Περιεχόμενα της σειράς μαθημάτων-Αντέχοντας στο χρόνο

 Επεισόδιο 1ο

Νέος ελληνισμός

Έλληνες

Βυζαντινά χρόνια

Ελληνική γλώσσα

Ελληνική γλώσσα και χριστιανοσύνη

Επίθεση Βαρβάρων

Επέκταση Βυζαντίου

Σλάβοι στο Βυζάντιο

Εκχριστιανισμός Σλάβων, Ρώσων.

Αρχή νέου ελληνισμού το 1204.

Χαρακτηριστικά νέου ελληνισμού.

Γλώσσα-Θρησκεία-Ανάμειξη με τουρκικό και δυτικό στοιχείο.

Επεισόδιο 2ο

Αισθήματα μας αμφίσημα απέναντι στο τουρκικό και δυτικό στοιχείο.

Η γλώσσα είναι ελληνική 1100-1200.

Επαφή μας με Σελτζούκους από το 1071.

Η ελληνική γκρίνια.

Σελτζούκοι-Τούρκοι.

Ρωμανός ο Διογένης.

Δημιουργία Σελτζουκικού κράτους.

Διάλυση δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Φεουδαρχία στη Δύση.

Μακριά η φεουδαρχία από το Βυζάντιο.

Εξασθένηση του Βυζαντίου μετά το 1000.

Εχθροί του Βυζαντίου δυτικά-Βούλγαροι.

Οι Νορμανδοί στη Μεσόγειο.

Βοήθεια από Βενετία.

Προνόμια σε Βενετούς 1082.

Οικονομική ζημιά του Βυζαντίου.

Πρώτη σταυροφορία.

Επεισόδιο 3ο

Επαφή με Τούρκους και Δυτικούς από τον 11ο αιώνα.

Βούλγαροι, Σέρβοι στο 12ο αιώνα.

Προοδευτική συρρίκνωση του Βυζαντίου.

Οικονομικά μέτρα και παροχή προνομίων στο Βυζάντιο.

Αγρότες και μοναστήρια.

Μεγάλες οικογένειες με δικό τους στρατό.

Προείσπραξη φόρου.

Ηγεμονίες στο Βυζάντιο.

Επιθανάτιος ρόγχος του Βυζαντίου επί 400 χρόνια 1025-1453.

Τετάρτη σταυροφορία 1204.

Ενετοκρατία σε Αττική, Επτάνησα, Πελοπόννησο, Εύβοια, Κρήτη, Κύπρο, όλα τα νησιά.

Κατάληψη Κωνσταντινουπόλεως από τους Δυτικούς 1204-1262.

Αυτοκρατορία της Νίκαιας.

Διάλυση Σελτζουκικού κράτους.

Ίδρυση Οθωμανικού κράτους 1280.

Επεισόδιο 4ο

Το Βυζάντιο το 1262.

Δυναστεία Παλαιολόγων 1262-1453.

Κατάργηση του βυζαντινού ναυτικού 1284.

Προς ένωση εκκλησιών.

Ενωτικοί-Ανθενωτικοί.

Κατακτήσεις Οθωμανών.

Προσπάθειες ένωσης εκκλησιών 1300.

Η θέση της εκκλησίας.

Εμφύλιος πόλεμος στο Βυζάντιο 1321-1354.

Ο Κατακουζηνός καλεί Ορχάν προς βοήθεια.

Βασίλειο των Σέρβων - Ντουσάν.

Ησυχαστές-Ζηλωτές.

Επεισόδιο 5ο

Επανάσταση Ζηλωτών 1341-47

Αίρεση Βωκομήλων-Παυλικιανών

Γογόμοι-Γογομήλοι

Εμπορική συμφωνία Ορχάν με Γένοβα 1352

Βενετία -Πολιορκία Χάντακα

Συγγενικοί δεσμοί Σουλτάνων με Σέρβους, Βουλγάρους και Βυζαντινούς.

Επεκτατικοί πόλεμοι Οθωμανών στα δυτικά ( Καλλίπολη-Ανδριανούπολη, Σέρρες, Ξάνθη, Θεσσαλονίκη, Θεσσαλία ) 1354-1389

Φόρος υποτέλειας σε Σέρβους, Βουλγάρους, Βυζαντινούς.

Επεισόδιο 6ο

Διαφωνίες για την ένωση των εκκλησιών.

Ο αρνητικός ρόλος της ένωσης.

Ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου.

Φυγή του Πατριάρχη στη Δύση.

Πρόταση του Πάπα για εορτασμό της ένωσης.

Επεισόδια κατά τον εορτασμό.

Τελευταία λειτουργία στην Αγιά Σοφιά.

Μωάμεθ ο Πορθητής.

Ουρμπανός ειδικός μηχανικός στα κανόνια και στα τείχη.

Πρόσκληση του Ουρμπανού από Βυζαντινούς και Τούρκους.

Έκκληση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου προς τους κατοίκους για οικονομική ενίσχυση.

Πολιορκία Κωνσταντινουπόλεως.

Πτώση Κωνσταντινουπόλεως.

Ανθενωτικοί : Προτιμώ τους Τούρκους με λόγου γνώση.

Τι ισχύει στο μουσουλμανικό κράτος.

Η φορολογία στο Οθωμανικό κράτος.

Επεισόδιο 7ο

Μωάμεθ ο Πορθητής

Pax Automatica.

Εξέλιξη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας μετά τη πτώση της Κωνσταντινουπόλεως.

Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.

Γεώργιος Γεννάδιος.

Φυγή των Λογίων της Κωνσταντινουπόλεως στους Δυτικούς.

Ενθρόνιση Σχολαρίου ως Πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως.

Προστάγματα Σουλτάνου.

Άπιστες και πιστές γυναίκες την περίοδο της τουρκοκρατίας.

Φόροι στη τουρκοκρατία.

Τζαμιά και εκκλησίες.

Επίθεση Οθωμανών στη Βαλκανική.

Σερκέρμπεης ή Γεώργιος Καστριώτης.

Επεισόδιο 8ο

Τα ψηλά βουνά.

Διοίκηση στα ψηλά βουνά.

Τα μικρά νησιά.

Διοίκηση στα μικρά νησιά.

Μπαρμπαρόσα 1430.

Πολλές εκκλησίες στα ψηλά βουνά και τα μικρά νησιά.

Κοσμάς ο Αιτωλός 1750.

Προνομιούχες περιοχές που είχαν παραδοθεί.

Προνόμια σε όσους βοηθούν το Οθωμανικό κράτος.

Κατάληψη Ιωαννίνων 1430/1612.

Διονύσιος ο φιλόσοφος.

Υπάρχουν πολλές τουρκοκρατίες.

Πυραμιδική κοινωνία.

Διοίκηση στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Ασκερί αφορολόγητοι.

Απόλυτη εξουσία του Σουλτάνου στους Ασκερί.

Εκτελέσεις Ασκερί για απιστία.

Γρηγόριος ο 5ος.

Επεισόδιο 9ο

Οργάνωση Οθωμανικής κοινωνίας.

Πολλές τουρκοκρατίες.

Δημογραφική αλλαγή με την Οθωμανική κατάκτηση.

Μεταφορά πληθυσμών.

Εγκατάσταση των πληθυσμών στην ύπαιθρο.

Υποχρεωτική μεταφορά πληθυσμών με διαταγή Σουλτάνου.

Σουρμπουλήδες.

Προνόμια μεταφερομένων.

Αλλαγή θρησκεύματος.

Μεμονωμένες και μαζικές.

Περιοχές που έγινε μαζικός εξισλαμισμός.

Εξισλαμισμός Κρήτης 1645.

Τουρκοκρητικοί.

Καραμανλήδες.

Έλεγχος των ατόμων που εξισλαμίστηκαν.

Σκλάβοι πειρατών και απελευθέρωση τους.

Λόγοι αλλαγής θρησκεύματος.

Επεισόδιο 10.

Αλλαγή θρησκεύματος σε διάφορες περιοχές.

Θράκη, Βοσνία, Ερζεγοβίνη, Αλβανία, περίχωρα Κοζάνης και Πτολεμαϊδας και βέβαια στη Κρήτη.

Λόγοι για την αλλαγή θρησκεύματος.

Ρόλος των Ιδρυμάτων και των Σούφοι.

Τζαμιά, σχολεία, νοσοκομεία, μια πλατεία, ένα καλντερίμι, μια βρύση.

Μεντρεσέδες, χαμάμ, Ιμαρέτ, Μπεζεστένι, Καραβάν Σεράγια.

Σουιτισμός, Σουνιτισμός,.

Σούφοι, Ντερβίσηδες.

Τεκές.

Δερβίσηκες ομάδες, Αλεβοί.

Αλλαγή θρησκεύματος στους τεκέδες.

Επεισόδιο 11.

Σουφισμός, Γογόμηλοι, Ζηλωτές.

Μίσος σουφισμού από Σουίτες, Σουνήτες, ιεραρχία της εκκλησίας, την διοίκηση.

Εξέγερση των Σούφοι.

Οι Σούφοι στη διανόηση της Τουρκίας.

Ρόλος των Σούφοι στον εξισλαμισμό.

Μπεκτασίδες.

Οι Οθωμανοί προστάτες της ορθοδοξίας.

Προστασία των μοναστηριών από τους Οθωμανούς.

Η σημασία της ελληνικής γλώσσας.

Υπεράσπιση των Οθωμανών από ιεράρχες.

Αυτοκριτική της βυζαντινής κοινωνίας.

Επεισόδιο 12

Δημογραφία, αλλαγή θρησκεύματος.

Απογραφή πληθυσμού κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας.

Οι Έλληνες έμποροι στην οθωμανική αυτοκρατορία.

Το ειδικό χαρακτηριστικό των λαών στη περίοδο της τουρκοκρατίας.

Τα ελληνικά Σχολεία στη τουρκοκρατία.

Διάχυση των Ελλήνων στην οθωμανική αυτοκρατορία.

Αλλαγές πληθυσμού στον ελληνικό χώρο κατά την τουρκοκρατία.

Καραγκούνηδες, Σαρακατσαναίοι.

Μετακίνηση Εβραίων από την Ισπανία στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Εβραίοι ρωμαιλιώτες.

Εβραίοι Σεβαραδήτες.

Οι Εβραίοι στον ελληνικό χώρο.

Οι Βλάχοι στα Βαλκάνια.

Η προφορική γλώσσα των Βλάχων.

Επώνυμοι Έλληνες βλάχικης καταγωγής.

Που κατοικούν οι Βλάχοι?

Το βλάχικο ζήτημα με την Ρουμανία.

Προέλευση Βλάχων.

Επεισόδιο 13

Οι Βλάχοι στη Βαλκανική.

Ασχολίες και καταγωγή των Βλάχων.

Η λατινογενής γλώσσα των Ρουμάνων.

Ρουμάνικη θεωρία για τους Βλάχους.

Θεωρία για τους Βλάχους των υπολοίπων.

Η Ελλάδα στο 2ο παγκόσμιο πόλεμο, πριγκιπάτο των Βλάχων.

Βυζαντινό κείμενο για την συσώρευση των Βλάχων στη Βαλκανική τον 11ο αιώνα.

Η παρουσία των Σλάβων στο Βυζάντιο το 500 μ.χ. και η σταδιακή μείωση τους μέχρι το 800 μ.χ.

Σλάβικα τοπωνύμια στον ελληνικό χώρο.

Θεωρία Φαλμεράϊεν-έντονη ελληνική αντίδραση.

Αλλαγή των σλάβικων τοπωνυμίων στη χώρα μας.

Εθνισμός-Βούλγαροι, Ρουμάνοι, Σέρβοι.

Διεκδικήσεις Σλάβων.

Διαφωτισμός.

Διαγραφή Βυζαντίου.

Παπαρηγόπουλος, Επαναυιοθέτηση του Βυζαντίου.

Ανάλογο παράδειγμα στο Τουρκικό κράτος του 1923.

Πολιτισμική συνέχεια του ελληνικού Έθνους.

Πολίτης, λαογραφία.

Οι Βλάχοι είχαν μεγάλη επίδοση στα γράμματα.

Επεισόδιο 14

Μετακινήσεις Σλάβων

Επίδοση των Βλάχων στα γράμματα.

Η βλάχική γλώσσα, διεκδίκηση Βλάχων.

Το βλαχικό ζήτημα.

Αρβανίτες.

Δημιουργία εθνικού αλβανικού κράτους.

Φυλές και Φάρες.

Μίσθωση Αλβανών.

Προφορική και γραπτή γλώσσα των Αλβανών.

Οι Τσάμηδες της Ηπείρου.

Ενίσχυση των κάστρων με Αρβανίτες.

Μετακινήσεις Αλβανών.

Επεισόδιο 15

Κατανομή Αρβανιτών στην Ελλάδα του 1830.

Χαρακτηριστικά Αλβανών.

Αρβανίτες στην Ελλάδα του 1830.

Συνομιλίες των στρατευμάτων πριν τη μάχη στα αλβανικά.

Καραϊσκάκης.

Αρβανίτικα επώνυμα.

Η σημασία των Αρβανιτών κατά την ελλήνική επανάσταση.

Ύδρα 1770.

Το θαύμα του ελληνικού ναυτικού.

Ονοματολογία καραβιών στην Ύδρα και τις Σπέτσες.

Επεισόδιο 16

Σημασία των Αρβανιτών στην ελληνική επανάσταση.

Τα τρία σπουδαιότερα σώματα στρατού της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Σπαχήδες, Γενίτσαροι, Αρματολοί.

Υποχρεώσεις και καθήκοντα των Σπαχήδων.

Τιμάρια, Ζερβίτσια, Χάσια.

Οφέλη Σουλτάνου από το θεσμό των Σπαχήδων.

Οι απογραφές στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Λάφυρα πολέμου.

Βακούφια.

Το σώμα των Γενιτσάρων.

Τερσιρμέ ή Ντεσιρμέ (παιδομάζεμα).

Βαγιαζήτ και το Τερσιρμέ.

Επεισόδιο 17

Αμφισβητήσεις στο θεσμό του Ντεσιρμέ.

Κανόνες στο Ντεσιρμέ.

Κοινωνική αποδοχή του Ντεσιρμέ.

Μεταρρυθμίσεις του Ντεσιρμέ επί Μωάμεθ του πορθητή.

Εκπαίδευση και εγκύκλιος μόρφωση των Γενιτσάρων.

Αξιοκρατικό σύστημα Γενιτσάρων.

Καθήκοντα Γενιτσάρων.

Αιτήματα Γενιτσάρων.

Εκφυλισμός του Ντεσιρμέ.

Εξεγέρσεις Γενιτσάρων για προνόμια.

Αρματολοί.

Καθήκοντα και υποχρεώσεις των Αρματολών.

Επεισόδιο 18

Η δουλειά των Αρματολών - περιγραφή από Καντήδες.

Συγκρότηση Αρματολών.

Αμοιβή Αρματολών.

Τα αρματολίκια στον ελληνικό χώρο.

Εκφυλισμός Αρματολών-δυναστείες.

Οικογένειες Αρματολών.

Αλλαγή του θεσμού των Αρματολών από τους Οθωμανούς στο 17-18ο αιώνα.

Δημοτικά τραγούδια για τους Αρματολούς.

Ο Κωνσταντίνος Μεταξάς και ο Παπαρηγόπουλος για τους Αρματολούς.

Κλεφταρματολός.

Οικονομική ζωή και σχήματα εργασίας.

Κτηνοματική κτηνοτροφία.

Σμίκτες-Τσελιγκάτο.

Λογιστική Τσελιγκάτου.

Οικονομία νησιών.

Η ναυτιλία στα νησιά.

Το κτίσιμο ενός πλοίου.

Σερμανιά- Παρτσινέβελος.

Καράβια έμπορος.

Αμοιβή πληρώματος και εκκαθάριση λογαριασμού.

Επεισόδιο 19

Μίχτες κτηνοτρόφοι.

Τα ναυτικά νησιά.

Εκκαθάριση του κύκλου ταξιδιού.

Η ναυτιλία λαϊκή υπόθεση.

Οργάνωση εργασίας.

Επαγγέλματα, τεχνίτες σε αστικές περιοχές.

Μαστοροχώρια - Λαγκάδια, Κόνιτσα.

Μπουλούκια τεχνιτών.

Κωδική γλώσσα τεχνιτών.

Κεντήματα Μακεδονίας.

Συμφωνίες κεντημάτων.

Εδραίοι τεχνίτες.

Συντεχνίες.

Καθήκοντα διοίκησης της συντεχνίας.

Εισόδημα συντεχνιών.

Προστάτης Άγιος συντεχνιών.

Ρόλοι συντεχνίας.

Οργάνωση των εμπόρων.

Η οικονομία πάνω στα βουνά.

Οι κάπες της Πίνδου.

Αυτοκρατορίες και εμπόριο.

Εθνικά κράτη και εμπόριο.

Επεισόδιο 20

Εμπορικές συμφωνίες.

Πρεσβείες στη Κωνσταντινούπολη.

Προξενεία - περακλήδες.

Εμπειρία στο εμπόριο.

Στήσιμο εμπορικών επιχειρήσεων.

Εμπόριο με ελληνικά πλοία στην Ευρώπη.

Αφθονία προϊόντων στην Οθωμανική αυτοκρατορία για εξαγωγή.

Εξαγωγές προς Ιταλία - Καραβάνια.

Ανάπτυξη ναυτιλίας και εμπορίας.

Μαύρη Θάλασσα και εμπόριο.

Ναυτιλία και εμπόριο.

Σύγκρουση Αγγλίας - Γαλλίας.

Αποκλεισμός Γαλλίας και συνέπειες.

Υδραίοι στην Αυστραλία.

Ιστορία από τον αποκλεισμό.

Στεργιανό εμπόριο.

Έλληνες στη Βλαχία και τη Μολδαβία.

Συνθήκες που ευνοούσαν το στεργιανό εμπόριο.

Επεισόδιο 21

Μετακινήσεις εμπόρων προς τη κεντρική Ευρώπη.

Επιτυχίες των ελλήνων εμπόρων σε ευρωπαϊκές πόλεις.

Ευρεσιτεχνίες ελλήνων στη ξενιτιά.

Εξαγωγή μοναδικών προϊόντων στην Ευρώπη.

Βαμμένα νήματα από τη περιοχή των Αμπελακίων.

Τα Αμπελάκια.

Η κρίση του 1815.

Η εκκλησία στη περίοδο της τουρκοκρατίας.

Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Κρίση στη δυτική εκκλησία.

Κρίση στην ανατολική εκκλησία.

Φατρίες στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Εναλλαγές Πατριαρχών.

Σε κακή οικονομική κατάσταση το Πατριαρχείο.

Χρηματισμός Πατριαρχών, Μητροπολιτών, Επισκόπων.

Φόρος πιστών 1596.

Εισφορές πιστών.

Πώληση συγχωροχαρτιών.

Οικονομική βοήθεια από τις συντεχνίες στο Πατριαρχείο.

Συμμετοχή συντεχνιών στη διοίκηση του Πατριαρχείου.

Επεισόδιο 22

Αλλαξοπατριαρχεία.

Τοπική αυτοδιοίκηση στη περίοδο της τουρκοκρατίας.

Πόλεις και χωριά.

Λειτουργία του χωριού.

Τα δημοτικά έργα γίνονται από το χωριό.

Ποια έργα κάνει το κράτος?

Η τοπική αυτοδιοίκηση δεν ήταν θεσμός στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Κάθε τόπος είχε τους δικούς του κανόνες.

Εθελοντική εργασία και δωρεές.

Νομικά βοηθήματα για τους δημογέριντες.

Εξάμηλος και Νομοκάδων.

Καταγραφή των εθίμων.

Καταγραφή εθίμου στη Μύκονο το 1647.

Πρωτοβάθμιες, δευτεροβάθμιες, τριτοβάθμιες εκπροσωπίσεις.

Η τοπική αυτοδιοίκηση στα Ζαγόρια.

Μήνυμα Μπεκίρη της Σύρου τον 18ο αιώνα.

Έγγραφο μερικών εθίμων των Μυκονιατών το 1710.

Σύστημα δημοκρατικό και μη δημοκρατικό σε κοινότητες.

Επεισόδιο 23

Εποικισμός της Σάμου το 1550.

Συγκρούσεις μεταξύ φατρίων.

Δημογέροντες και κόψιμο σφραγίδας.

Καχυποψία των κατοίκων προς τους  Δημογέροντες.

Δημοτικό τραγούδι για την καχυποψία των κατοίκων στην εξουσία.

Οι συντεχνίες στην επίλυση τοπικών προβλημάτων.

Ο ρόλος της εκκλησίας στις συγκρούσεις.

Ο αφορισμός.

Εκλογή εκπροσώπων τοπικής αυτοδιοίκησης στις Σέρρες το 1614.

Η τοπική αυτοδιοίκηση στους ορεινούς οικισμούς.

Η τοπική αυτοδιοίκηση στη Πελοπόννησο.

Πελοποννησιιακή γερουσία.

Κεντρική διοίκηση της Πελοποννήσου.

Βεγκίρης.

Οι φατρίες της Πελοποννήσου.

Το μίσος μεταξύ Δελληγιανναίων και Ζαϊμηδων-Λονταίων.

Η παιδεία στη περίοδο της τουρκοκρατίας.

Η παιδεία στο χωριό - Ο ρόλος του ιερέα.

Η ελληνική γλώσσα είναι ισχυρή.

Η ελληνική παιδεία στη Βαλκανική.

Οι αντιπαραθέσεις των Βαλκανίων με την Ελλάδα μετά το 1830.

Επεισόδιο 24

Τα σχολεία στη τουρκοκρατία.

Δύο επιπέδου σχολεία.

Κοσμάς ο Αιτωλός-Παϊσιος.

Εξελληνισμός των λαών της Βαλκανικής.

Η ευρωπαϊκή γνώση στα ελληνικά σχολεία.

Η θετική επιστήμη της φυσικής στα ελληνικά σχολεία.

Έλληνες λόγιοι.

Καλύτερα ελληνικά σχολεία.

Η Πελοπόννησος είχε κενό παιδείας.

Το ενδιαφέρον της εκκλησίας για τη παιδεία.

Μανωλάκης Καστοριανός.

Σχολεία από την καθολική εκκλησία.

Περίοδος απογείωσης των ελληνικών σχολείων 1750 - 1850.

Αντέχοντας στο Χρόνο - Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (13ος - 19ος Αιώνας) Επ. 24

 Τα ελληνικά σχολεία τόσο πολλά διαδεδομένα και καλά σε αυτές τις περιοχές, μιλάμε πάντα, δεν θα ξεχαστούμε δεν είναι το απόλυτο Χάρβαντ, εκεί που υπήρχαν σχολεία, ήταν ελληνικά σχολεία, καθώς λοιπόν εντείνονταν στο 1870, στο 1880, στο 1890 οι εθνικές συγκρούσεις, υπήρξε αιτία μεταξύ Βουλγάρων και Ελλήνων και τότε ο ένας έκαιγε τα σχολεία του άλλου και σκότωνε το δάσκαλο του άλλου. μιλάμε, μέχρι το 1821 νομίζω, δεν υπήρχε κρυφό σχολείο, δεν υπήρξε ή αν τουλάχιστον βρούμε ποτέ κάποιο έγγραφό, αλλά δεν μπορούμε στον αέρα να το λέμε, εν όσων μάλιστα γνωρίζουμε να λειτουργούν θαυμάσια ελληνικά σχολεία χωρίς κανένα εμπόδιο σε μεγάλες πόλεις μες το μάτι του Πασά, η Μεγάλη του γένους Σχολή, αλλά αν έχετε πάει στα Γιάννενα η Ζωσιμαία σχολή, η Βαρουτσαία σχολή, η σχολή Καπλάνη κτλ. μέσα στο κέντρο της πόλης, δίπλα στο Πασά, δεν κολλάει αυτό το πράγμα, διότι τα σχολεία της Αλεξάνδρειας, τα σχολεία της Χίου, φτιάξανε σχολεία επιπέδου πανεπιστημίου σήμερα, η βιβλιοθήκη της Χίου είναι μέχρι σήμερα πανεπιστημιακού επιπέδου, στη Χίο τα σχολεία κάνανε και χημικά πειράματα και είχανε ειδικές αίθουσες για πειράματα φυσικής που σήμερα δεν τα έχουνε τα σχολεία μας και δεν τα έκλεισε κανείς ποτέ, τα έκλεισε ο Πατριάρχης στη Χίο, στο Αϊβαλή, αλλά αυτό έγινε στις αρχές του 19ου αιώνα γιατί συγκρούστηκε με την επαναστατική πλευρά του διαφωτισμού, το σχολείο της Σμύρνης    είναι το Αϊβαλή, στη Σμύρνη, στη Μυτιλήνη, στην Χίο.

Γιατί υπήρχαν εσωτερικές συγκρούσεις σαν να υπήρχε διαλυμένο κτλ. οι Τούρκοι δεν κλείσανε σχολεία, θα σας πω γιατί? διότι δεν ασχολήθηκαν, οι Οθωμανοί στη σύλληψη της διοίκησης της Σαρία, εμείς οι μουσουλμάνοι ζούμε έτσι, λύνουμε τα θέματα μας έτσι, ποια είναι η παιδεία μας? οι Μεντρεσέδες, εσείς οι Εβραίοι κάντε το δικός, εσείς οι Χριστιανοί ορθόδοξοι κάντε το δικό σας, ούτε παρεκίνησαν την ίδρυση σχολείων, ούτε σταμάτησαν, δεν ασχολήθηκαν, θεώρησαν ότι αυτό ανήκει στη δικαιοδοσία των Πατριαρχείων και αυτής της θρησκευτικής ομάδας. Στην Αθήνα εδώ, στην Αθήνα υπήρχαν πολλά σχολεία εδώ στο κέντρο της Αθήνας τον 16ο αιώνα, δεν έκλεισαν καθόλου, τα περισσότερα σχολεία τα χρηματοδοτούσαν έμποροι και τεχνίτες, οι συντεχνίες δηλαδή, τώρα στη μονή Πεντέλης έχουνε κρυφό σχολείο, με όλο το σεβασμό δηλαδή, γιατί να είναι εκεί κρυφό σχολείο? τώρα κάτοικοι της Αθήνας για να πάνε στη Πεντέλη, έπρεπε να πάρουν ένα μουλάρι και να περπατήσουν 4 ώρες για να φτάσουν, άρα δεν υπάρχουν κρυφά σχολεία στην Αθήνα, πήγαιναν στα δικά τους σχολεία, τώρα στη μονή Πεντέλης μπορεί να πήγαιναν, γιατί γύρω υπάρχουν χωριά και κτηνοτρόφοι, τότε ήτανε τα βουνά γεμάτα κατοίκους, αλλά εκεί δεν υπήρχε τουρκική διοίκηση, στην Αθήνα υπήρχε τουρκική διοίκηση, στα χωριά δεν υπάρχει τουρκική παρουσία, γιατί εκεί να είναι κρυφό το σχολείο και να μην είναι στην Αθήνα?

Λοιπόν ακούστε τώρα κάποια σημεία που θα σας πω, που έρχονται, ελπίζω, προς συμπλήρωση αυτών που σας είπα, το 17.....δεν σας άκουσα? λέτε τι είναι η παρουσία στα γύρω τα χωριά που ήταν απομακρυσμένοι, όχι δεν έχουμε καμία ένδειξη, ακούστε, όλοι οι Σπαχήδες ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι, αλλά δεν έχουμε καμία ένδειξη σε αυτό, εξ' άλλου οι σπαχήδες  έληξαν ως, δηλαδή η κυριαρχία τους στην ύπαιθρο έληξε μετά το 16ο αιώνα και μπήκαμε στη διαδικασία των τσιφλικιών, οπότε αλλάζει η ύπαιθρος, είχες τα Βακούφια, πάρα πολύ γη ήταν βακούφικη γη, δεν έχουμε καμιά ένδειξη ότι κάποιος σταμάτησε τη παιδεία, στα χωριά, τα πάνε τα παιδιά στο σχολείο, τα παιδιά την ώρα που μεγάλωναν μπαίνανε στο χωράφι δεν υπήρχε θέμα, εκεί που πήγαιναν παιδιά στο σχολείο ήταν στις κωμοπόλεις και τις πόλεις, τώρα να πάρουν οι Τούρκοι απόφαση να κλείνουν τα σχολεία, στα χωριά που δεν υπήρχε για να κλείνουν τα μεγάλα τα τρανά σχολεία με τις βιβλιοθήκες να λειτουργούν, τι να πει κανείς, πάντως το σχολείο των Μοιρών, το σχολείο της Ζαγοράς, το σχολείο του Μετσόβου, το σχολείο της Πάτμου, το σχολείο της Σάμου, της Μυτιλήνης, της Κω που είναι και πρώϊμα σχολεία δηλαδή του 16ου αιώνα, της Άρτας, των Ιωαννίνων, της Μοσχόπολης, η μεγάλη σχολή στο Άγιο Όρος, η Αντωνιάδα σχολή της Κωνσταντινουπόλεως, το Ιάσειον στο Βουκουρέστι, στα Τίρανα, στην Αγυιά στη Θεσσαλία που είχε σπουδαία σχολεία, στα Αμπελάκια.

Θα σας πω, υπήρχαν δύο επιπέδου σχολεία, το ένα ονομάζονταν, σχολείο των κοινών γραμμάτων, ήταν στοιχειώδες σχολείο δηλαδή μάθαινες να διαβάζεις, να γράφεις, λίγα στοιχεία γραμματικής, λίγο...σε τέτοιο σχολείο πήγαν τα περισσότερα παιδιά και από εκεί και πέρα υπήρχαν τα ελληνικά σχολεία που θα λέγαμε σήμερα κάτι σαν γυμνάσια και εκεί μαθαίνεις και αρχαία ελληνικά και διδασκόσουνα δηλαδή περισσότερα, αυτά είναι οι δύο τύποι σχολείων, τώρα στα χωριά δεν υπήρχε ούτε καν αυτό, ήταν ο ιερέας που μάθαινε στα παιδιά πέντε γράμματα, ήτανε κάλπικα σχολεία, θα σας πω κάτι για το θέμα, δεν μπορούμε να πούμε δημοκρατία ήτανε διαδεδομένη η γνώση γιατί στα χωριά δεν υπήρχε παρά αυτό το στοιχειώδες πράγμα, ο Κοσμάς ο Αιτωλός τον 18ο αιώνα που ήτανε ένας    έτσι άνθρωπος, πάρα πολύ συνεσταλμένος κτλ. δεν ήταν άνθρωπος του διαφωτισμού, καθόλου, αλλά επιθυμεί να υπάρχει παιδεία, γιατί πιστεύει ότι η ελληνική παιδεία προστατεύει τους κατέχοντες από το να γυρίσουν στο Ισλάμ, διότι μέσω της ελληνικής γλώσσας κάνει έκδηλο τον χριστιανισμό και ο άνθρωπος αυτός δίδαξε σε νησιά και στα ψηλά ορεινά, πήγαινε στα νησιά και έλεγε, σταματείστε να κτίζεται εκκλησιές, έλεος, σχολεία κτίστε, αυτά τα σχολεία που λέει δεν      να κτισθούν και λέει μετά, εγώ στη ζωή μου αποσκοπώ και είναι ως θαύμα 200 σχολεία κοινά εποίησα, γιατί ο άνθρωπος με τη δράση του έκτισε μικρά σχολεία, διακόσια,        κατά των ελληνικών γραμμάτων, κάπως έτσι, γιατί έκανε ένα θαύμα ο άνθρωπος αυτός με το πάθος του και δεν σταμάτησε ποτέ, ούτε τον σταμάτησε κανένας, πήγαινε στα χωριά και έλεγε και ζητούσε βοήθεια, θέλω να μου πείτε, στα ψηλά βουνά και στα νησιά που πήγε, δεν υπάρχουνε  Οθωμανοί καθόλου, δεν υπάρχει οθωμανική παρουσία, καθόλου, το 1770 στη μονή Σινά του Αγίου Όρους που είναι σλάβικη, μονάζει ένας βουλγαρικής καταγωγής μοναχός που λέγεται Παϊσιος. Αυτός ο Παϊσιος ήτανε πολύ πατριώτης και άρχισε να καταλαβαίνει γύρω του εθνικά κινήματα, γύρω του οι Έλληνες κατάλαβε ότι έχουνε μπει σε αυτή τη διαδικασία, ΄ήξερε ελληνικά και αποφάσισε να γράψει αυτός πρώτος ένα βιβλίο που ονομάζεται, Σλαβοβουλγαρική θεωρία περί του βουλγαρικού λαού, βασιλέων και Αγίων, το έγραψε χειρόγραφα στη Μονή Σινανδαρίου για να μεταφέρει στους Βουλγάρους το μήνυμα, τι κάθεστε, δεν κάνετε καμιά κίνηση, εμείς οι Βούλγαροι πρέπει να αποκτήσουμε βουλγαρική συνείδηση και βουλγαρικό κράτος, έτσι ήταν κάτι το οποίο έγινε, οι Βούλγαροι καθυστέρησαν λίγο σε σχέση με τους Έλληνες, αλλά ο πρώτος, ο εναρκτήριος λόγος του βουλγαρικού εθνικισμού είναι ο Παϊσιός, αυτός έγραψε αυτό το βιβλίο που σας λέω, ζήτησε να αναπαράγεται χειρόγραφα και αργότερα τυπώθηκε, αλλά και στη Βουλγαρία ο Παϊσιος είναι το πρώτο όνομα που μαθαίνουν τα παιδιά, είναι σχεδόν αγιοποιημένος γιατί έγραψε αυτή την ιστορία, στο πρόλογο του, θα σας διαβάσω το πρόλογο του για να δείτε πως αντιμετώπιζε ένας Βούλγαρος την ελληνική παιδεία, αυτό που σας έλεγα πριν, γράφει και πολλά άλλα και η μετάφραση είναι σε καθαρεύουσα, Βούλγαροι, κάτσε να γνωρίζεις τη φυλή και τη γλώσσα σου, αγάπα τη πατρίδα σου και προσπάθησε να μάθεις ποιο υπήρξε άλλοτε το έθνος σου και αν είχε Τσάρους, Πατριάρχας και αρχηγούς, οι άλλοι λαοί γράφουν και γνωρίζουν την ιστορία των, γράφουν και διαβάζουν βιβλία στη γλώσσα τους την οποία εκτιμούν και αγαπούν, οι Έλληνες και οι Σέρβοι μας ειρωνεύονται ότι είμαστε εκ κατωτέρας φυλής, άρα εδώ μας λέει ξεκάθαρα ότι εγώ ερυμάχθηκα τότε και οι Έλληνες και οι Σέρβοι ανώτεροι, χωρίς Πατριάρχες, Τσάρους και Αγίους, χωρίς ιστορία, είμαστε κατώτερη φυλή, χωρίς Τσάρους, Πατριάρχες, αλλά εγώ ηγωνίσθην να γράψω αυτήν την ιστορία, για να υμνήσω ότι και ο ιδικός μας λαός υπήρξε ένδοξος κα μάλιστα ενδοξότατος πάντα, ότι είχε μεγάλους βασιλείς και Πατριάρχας, ότι ελάμβανε φόρους από τους ισχυρούς Βυζαντινούς και εις άλλους λαούς έδωκε βιβλία και γραφή, εννοεί με το Μεθόδιο και τον Κύριλλο και τώρα μπαίνει στο ζουμί, γνωρίζω Βουλγάρους οι οποίοι τόσο πολύ προχωρούν στην πλάνη των ώστε δεν αναγνωρίζουν πλέον την φυλή των, αλλά μανθάνουν να γράφουν και να αναγιγνώσκουν ελληνιστί και μάλιστα εντρέπονται να λέγονται Βούλγαροι, εδώ περιγραφικά το ξέρουμε από πολλές πλευρές, οι λαοί των Βαλκανίων εξελληνίζονται μέσω των ελληνικών σχολείων, για αυτό θα γνωρίζεται, όταν ξεκίνησε η επανάσταση του 21 υπήρχε μια τάση μεταξύ επιφανών Ελλήνων και λογίων, δεν κάνουμε επανάσταση, έλεγαν αυτοί, είναι λάθος, τώρα εξελληνίζουμε τα Βαλκάνια και θα γίνουν όλοι οι λαοί    και αν εμείς ξεκινήσουμε έτσι, τότε και οι άλλοι βαλκανικοί λαοί θα ξεκινήσουν επανάσταση και στο τέλος θα σκοτωθούμε όλοι μεταξύ μας και δεν μας συμφέρει ως Έλληνες να το κάνουμε, διότι είμαστε οι πανίσχυροι, θέλω να σας πω, ότι υπήρχε και αυτή η τάση, λόγω της διεισδυτικότητας της ελληνικής παιδείας η οποία τα τελευταία 100 χρόνια πριν την ελληνική επανάσταση, σάρωνε στα Βαλκάνια και συνεχίζει,  γιατί ω! ανόητε εντρέπεσε να ονομάζεις εαυτόν Βούλγαρον, γιατί δεν θέλεις να σκέπτεσαι και να αναγιγνώσκεις βουλγαριστί, εντός εισαγωγικών ο ανόητος Βούλγαρος, οι Έλληνες είναι περισσότερο γραμματισμένοι και επιτειδιότεροι, ενώ οι Βούλγαροι αμαθείς και χοντροκέφαλοι και δεν είναι σε θέση να μεταχειριστούν τας λέξεις των επιτειδίως, δια τούτο είναι καλύτερον         , τώρα τελευταία πήρε τη σκυτάλη ο Παϊσιος στον ανόητο Βούλγαρο και του λέει, υπάρχουν λαοί οι οποίοι είναι περισσότερο γραμματισμένοι και επιτειδιώτεροι των Ελλήνων, σωστός συλλογισμός, αποβάλουν όμως οι Έλληνες την φυλήν και την γλώσσα των για να παραδεχθούν ξένην φυλή και γλώσσα, 200 χρόνια μετά δεν θα το έλεγε, αλλά εκείνη την εποχή οι Έλληνες κρατούσαν την γλώσσα τους, ενώ οι Βούλγαροι την πετούσαν τη βουλγαρική και λέει, γιατί δεν υπάρχουν λαοί με ισχυρότερες γλώσσες? γιατί να μην είναι τα γαλλικά, τα αγγλικά, τα ρωσικά?  εσύ όμως ανόητε τι κάνεις? Βούλγαρε μην απαντάς, αλλά μάθε και εκτίμα  και τίμα την δική σου γλώσσα και τη φυλή σου, διότι η βουλγαρική εντιμότης και απλότης είναι πολύ προτιμότερη της ελληνικής υπουλότητος και του ελληνικού δόλου, ο θεός αγαπά περισσότερο τους απλοϊκούς και αθώους γεωργούς και ποιμένας, το μεταφέρει τώρα,   διότι αυτός προπάντων με δύναμη και σοφίαν ενδόξασε, ότε λοιπόν δω Βουλγάρους να τρέχουσι όπισθεν ξένης βίας, ξένης γλώσσας και ξένων ηθών, τα δε ελληνικά των να τα ξεχάσουν, έγραψα το βιβλίο τούτον και ζητώ ο καθένας να το αντιγράψει και να το αναγνώσει για να ίδει αν ο βουλγαρικός λαός είναι άξιος εκτιμήσεως ή όχι.

Τώρα θα σας διαβάσω κάτι άλλο, από τη παρουσίαση ενός βιβλίου του Γιάννη Καρρά, ο Γιάννης Καρράς είναι ένας ερευνητής της παιδείας και των επιστημονικών επιτευγμάτων στη περίοδο της τουρκοκρατίας και στη Καθημερινή πριν αρκετά χρόνια υπήρχε μια παρουσίαση του βιβλίου του με τίτλο, η Ελληνική επιστήμη και ο Βαλκανικός χώρος 18ος, 19ος αιώνας, ξεκινάει η παρουσίαση λέγοντας,  λέμε ότι υπάρχει κρυφό σχολειό και ότι το 1808 ο Μπούρας ενσωματώνει στη χημεία του, έγραψε βιβλίο με το τίτλο, Χημεία, το κάλιο και το νάτριο, ένα μόλις χρόνο μετά την ανακάλυψη των και το 1815 ο Νεόφυτος Βαμβάς εισάγει το μάθημα της Χημείας σε δημόσιο σχολείο της Χίου, όπως ευστοχά παρατηρεί ο Γιάννης Καρράς στο βιβλίο του, το έργο του Νεύτωνα άρχισε να γίνεται γνωστό στη Γαλλία από τον Βολταίρο το 1727 την ίδια εποχή που το γνωρίζει και ο βαλκάνιος παρίας, δηλαδή ο Νεόφυτος Βάμβας μαθαίνει  εδώ πέρα για το κάλιο και το νάτριο την ίδια χρονιά που το μαθαίνει ο Βολταίρος, όσο και αν ηχεί περίεργα η ελληνική επιστήμη τον 18ο αιώνα δεν βρίσκεται στη περιφέρεια της Ευρώπης, αλλά αποτελεί τρόπο τινά ένα νέο κέντρο από το οποίο διαχέονται οι επιστημονικές πρωτοπορίες σε όλο το βαλκανικό χώρο, ένα αιώνα πριν από τον Αϊνσταϊν, ο Στέφανος Δούκας στο έργο του, Εξέταση της φύσεως, διατυπώνει χωρίς εξισώσεις την αρχή της ενότητας ύλης, χώρου, χρόνου και κίνησης και καταλήγει, αν σήμερα το πείραμα σχεδόν απουσιάζει από την ελληνική εκπαίδευση, το 1812 ο Γκούμας διαπίστωνε ότι,    , Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Χίος, Ιωάννινα, Ιάσειον, Αμπελάκια έχουσι τα αναγκαιότερα όργανα της πειραματικής φυσικής, από το βιβλίο την ιστορία του Νέου Ελληνισμού που είναι το πιο πλήρες τελευταία σειρά για την ιστορία των Ελλήνων από τις εκδόσεις, Ελληνικά Γράμματα, επειδή το έδινε σε φυλλάδια και μετά σε τόμο, θα σας διαβάσω κάποια σημεία, συζητάει περί της ελληνικής παιδείας, έχει κάποια πορτραίτα σημαντικών λογίων του ελληνισμού, ένας από αυτούς είναι ο Βενιαμίν Ολέθριος, φυσικός, μαθηματικός, φιλόσοφος 1759-1824, είναι ένας από τους λογίους που προσπάθησε να μεταφέρουνε με το γραπτό λόγο και τη διδασκαλία τους την σκέψη του καιρού τους στο τομέα των φυσικών θετικών επιστημών στον ευρύτερο ελληνικό βαλκανικό χώρο, υπέστει διωγμούς από κύκλους του Πατριαρχείου με την κατηγορία ότι πρέσβευε, είναι η κατηγορία του Πατριαρχείου, την γη την ακίνητον την εις τον αιώνα ασάλευτον μένουσα και μηδέποτε κινουμένην,  κινουμένην. Άλλος είναι ο Στέφανος Δούκας που ακούσατε πριν, το παρουσιάζει, ο συγγραφέας του έργου ήταν, δεν ξέρουμε πότε ακριβώς είναι, πριν από το1770 και μετά από το 1830, ο συγγραφέας του έργου, Εξέταση της Φύσεως ήταν από τις φωτεινότερες και πλέον βαθυστόχαστες μορφές του νεοελληνικού διαφωτισμού, συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων που μελέτησαν σε βάθος την φιλοσοφική και επιστημονική σκέψη του καιρού τους, μας λέει τι παρήγαγε που πήγε στη Κωνσταντινούπολη, δίδαξε στην ακαδημία του Ιασείου, την ελληνική ακαδημία, το 1813 και λέει, παράλληλα ολοκληρώθηκε το έργο το 1816, τα στοιχεία αριθμητικής και άλγεβρας σε 4 τόμους, ένα από τα πλουσιότερα, υψηλού επιπέδου συγγράμματα μαθηματικής επιστήμης του καιρού του, είναι αυτός που διετύπωσε την ενότητα χώρου, χρόνου, ύλης, χωρίς εξισώσεις, 100 χρόνια πριν τον Αϊνστάϊν, στον οποίον ο συγγραφέας εισάγει επαγωγικά τον αναγνώστη σε όλες τις μαθηματικές έννοιες, ακόμη και τις συνθετότερες, την ίδια περίοδο ολοκληρώνει και το δεύτερο έργο του, ένα έργο φυσικής φιλοσοφίας το οποίο στάθηκε η αιτία των κατοπινών συνεχών διωγμών εκ μέρους του Πατριαρχείου το οποίο του ζήτησε ομολογία πίστεως και να προβεί σε καταστροφή των χειρογράφων, επομένως εδώ μιλάμε για κάποια άτομα που είναι μέσα και δεν είναι οι πρωτοκλασάτοι αυτοί, θέλω να σας πω, ο Άνθιμός Γαζής, ο Κωνσταντίνος ο Ραϊζης , δε το συζητούμε, φυσικά όλοι τους έχουν ζήσει και στο εξωτερικό, έχουν σπουδάσει και στη Γερμανία, Λειψία, στην Ιέννα, στη Βιέννη, πάνε και έρχονται δηλαδή.

Τώρα, να σας πω κάτι άλλο πριν, θα πούμε κάποια μικρά πράγματα, το 1802 δηλαδή 20 χρόνια πριν την ελληνική επανάσταση, ο Δανιήλ Κοσμοπολίτης άλλος Έλληνας λόγιος που είναι Μοσχοπολίτης δηλαδή από τη Μοσχόπολη, της σημερινής νότιας Αλβανίας, βόρειας Ηπείρου που τότε ήταν βλάχικη, αυτός ήτανε Βλάχος, έβγαλε ένα λεξικό σλαβοελληνικό και στο πρόλογο γράφει, Αλβανοί και Βλάχοι, Βούλγαροι αλλόθρησκοι, μόνο τα ελληνικά, Αλβανοί και Βλάχοι, Βούλγαροι αλλόθρησκοι γρηγορείτε και ετοιμαστείτε όλοι σας Έλληνες να γενείτε, έβγαλε ένα λεξικό, το αλβανοβλαχοβουλγαροελληνικό και γιατί το βγάζει? το λέει, για να γίνουν όλοι Έλληνες, υπήρχε τέτοια τάση την εποχή εκείνη στα Βαλκάνια, προσέξτε ανάμεσα σε αυτούς σε στρώματα εθνικά, εντάξει, στα χωριά ήταν επόμενο οι άνθρωποι, στις πόλεις, στις κωμοπόλεις κτλ.

Τώρα μετά το 1820 άρχισε να υπάρχει αυτή η ιστορία με το κρυφό σχολείο? ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ανέθεσε στον Μανουήλ Γεδεών που ήταν στέλεχος να αναζητήσει, έμαθε ο Πατριάρχης λένε οι Έλληνες ότι υπήρξε κρυφό σχολείο και τάχασαι και λέει, ρε παιδιά ψάχτε στα γραπτά , υπήρξε ποτέ κρυφό σχολείο? εγώ πως δεν το ξέρω? το στέλεχος που είναι μεγάλος λόγιος του Πατριαρχείου το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα είναι ο    Γεδεών, σπουδαίος λόγιος και γράφει ο Μανουήλ Γεδεών, μέχρι σήμερον αφού ανέγνων εν ομαλή καταστάση πραγμάτων, δηλαδή εκτός από πόλεμο, από καταστροφές,  οι Αγιάνοι, Αγιάνοι λέγονταν οι Οθωμανοι, οι Οθωμανική κοινωνία, εμποδίζοντας σχολείον εις σύσταση οικονομία, το λέω περιτόν να συμβεί κατόπιν καταγγελίας χριστιανού τινός, δηλαδή κατηγορεί τους χριστιανούς για τυχόν δισλειτουργίας σχολείων, ο Νεόφυτος Βάμβας, όλοι αυτοί  είναι ιερωμένοι, γράφει, είτε από αδιαφορία είτε ως αρχή η υψηλή Πύλη ποτέ δεν εναντιώθηκε στην αναγέννηση των γραμμάτων στην Ελλάδα, η πιο πραγματική αιτία  σε αυτή την ευτυχισμένη αποκατάσταση βρίσκονταν πάντα μέσα στους κόλπους μας και συνεχίζει κατηγορώντας το ιερατείο, τους ιερωμένους,         φαίνονται πολλά και απίστευτα εις τους πολέμους και ου δύναμαι να καταλάβω πως τριάκοντα επαρχίας περιηγήθημεν δέκα ελληνικά σχολεία υπήρξαν διακόσια διακριτά γράφονται, αυτό που σας έλεγα πριν.

Τώρα που ήταν τα καλύτερα ελληνικά σχολεία και πότε αυτά δημιουργούνται? τα καλύτερα ελληνικά σχολεία, πραγματικά σπουδαία σχολεία, βρίσκονται, ξεκινώντας από τα βόρεια, στο Ιάσειο και το Βουκουρέστι, η ελληνική ακαδημία του Ιασείου, η ελληνική ακαδημία του Βουκουρεστίου, ήταν κορυφαία ελληνικά ιδρύματα, επιπέδου πανεπιστημιακού και ιδρύονται στο τέλος του 17ο αιώνα, τα δύο πρώιμα σχολεία παρατηρούνται στα νησιά, τα νησιά τα κοντινά προς τις Μικρασιατικές ακτές, δηλαδή τη Σάμο, τη Μυτιλήνη, τη Κω, τη Πάτμο η Πάτμος είχε και το μοναστήρι και αυτό βοήθησε πολύ, η Σίφνος, η Χίος, στη Πελοπόννησο, η Πελοπόννησος είχε κενό παιδείας, ένα καλό σχολείο υπήρχε στη Πελοπόννησο και αυτό ήτανε στη Δημητσάνα με υπέροχη βιβλιοθήκη και θα γνωρίζετε ότι τα βιβλία της βιβλιοθήκης χρησιμοποιούνταν στη διάρκεια της επανάστασης για να τυλίγεται το μπαρούτι για το πόλεμο, στην Άρτα, στην Αθήνα, στο Τύρναβο όπως σας είπα, στην Αγυά, στο Πήλιο, στη Ζαγορά, στις Μηλιές, στη Κοζάνη, στα Σιάτιστα, στο Μέτσοβο, στη Μοσχόπολη, στα Γιάννενα, πρώτα στα γρόσια, στα βόλια και στα γράμματα, τα Γιάννενα είχανε πέντε σχολεία, τρία εκ των οποίων ήτανε εξαιρετικά, όλα χρηματοδοτούνταν των Ιωαννίνων από πλουσίους εμπόρους των Ιωαννίνων, είχαν πάει στο εξωτερικό και είχαν κάνει χρήματα ο Ζώης Καπλάνης κτλ. και τα Γιάννενα είχαν τα καλύτερα σχολεία, δηλαδή ο μέσος Αλβανός, ο μέσος Βούλγαρος, ο μέσος Σέρβος, έστελναν τα παιδιά τους στα Γιάννενα να σπουδάσουν στα ελληνικά σχολεία των Ιωαννίνων και ποτέ δεν έκλεισαν, δεν τα έκλεισε ποτέ κανείς,  στη Κωνσταντινούπολη βεβαίως, εκείνο βέβαια που έκανε διαφορά είναι το εξής, εδώ μπορώ να σας πω ένα ζήτημα, όταν πέφτει η Κωνσταντινούπολη δηλαδή το 1453 όταν ας πούμε τελειώνει αυτός ο κύκλος, δεν έχουμε ενδείξεις για τα σχολεία με τους Τούρκους, μόνο ξέρουμε ότι λειτουργεί η πατριαρχική σχολή, δηλαδή το Πατριαρχείο είχε σχολή για να υπηρετεί και είναι επαγγελματική σχολή, αυτοί ξέρουν ότι δεν έκλεισε, συνεχώς λειτουργούσε, βέβαια δεν ξέρουμε πολλά στοιχεία γιατί μπορεί να μη λειτουργούσε και είναι το αρχαιότερο σχολείο που λειτουργεί, γιατί η σχολή αυτή είναι κατά κάποιον τρόπο είναι συνέχεια του πατριαρχικού σχολείου, εκεί τώρα το 15ο αιώνα έχουμε κάποια μικρά στοιχεία και δασκάλων που προσφέρουν κατ' οίκον μαθήματα, δεν έχουμε στοιχεία για σχολεία, ούτε στο Βυζάντιο υπήρχαν πολλά σχολεία, στο Βυζάντιο τα σχολεία ήταν ελάχιστα και στις μεγάλες πόλεις μόνο, ποιος τα κινούσε όλα αυτά? το κράτος. Στο Βυζάντιο όσα σχολεία δημιουργήθηκαν και μεγάλα σχολεία τα χορηγούσαν ο αυτοκράτορας, ήταν πολιτική η απόφαση των σχολείων, δεν είχε η ανατολική θρησκεία και αυτό έχει σημασία παράδοση δημόσιας εκπαίδευσης, διότι στην ανατολή, όποια σχολεία υπήρχαν που τότε δεν υπήρχαν πολλά σχολεία, τα έκτιζε ο αυτοκράτορας, τα φρόντιζε η πολιτεία, ενώ στη δυτική Ευρώπη, δεν υπήρχε τέτοιο πράγμα και οι Πάπες είχαν συνηθίσει να δημιουργούν σχολεία, το λέω αυτό γιατί εκείνο που προέχει είναι ότι η εκκλησία δημιούργησε τα σχολεία, δεν είναι ψευδές, δεν είναι ανακριβές, πρώτα πρώτα, στα μικρά χωριά, όπως είπαμε, ποιος ήτανε αυτός που μάθαινε, όσα μάθαινε στα παιδιά? οι ιερείς, επίσης στα μοναστήρια, στα μοναστήρια υπήρχε πάντα κάποια εκπαίδευση ούτως ώστε οι μοναχοί να μαθαίνουν να διαβάζουν το ευαγγέλιο κτλ. και γνωρίζουμε ότι στα μοναστήρια πήγαιναν και κάποια άτομα ολόγυρα για να μάθουν και αυτά πέντε γράμματα, δηλαδή οπωσδήποτε η εκκλησία ήταν ο φορέας της διοίκησης της γλώσσας κτλ. δεν υπάρχει αμφιβολία, αλλά οι Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως ως φαίνεται για πρώτη φορά ασχολήθηκαν με την ανάγκη συστηματικής οργάνωσης παιδείας, όχι λίγο εδώ, λίγο εκεί, λίγο παραπέρα, στη σύνοδο του 1592, δηλαδή 150 χρόνια μετά τη πτώση της Κωνσταντινουπόλεως, καταγράφεται στα πρακτικά της ιεράς συνόδου, η ανάγκη να κινητοποιηθεί η εκκλησία για την δημιουργία σχολείων και πάλι δεν βλέπουμε κάποιο μεγάλο αποτέλεσμα, αλλά έχει πάρει κάποιο δρόμο το πράγμα, μια σπουδαία προσωπικότητα στον 17ο αιώνα είναι ο Μανωλάκης ο Καστοριανός, αν τον έχετε ακούσει και είναι η ντροπή μας, το λέω αυτό, γιατί θα έπρεπε αυτόν τον άνθρωπο να τον έχουμε δώσει το όνομα του στη κεντρική λεωφόρο κάθε πόλεως, ο Μανωλάκης ο Καστοριανός ήταν ο πρόεδρος, ο αρχιμάστορας της συντεχνίας των γουναράδων Κωνσταντινουπόλεως τον 17ο αιώνα, προφανώς ήταν από τη Καστοριά, γουναράς, αγράμματος, ο οποίος πίστευσε στη παιδεία, πρέπει να κτίσουμε σχολεία και τι έκανε αυτός ο δαιμόνιος άνθρωπος, διέταξε τις συντεχνίες όλων των γουναράδων να βάζουν ένα ποσοστό επιπλέον σε κάθε τύπο που πουλούσανε για να ενισχύεται, άλφα η παιδεία των Ελλήνων και βήτα, αυτός είχε μεγάλη αγάπη με τα Ιεροσόλυμα, το Τίμιο Τάφο και να πηγαίνουμε τέλος πάντων ενίσχυση εκεί, χάρις στο Μανωλάκη τον Καστοριανό δημιουργήθηκαν πραγματικά σχολεία στη Πάτμο, στη Σίφνο, στην Άρτα, έδινε χρήματα για να δημιουργηθούν σχολεία κατά τον 17ο αιώνα βελτιώθηκε η εικόνα των σχολείων από ένα άνθρωπο, από το πάθος ενός ανθρώπου, εσύ Φαναριώτης πάνω στο Ιάσειο και το Βουκουρέστι οι ελληνικές ακαδημίες που σας είπα, είναι του 17ο αιώνα τις χρηματοδότησε Φαναριώτης αυτής της περιοχής.

Το 1782 ο Μανουήλ Γεδεών, αυτός που έγραψε 100τόσα χρόνια αργότερα, αλλά έχοντας μελετήσει τα αρχεία του Πατριαρχείου, λέει, το 1782 φρονώ, ότι ουδεμία πόλη και κωμόπολη του ελληνικού χώρου εστερείτο σχολείου, μέχρι τότε όλες οι πόλεις και κωμοπόλεις είχαν σχολείο, το 1782, είμαστε στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, ο Κοραής, εύκολα λόγια δεν έβγαζε και όλο παραπονιόντανε ότι όλοι οι Έλληνες είμαστε αμόρφωτοι, είμαστε αγενείς, πρέπει......          γράφει ότι, η διάδοση της παιδείας εις τον ελληνισμό έχει πάρει τη μορφή ασθενείας μεταδοτικής, δηλαδή απόρησε με την επέκταση, είμαστε στο 18ο αιώνα, στο 15ο αιώνα δεν έχουμε στοιχεία σας το είπα, δεν ξέρουμε τι γίνονταν, γίνονταν δεν γίνονταν, δεν έχουμε στοιχεία, το 16ο αιώνα αρχίζουν και έχουμε καινούργια σχολεία, στη Μυτιλήνη κτλ. κτλ. είναι μικρά σχολεία, καταλαβαίνουμε ότι είναι μέσα σε μοναστήρια, έτσι έχουμε μέσα στο 16ο αιώνα αυτή την εξέλιξη, αλλά αυτό που αλλάζει το τοπίο, εκτός του ότι πλούσιοι έμποροι και τεχνίτες τον 18ο αιώνα χρηματοδοτούν τα μεγάλα σχολεία κτλ., στη δυτική Ευρώπη γίνεται πόλεμος μεταξύ προτεσταντών και καθολικών και η καθολική εκκλησία παίρνει απόφαση να δημιουργήσει σχολεία σε όλη τη γη για να κτυπήσει τους προτεστάντες, είναι η γνωστή αντιμεταρρύθμιση, οργανώνει λοιπόν ιεραποστολικά τάγματα που πρώτα μαθαίνουνε ελληνικά και έπειτα έρχονται εδώ, Βενετεκτίνους, Ισουήτες, Φραγκισκανούς κτλ. και τους στέλνει να εγκατασταθούν στα παράλια τα ελληνικά, στη Σμύρνη, τότε δεν υπήρχε Ελλάδα, αλλά ελληνικά μάθαιναν για να μπουν στη Σμύρνη, λέω, στη Νάξο, στη Σαντορίνη, στη Κίμωλο, στη Σύρο, στη Τήνο, στη Χίο και πήγαν αυτοί οι άνθρωποι στο Ναύπλιο, στη Πάτρα, στην Αθήνα εδώ στο κέντρο και δημιουργούν σχολεία, είμαστε στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα και αυτοί οι άνθρωποι δημιουργούν ελληνικά σχολεία, στα οποία διδάσκεται η ελληνική γλώσσα, μαζί και Ιταλικά και γαλλικά και στοιχεία αριθμητικής και φιλοσοφίας και το ένα και το άλλο και αυτά τα σχολεία, είναι στην ουσία, τα πρώτα πραγματικά συστηματικά σχολεία στον ελληνικό χώρο και είμαστε στο 1590-1600 και η Χίος, είμαστε εκεί στο 1590 ο Πατριάρχης στέλνει στη Χίο χιλιάδες άτομα, δηλαδή καταλαβαίνει ότι η παιδεία έχει καθίσει και ενώ στο θέμα της παιδείας έρχονται οι καθολικοί και μεταμορφώνουν τη Χίο στην απόλυτη καθολική φάση, στη Τήνο οι μισή καθολικοί, στη Νάξο το 25% καθολικοί, στη Σαντορίνη το 25% καθολικοί και γιατί, γιατί αυτά τα σχολεία εδώ δεν κάνουνε προπαγάνδα, ταυτοχρόνως κερδίζουν μέσω του κύρους της προσφοράς κτλ. και τότε ανησυχεί η ιερά σύνοδος, πρέπει να σας πω ότι το δεύτερο μακροβιότερο ελληνικό σχολείο μετά τη  μεγάλη του γένους σχολή είναι η σχολή Ιουσηιτών της Νάξου, ελληνικό σχολείο το οποίο διήρκησε το 1623 μέχρι το 1922 δηλαδή 200 χρόνια σχολείο, δεν έχουμε άλλο σχολείο στον ελληνικό χώρο που να διήρκησε 200 χρόνια, επομένως η παιδεία πραγματικά άλλαξε, άλλαξαν, γιατί?  πρώτα η εκκλησία, αργότερα, ναυτικοί, έμποροι, βάλανε χρήματα, βάλανε μεράκι, μοναστήρια βάλανε μεράκι, Πατριάρχες βάλανε μεράκι, κυρίως το κάνεις όταν έχεις μια άποψη, όταν λόγιοι και Πατριάρχες έδωσαν έμφαση και είπε, πρέπει να κάνουμε σχολεία, δημιούργησαν τυπογραφείο στη Κωνσταντινούπολη, το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο στην Οθωμανική αυτοκρατορία, δημιουργήθηκε στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως από  Καρή     στις αρχές του 1620, δηλαδή το 17ο αιώνα, σταδιακά αυξάνονται τα σχολεία, στο 18ο αιώνα η τύχη φέρνει πλούτος, οι ναυτικοί δεν είναι απλώς πλούσιοι, αλλά πάνε και έρχονται στην Ευρώπη, Ιταλία, Αυστρία, Γερμανία κτλ. η παιδεία πια απογειώνεται, δηλαδή ποια είναι η περίοδος απογείωσης της ελληνικής παιδείας? 1750-1850 και μετά την ελληνική επανάσταση σε πολλά σημεία της Βαλκανικής εξακολουθούν τα ελληνικά σχολεία να έχουν τα πρωτεία, μετά δημιουργεί ο κάθε λαός τα δικά του σχολεία και επιδιώκει να πλήξει τα ελληνικά σχολεία, αλλά όλα αυτά δίνουν μια εξέλιξη, προσέξτε να δείτε, επαναλαμβάνω, άλλες περιοχές είχαν περισσότερη αντιπροσώπευση στα θέματα παιδείας, είμαι από τη Θεσσαλία, αλλά δε το λέω για αυτό, η Θεσσαλία έχει πολύ μεγάλες βάσεις παιδείας, δηλαδή, τα Αμπελάκια, στα Αμπελάκια δίδαξε, γιατί οι Αμπελακιώτες είχανε χρήματα να πληρώσουνε, είπαν, έλα να διδάξεις τα παιδιά μας, τον Κωνσταντά, στα Αμπελάκια δεν θυμάμαι αν σας το είπα, παίχτηκε για πρώτη φορά γερμανικό θεατρικό έργο σε ελληνική μετάφραση, διδάσκονταν ο Αριστοφάνης, ο Αριστοφάνης στα παιδιά για πρώτη φορά στον ελληνικό κορμό, στα Αμπελάκια το 1780-1790, ήταν ο Ρήγας Βελενστιλής δάσκαλος στη Ζαγορά, η Αγυιά, ο Τύρναβος, αυτά ήταν μια πραγματικότητα.......