη πραγματικότητα είναι το μεγαλύτερο θέμα της περιόδου της τουρκοκρατίας και είναι η εκκλησία, στη περίοδο της τουρκοκρατίας αν υπήρχε ένας θεσμός κεντρικός, είναι η εκκλησία, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως βεβαίως, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως σας θυμίζω ανέκαμψε, δηλαδή αναστήθηκε μετά τη κατάληψη της πόλεως με τη δράση του Μωάμεθ του πορθητή ο οποίος θέλησε να ξανά αποκτήσει Πατριάρχη η κενοθείσα θέση του Πατριάρχη διότι ο Πατριάρχης ήταν στην Ιταλία κτλ. και έτσι ανέβηκε στη θέση του Πατριάρχη, ο Γεώργιος Σχολάριος ή Γεννάδιος, τα έχουμε πει αυτά, οι Οθωμανοί ήθελαν να έχουν στα Βαλκάνια, τα Βαλκάνια είχανε τόσους πολλούς ορθοδόξους και ένα Πατριαρχείο, να είναι και δίπλα στη κεντρική εξουσία για να μπορούν, γιατί για τους Οθωμανούς ήταν ένα διοικητικό σχήμα, για αυτό και οι Οθωμανοί έκλεισαν το Πατριαρχείο των Βουλγάρων και το Πατριαρχείο των Σέρβων, για να μείνει ένα Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, έτσι το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως από τον 15ο αιώνα είναι το μοναδικό Πατριαρχείο για όλους τους ορθοδόξους χριστιανούς της Βαλκανικής, Ρουμάνους, Αλβανούς, Σέρβους, Βουλγάρους, διότι είχαν κλείσει τα υπόλοιπα Πατριαρχεία.
Τώρα το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως είχε τεράστιες ευθύνες εκ των πραγμάτων οι Οθωμανοί περίμεναν από αυτό τα πάντα, ήτανε αυτό που θα έλυνε τα προβλήματα των ορθοδόξων για να μην ενοχλείτε η αυτοκρατορία, όταν η αυτοκρατορία ήθελε κάτι να μεταφερθεί, θα μεταφέρονταν μέσω του μηχανισμού του Πατριαρχείου, δηλαδή ο Πατριάρχης επέβλεπε τους Μητροπολίτες, τους ιερείς, ήταν στημένο αυτό από χρόνια, ήταν στημένος από χρόνια αυτός ο μηχανισμός, τώρα το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως έζησε κάτι πολύ βαρύ, διότι ακριβώς έγινε τόσο σημαντικό και έζησε κάτι που η δυτική εκκλησία το είχε ζήσει στο 15ο αιώνα και στο 16ο και εκεί είχε δημιουργηθεί το κίνημα των προτεσταντών, είχε συμβεί στη δυτική εκκλησία, οι Πάπες ζούσαν συνεχώς σε ένα κλίμα συνεχούς αλλαγής, οι Πάπες άλλαζαν συνεχώς και ο καθένας αγόραζε τη θέση της εκκλησίας μέσω δωροδοκιών, όταν ανεβαίνει ένας Πατριάρχης στην εξουσία, πρέπει να πεθάνει ο Πατριάρχης για να αντικατασταθεί από τον επόμενο, το αξίωμα είναι ισόβιο, στη δυτική πλευρά άλλαζαν οι Πάπες τον 15ο αιώνα τακτικότατα, στην ουσία αγόραζαν τη θέση τους με διάφορους τρόπους, πολλοί από αυτούς ήταν εξαιρετικά διεφθαρμένοι, με παιδιά, με εξώγαμα, με ερωμένες κτλ. το ξέρετε αυτό, ήταν θρυλικές οι ιστορίες στη Δύση, στην ανατολική εκκλησία αυτή η ιστορία με τη συνεχή εναλλαγή Πατριαρχών θα συμβεί μετά την Οθωμανική αυτοκρατορία, με το ξεκίνημα των πραγμάτων μετά το 1453, τι συμβαίνει? καθώς έμεινε μόνο το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, οι εκκλησίες των Σέρβων, των Βουλγάρων, δεν είχαν πια δικό τους Πατριαρχείο στόχευσαν για την πολιτική συμμετοχή τους στα πράγματα, στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, ο μόνος τρόπος για να εκφραστείς πολιτικά ήταν το πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, μέσα στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως από τη πρώτη στιγμή που ιδρύθηκε δημιουργήθηκαν οι περίφημες φατρίες του Πατριαρχείου που ήτανε, οι φατρίες των Σέρβων, οι φατρίες των Βουλγάρων, οι φατρίες Τραπεζουντίων, οι φατρίες των Κωνσταντινοπολιτών, διότι υπήρχαν μεγάλες οικογένειες οι οποίες ήθελαν να ελέγχουν το Πατριαρχείο διότι μέσω του Πατριαρχείου θεωρούσαν ότι μπορεί να προωθούν τα συμφέροντα της δικιά τους ομάδας, υπήρχε τον Άγιο Όρος που πάντα το Άγιο Όρος είναι κάτι ξεχωριστό και εξ' αυτού πάτησε με το καλημέρα μια ιστορία η οποία διήρκησε περίπου 300 χρόνια, με το καλημέρα όμως, τι συνέβαινε δηλαδή? κάθε φατρία σκέφτηκε το εξής, ξέρετε κάθε Πατριάρχης εκλέγεται από σύνοδο, αλλά το αποτέλεσμα της εκλογής αυτής πρέπει να επικυρωθεί από τη πολιτική εξουσία, επί Βυζαντίου το επικύρωνε ο αυτοκράτορας, επί Οθωμανικής ο Σουλτάνος ο οποίος στην ουσία θεωρούσε υφιστάμενο του κατά κάποιο τρόπο το Πατριαρχείο και το αξίωμα του και εξ' αυτού οι φατρίες αμέσως σκεφτήκαν το εξής, να πάνε στο Σουλτάνο και να μιλήσουν εναντίον του Πατριάρχη, προσέξτε για πιο λόγο, ένας Πατριάρχης για να παραιτηθεί ή να αντικατασταθεί, πρέπει να συμβεί κάτι τρομερό, κανονικά θα πρέπει να πεθάνει ο προηγούμενος για να ανέβει ο επόμενος, για να αντικατασταθεί κάποιος ο οποίος είναι εν ενεργεία Πατριάρχης πρέπει να στοιχειωθεί κάποια βαρύτατη κατηγορία εναντίον του, ότι είναι διεφθαρμένος, ότι κλέβει, ότι αδικεί, ότι είναι εχθρός, ότι έχει επαφή με εχθρικές δυνάμεις κτλ. και έτσι η κάθε φατρία σκέφτηκε το εξής παντέντο, θα πηγαίνουμε στο Σουλτάνο και αν δεν είναι δικό μου ο Πατριάρχης θα κατηγορώ ότι είναι διεφθαρμένος, ότι κάνει, ότι ράνει, τελείως τυχαία θα δώσω και ένα γερό ποσό στο Σουλτάνο, διότι όποτε ερχόσουν σε επαφή με κάποιο στέλεχος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας θεωρούνταν αυτονόητο ότι δίνεις, αυτονόητο η διαφθορά, ότι δίνεις ένα μεγάλο ποσό και ο Σουλτάνος τελείως τυχαία καταλαβαίνει πόσο διεφθαρμένος είναι ο νυν Πατριάρχης και ζητάει την αντικατάσταση του, αυτή η ιστορία πήρε διαστάσεις απερίγραπτες, μέσα στο 15ο αιώνα έρχεται ο ίδιος ο Γεώργιος Σχολάριος που ήτανε μια προσωπικότητα εξαιρετική, αλλά ήταν έντιμος άνθρωπος, ήτανε άνθρωπος που είχε θέσεις, είχε αξίες κτλ. έφυγε, τον διώξανε, ξανά μπήκε και τελικά έφυγε και έγινε μοναχός, πέθανε αν ξέρετε μοναχός στη μονή Τιμίου Προδρόμου έξω από τις Σέρρες όπου είναι και θαμμένος και το καθολικό της μονής είναι ο τάφος του, δεν άντεξε πια δεν πάει άλλο και αρχίζει μια ιστορία η οποία θα πάρει απίθανες διαστάσεις, διότι οι Πατριάρχες άλλαζαν με τέτοια ταχύτητα που τον ποίμνιο δεν ήταν βέβαιο ποιο Πατριάρχη έχει, διότι ένας Πατριάρχης ανέβαινε στο θρόνο, ώσπου να φτάσει το μήνυμα στο τάδε χωριό της Σερβίας ότι ο νυν Πατριάρχης μας είναι ο τάδε, ήταν πιθανότατα στο μεταξύ να έχει αλλάξει ο Πατριάρχης, αυτή η τόσο συχνή αλλαγή Πατριαρχών, επειδή και η ελληνική γλώσσα είναι εύπλαστη, ονομάζεται αλλαξοπατριαρχεία, δηλαδή οι ειδικοί του θέματος ρωτούν, στο 16ο αιώνα, πόσες αλλαξοπατριαρχείες είχαμε, η κορυφαία εποχή αυτών των αλλαξοπατριαρχειών είναι ο 17ος αιώνας, στο 17ο αιώνα σε 100 χρόνια άλλαξαν 54 Πατριάρχες, δηλαδή κατά μέσο όρο ο κάθε Πατριάρχης πατριάρχευε ενάμιση χρόνο, προσέξτε να δείτε, εδώ πρέπει να σας πω το εξής, όταν λέμε 54 αλλαξοπατριαρχείες δεν σημαίνει αναγκαστικά 54 άτομα, διότι όταν ήσουνα Πατριάρχης και άφηνες τη Πατριαρχεία σου και ανέβαινε ο Πατριάρχης της άλλης φατρίας, η δικιά σου φατρία μάζευε χρήματα για να πάρει ξανά και έτσι υπήρχαν Πατριάρχες που πατριάρχευσαν και 2 και 3 φορές, ας πούμε ο Γρηγόριος ο 5ος, ο Πατριάρχης της ελληνικής επανάστασης που είχε εκτελεσθεί, όταν εκτελέστηκε ήτανε στη τρίτη του πατριαρχεία, δηλαδή είχε χάσει 2 φορές το Πατριαρχικό θρόνο και ήτανε η τρίτη του πατριαρχεία και ήταν και η μοιραία πατριαρχία, από το 1453 έως το 1900 περίπου, πατριάρχευσαν, σε 347 χρόνια πατριάρχευσαν 159 Πατριάρχες, δηλαδή κατά μέσο όρο 2 χρόνια ο καθένας, από αυτούς δε τους 159 που δεν είναι άτομα, μπορεί ως άτομα να είναι 100, πέθαναν στο θρόνο όπως έπρεπε, 21 άτομα, οι υπόλοιποι ήτανε με αυτές τις αλλαξοπατριαρχείες, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, όχι μόνον γινόντανε, αλλά και στα άλλα, της Αντιοχείας, αλλά η ναυαρχίδα ήταν το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως και γινόντουσαν τα περισσότερα, αυτό δε σημαίνει ότι ήταν άνθρωποι ασήμαντοι, κάποιοι από αυτούς ήτανε άνθρωποι αξιόλογοι και να σας πω κάτι, όπως ήταν στημένος ο μηχανισμός τα πράγματα λειτουργούσαν, προφανώς δεν είχε υπάρξει αυτό το φαινόμενο, αλλά δεν είναι ότι ο μέσος χριστιανός ορθόδοξος αισθανόντανε, εντάξει θα πάω στον ιερέα θα πω το πρόβλημα μου, αυτός θα πάει στο Μητροπολίτη, στον Επίσκοπο, θέλω να πω, ότι άλλαζαν πιο γρήγορα και οι Μητροπολίτες, διότι προσέξτε να δείτε, τι συνέβαινε το ένα πράγμα φέρνει το άλλο, όταν ανέβαινες ως Πατριάρχης ήσουνα χρεωμένος μέχρι εδώ, δεν υπήρχε περίπτωση, οπότε έπρεπε να ξεχρεώσεις τους δανειστές σου και εσύ και η φατρία, που θα βρεις χρήματα? αφού ο Πατριάρχης διορίζει τους Μητροπολίτες και τους Επισκόπους, το ίδιο που συνέβαινε με αυτόν, συνέβαινε και με το διορισμό των Μητροπολιτών και Επισκόπων, δηλαδή τη θέση του Μητροπολίτη, του Επισκόπου την έπαιρναν εκείνοι που έδιναν τα περισσότερα χρήματα στο Πατριάρχη με αυτό το Πατριαρχείο είχε εισόδημα, άρα και ο Μητροπολίτης και ο Επίσκοπος είναι χρεωμένος στο , τι είναι το επόμενο? ποιος θα χρηματοδοτήσει αυτή την ιστορία? το ποίμνιο, από το 1596 θεσπίζεται φόρος των πιστών στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, επίσημος φόρος ο οποίος πληρώνονταν και πληρώνεται κάθε έτος από κάθε χριστιανό για να συντηρηθεί ο μηχανισμός του Πατριαρχείου, ο Σουλτάνος βέβαια, προσέξτε εδώ έχουμε δύο πλευρές διεφθαρμένες, διότι αν ο Σουλτάνος ήταν σωστός ηγεμόνας θα έλεγε, κύριοι τι το κάναμε εδώ πέρα? έρχεστε κάθε δεύτερη μέρα, δεν υπάρχει διοικητικός μηχανισμός για αυτό? κανονικά η ανώτατη εξουσία έπρεπε να το σταματήσει αυτό το πράγμα και αντί να το σταματήσει, έκανε ντουμπεκί και σφύριζε ανέμελα, αποτέλεσμα, το 1714 επειδή πήγαιναν και ερχόντουσαν τόσο συχνά, είπε ο Σουλτάνος, βρε παιδιά δε το κάνουμε τακτικό το πράγμα, να μου πληρώνετε κάθε χρόνο ένα εθνόσημο να τελειώνουμε, προσέξτε να δείτε τώρα, όταν έγινε Πατριάρχης ο Γρηγόριος Γεννάδιος Σχολάριος του δόθηκε το περίφημο τεάχ στο οποίο λέει ότι ο Πατριάρχης, δεν πληρώνει φόρους, είναι απαλλαγμένος φόρων κτλ. κανονικά επομένως δεν πρέπει να παίρνει κανένα φόρο, όμως το 1714 τελικά το Πατριαρχείο πληρώνει κάθε χρόνο ένα ποσό, εδώ υπάρχει ένα παιχνίδι, οι χριστιανοί λένε, να βαρεθήκανε οι Οθωμανοί το πράγμα, ήδη η τουρκική πλευρά λέει πήρατε τα χρήματα, καταλαβαίνετε, εδώ είναι δύο πλευρές που η κάθε μια είναι ανίκανη, το πρόβλημα είναι ότι τα οικονομικά του Πατριαρχείου ήταν μονίμως σε δεινή κατάσταση, όταν λέμε μονίμως κάτι μου θυμίζει, λοιπόν προσέξτε να δείτε τώρα πως μπορούσε το Πατριαρχείο να βοηθά τα οικονομικά του? πρώτον έβαλε φόρους στους πιστούς από το 1596 και μετά κάθε πιστός πλήρωνε φόρο κάθε χρόνο, δεύτερο αυξήθηκαν πάρα πολύ οι εισφορές, δηλαδή έφευγαν ομάδες ιερωμένων, μοναχών, κυρίως, οι οποίοι περιφέρονταν σε όλη την οθωμανική αυτοκρατορία, πηγαίνανε από χωριό σε χωριό, από πόλη σε πόλη, κυρίως σε πλουσίους κτυπούσαν τις πόρτες και μιλούσαν στο ποίμνιο την ώρα της κυριακάτικης λειτουργίας και ζητούσανε να ενισχυθεί το Πατριαρχείο, επίσης παρόμοιες ομάδες έπαιρναν από μοναστήρια εικόνες που θεωρούνταν πολύ σπουδαίες και γίνονταν περιφορές εικόνας σε όλη την αυτοκρατορία για να υπάρχει ένα εισόδημα, οστά επίσης Αγίων περιφέρονταν κτλ. αλλά εκείνο που έκανε τη διαφορά, ήταν η πώληση συγχωροχαρτιών, στη περίοδο της τουρκοκρατίας πουλήθηκαν εκατομμύρια συγχωροχάρτια και τα συγχωροχάρτια ήτα δύο ειδών, τα εξής πέντε, υπήρχαν συγχωροχάρτια για τους τεθνεότες, συγχωροχάρτιαγια τους ζώντες, το Πατριαρχεία που πουλούσαν τα περισσότερα συγχωροχάρτια ήταν το Κωνσταντινουπόλεως και το Ιεροσολύμων, αλλά το Πατριαρχείο το οποίο είχε τη μακρύτερη δράση σε αυτό το τομέα είναι της Αντιοχείας το οποίο πούλησε την τελευταία παρτίδα συγχωροχαρτιών το 1957, είχαν δικά τους τυπογραφεία, τα συγχωροχάρτια στον 15ο και 16ο αιώνα ήτανε χειρόγραφα, τα έγραφαν μοναχοί επιτελείο, αφήνανε κενό για το όνομα και από κάτω το υπέγραφε ο Πατριάρχης μαζικά, χιλιάδες, τα έπαιρναν οι διανομείς των συγχωροχαρτιών και σπείρονταν σε όλη την αυτοκρατορία και εκτός αυτοκρατορίας και στη Ρωσία γιατί ήταν περιζήτητα τα συγχωροχάρτια και στη Ρωσία και υπήρχαν άλλες τιμές για συγχωροχάρτια πλουσίων, άλλες μεσαίων και άλλες για φτωχούς και τα συγχωροχάρτια έχουν και άλλη μορφή αν τα δείτε, των πλουσίων είναι με χρυσόσκονη επάνω, βέβαια κοστίζανε πολύ, των φτωχών ήτανε απλά, υπάρχει μελέτη του Φίλιππου Ηλιού ιστορικού που λέει για τα συγχωροχάρτια, πήγε στα αρχεία, βρήκε στοιχεία και έγραψε όλα τα σχετικά για τα συγχωροχάρτια και προσέξτε να δείτε, αργότερα τα Πατριαρχεία απέκτησαν τυπογραφεία οπότε είναι υπογραφημένα, αλλά η υπογραφή είναι χειρόγραφη και αυτά τα έπαιρναν οι διανομείς συγχωροχαρτιών οι οποίοι πηγαίνανε παντού, κυρίως στη κυριακάτικη λειτουργία, εξηγούσαν ότι φτάσανε τα συγχωροχάρτια κτλ. και πουλιόνταν και τα κατέγραφαν, ο Ηλιού βρήκε τέτοιες καταγραφές, μια τέτοια θα σας διαβάσω, είναι από τη Χίο, 1725 Αυγούστου 20, αφιχθημεν εις το χωρίο Σουλτανά και κάναμεν αγιασμό και ομιλήσαμε και βάλαμεν , εμοιράσαμε στους συχωριανούς συγχωροχάρτια 57 εξ' ων ελάβομεν γρόσια 43 και εμεινε να μας δάσουν και τα λοιπά, υπήρχε βερεσές εκεί, και εστείλαμεν ύστρον το παπαθεήσιον και έδωσε συγχωροχάρτια 10 και μας έφερε γρόσια 10, απήλθομεν στο μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων, ο ηγούμενος Ντατουράγια, είναι ισπανικά τάλληρα, δηλαδή ακριβό και από συγχωροχάρτια των πατέρων γρόσια 3, είτα ανέβημεν εις τον Άγιον Μηνά εικούσαμε την ιερά λειτουργία, εδόκαμεν συγχωροχάρτια 20 και ελάβομεν γρόσια 19, μετά πήγαμεν στο Βόλο, υπάρχουν ένα σωρό καταγραφές, αλλά το ενδιαφέρον είναι το εξής, εδόκαμεν χωριστά εις τους λιθοκόπτους για να φέρουν πέτρα εις το πηγάδι της Αγίας Κυριακής συγχωροχάρτια 12, δηλαδή τους εργάτες τους πλήρωσαν με συγχωροχάρτια, επειδή ήταν τόσο δεινή η οικονομική κατάσταση του Πατριαρχείου, το Πατριαρχείο συνεχώς απευθυνόντανε στα θεοφρουρητα ρουσφέτια, δηλαδή στις συντεχνίες που υπήρχανε στη Κωνσταντινούπολη και ζητούσε βοήθεια οικονομική, οι άνθρωποι των συντεχνιών ήταν νοικοκυραίοι άνθρωποι με μεγάλο σεβασμό στο Πατριαρχείο και έδιναν ότι μπορούσαν να βοηθήσουν, αλλά μια, δύο, τρεις, εκατό σαράντα, κάποια στιγμή οι συντεχνίες μαζευτήκανε και είπανε, δεν πάει άλλο, πόσο, συνεχώς, δεν πάει άλλο και πήγανε στην ιερά σύνοδο και είπανε, θα σας βοηθούμε αλλά δεν πάει άλλο, τι ζητούμε? θέλουμε να συμμετέχουμε στα οικονομικά του Πατριαρχείου, εμείς θα το λύσουμε, εμείς ξέρουμε από οικονομικά, είμαστε στην αγορά, της πιάτσας άνθρωποι είμαστε, θα κυττάμε τα έσοδα και τα έξοδα και θα ξέρουμε που πάει το καράβι, δεν μπορούμε άλλο πια και δεύτερον ζητήσανε συμμετοχή στην εκλογή του Πατριάρχη, οι συντεχνίες της Κωνσταντινουπόλεως, 100 συντεχνίες από τα μέσα του 18ου αιώνα απαίτησαν και το πήρανε, να συμμετέχουν στην λειτουργία του Πατριαρχείου, μόλις έγινε αυτό, άρχισαν αμέσως να μειώνονται οι αλλαξοπατριαρχείες, όχι ότι έληξαν και τα οικονομικά να πάνε καλύτερα και οι συντεχνίες της Κωνσταντινουπόλεως μπήκαν βαθιά δηλαδή στο Πατριαρχείο, πάει τελείωσε με απόφαση, για 100 περίπου χρόνια, μέχρι το 1860 μετέχουν σε όλες αυτές τις διαδικασίες και χάρις σε αυτό αλλά και σε άλλες εξελίξεις πια μετά το 1850 αρχίζει το Πατριαρχείο και μπαίνει σε μια σειρά, δηλαδή πια οι Πατριάρχες δηλαδή αυτό που περιμένει κανείς, αυτό δεν μειώνει τη προσφορά του Πατριαρχείου, είναι εντυπωσιακό σε όλους αυτούς τους αιώνες το Πατριαρχείο και η εκκλησία και οι ιερείς ήταν σε όλα, βοηθούσανε σε όλα, βέβαια μπορούσε σήμερα ο σκοπός να είναι αυτός μεθαύριο δεν θα είναι, δηλαδή είχε γίνει τόσο πολύ μακρόχρονη αυτή η ιστορία που δε σε εντυπωσίαζε, ούτε τρόμαζες ότι ο Πατριάρχης μπορεί να μην είναι ο ίδιος, ο Πατριάρχης είναι Πατριάρχης, θέλω να πω, ήτανε 300 χρόνια δύσκολα, αλλά οι συντεχνίες βάλανε πλάτη, ποιοι άλλοι βάλανε πλάτη? οι Φαναριώτες, οι οποίοι επίσης είχανε μεγάλη δύναμη, διότι δεν γίνεται, μπήκανε δηλαδή πολλοί άνθρωποι από άλλα στρώματα και το πράγμα βοηθήθηκε...........
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου