Τρίτη 26 Ιουνίου 2012

4. Ξεχασμένοι συνθέτες κλασσικής μουσικής - Αναγεννησιακή περίοδος 1 (1400-1600 μ.χ.)

13. Gilles  Binchois (1400-1460)






Ο Gilles de Binche επονομαζόμενος επίσης Binchois ή Gilles de Bins  ήταν Γαλλο-Φλαμανδός συνθέτης, ένας από τα πρώτα μέλη της Βουργουνδικής Σχολής και ένας από τους τρείς διάσημους συνθέτες των αρχών του 15ου αιώνα.
Παρ'όλο που ταξινομείται μετά τους συγχρόνους του συνθέτες Guillaume  Dufay και  John Dunstable εν τούτοις η επιρροή του στις μεταγενέστερες εποχές πολύ μεγαλύτερη από αυτούς.
Ο Binchois ήταν πιθανόν από την Mons, γιός του Jean και Johanna de Binche που κατάγονταν από τη πόλη Binche. Ο πατέρας του ήταν σύμβουλος  του Δούκα Guillaume IV και παράλληλα υπηρετούσε στην εκκλησία της Mons.
Δεν είναι γνωστό τίποτα για τον Gilles μέχρι το 1419, όταν έγινε οργανίστας στην εκκλησία του Ste. Waudru στην Mons. Το 1423 πήγε να ζήσει στην Lille. Γύρω στα χρόνια έγινε στρατιώτης στην υπηρεσία των Βουργουνδιανών ή ίσως στον Άγγλο κόμη του Suffolk. Στα τέλη του 1420 εντάχθηκε στο αυλικό παρεκκλήσιο της Βουργουνδίας και η σύνθεση του Nove cantum melodie του 1431 τον αναφέρει ως τραγουδιστή.
Ο Binchois αναφέρεται συχνά ως ο μελωδικότερος συνθέτης του 15ου αιώνα. Τα τραγούδια του τραγουδιούνται και αποστηθίζονται εύκολα. Οι μελωδίες του αναπαράγονται μετά το θάνατο του και συχνά χρησιμοποιούνται στις συνθέσεις λειτουργιών από μετέπειτα συνθέτες.
Το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής του, ακόμη και η θρησκευτική του μουσική, είναι απλή και καθαρή στο περίγραμμα της, μερικές φορές σχεδόν ασκητική. Τα περισσότερα από τα κοσμικά του τραγούδια είναι rondeaux. Ο Binchois σπάνια έγραψε στη στροφική μορφή (strophic form), αλλά διαμόρφωνε τις μελωδίες του ανεξάρτητα από το σχήμα της ρίμας κάθε στροφής.
Ο Binchois έγραψε μουσική για την αυλή, κοσμικά τραγούδια αγάπης και chivarly (ιπποτική)  μουσική που επιζητούσαν οι Δούκες της Βουργουνδίας και που την λάτρευαν.


Gilles Binchois : Magnificat secundi toni - 8 min.


Gilles Binchois : Se La Bella - 3 min.


Gilles Binchois : Vostre tres doulx regart - 4 min.


Gilles Binchois : Adieu Non Amoreuse Joye - 3 min.


Gilles Binchois : Ave Marie Stella - 4 min.


Gilles Binchois : Te Deum Laudamus - 7 min.






14. Antoine Busnoys ( 1430-1492)




Ο  Antoine Busnoys ήταν ένας Γάλλος συνθέτης και ποιητής της πρώιμης αναγεννησιακής Βουργουνδικής σχολής. Ενώ αναφέρεται ως κατά εξοχή συνθέτης θρησκευτικής μουσικής όπως μοτέτων, ήταν ο περισσότερο ανανεωτικός συνθέτης κοσμικών τραγουδιών του 15ου αιώνα. Ήταν ηγετική φυσιογνωμία της Βουργουνδικής Σχολής μετά το θάνατο του Guillaume Dufay.
Παρ' όλο που δεν υπάρχουν ασφαλή στοιχεία για τα πρώτα χρόνια του, προέρχονταν πιθανόν από τα περίχωρα του Bethune στο  Pas-de-Calais.
Συνδέεται πιθανόν με την αριστοκρατική οικογένεια των Busnes, ιδιαίτερα με το Philippe de Busnes που πιθανόν υπήρξε συγγενής του.
Σίγουρα απόκτησε μια σπουδαία μουσική μόρφωση, μάλλον σε μια εκκλησιαστική σχολή χορωδίας κάπου στην κεντρική ή βόρια Γαλλία. Η αριστοκρατική του προέλευση εξηγεί την γρήγορη σύνδεση του με την Γαλλική βασιλική αυλή.
Το 1461 ήταν επίσκοπος (chaplain) στην Tours. Μετακινήθηκε από τον καθεδρικό στην εκκλησία του Αγ. Μαρτίνου που βρίσκεται επίσης στην Tours.
Arg;otera to 1465 o Busnois μετακινήθηκε στο      όπου έγινε αρχιμουσικός της παιδικής χορωδίας, αλλά παράλληλα κατόρθωσε να προσελκύσει πολλούς ταλαντούχους τραγουδιστές από την ευρύτερη περιοχή. Είχε εκτίμηση ως συνθέτης, δάσκαλος και παιδαγωγός. Το 1466 μετακινήθηκε ξαφνικά στην Βουργουνδία.
Το 1467 βρέθηκε στην αυλή της Βουργουνδίας και συνέθετε έργα για αυτήν και ιδιαίτερα για το δούκα Κάρολο, γνωστός ως Charles the Bold.
Εκτός από τα καθήκοντα του ως τραγουδιστής και συνθέτης, ακολουθούσε τον Κάρολο σε πολλές εκστρατείες του.
Ο Busnois παρέμεινε στην υπηρεσία της βουργουνδικής αυλής μέχρι το έτος 1482, αλλά δεν υπάρχουν στοιχεία για το ενδιάμεσο διάστημα μέχρι το θάνατο του το 1492. Ήταν γνωστός ως συνθέτης και τα έργα του κυκλοφορούσαν ευρέως.
Η φήμη του εκείνο το καιρό ήταν τεράστια και ήταν ο πιο γνωστός μουσικός σε όλη την Ευρώπη στη χρονική περίοδο του Guillaume Dufay (1400-1474) και Johannes Ockeghem (1410-1497).



Ο Busnois έγραψε θρησκευτική και κοσμική μουσική. Από την θρησκευτική μουσική του διασώθηκαν 2 cantus firmus λειτουργίες και 8 μοτέτα. Στη μορφή της η μουσική του βρίσκεται στο μέσον μεταξύ της απλότητας και της ομοφωνικής τεχνικής των Dufay  και  Binchois, και της "διάχυτης μίμησης" ( pervading imitation) των  Josquin  και Gombert.

Σημείωση :
Η pervative imitation ήταν μια τεχνική υψηλής επινοητικότητας στις πρώιμες συνθέσεις, ιδίως του Dufay, η μουσική ξετυλίγονταν  
σε μακρόσυρτα τμήματα ελεύθερης πολυφωνίας, που αγκιστρώνονταν σε ένα επίμονο και καλά ενσωματωμένο, μη αναγνωρήσιμο  cantus firmus.
Στη μουσική το cantus firmus ( fixed songs) είναι μια προϋπάρχουσα μελωδία που σχηματίζει την βάση μιας πολυφωνικής σύνθεσης. Οι πρώτες πολυφωνικές συνθέσεις σχεδόν πάντοτε περιείχαν  ένα cantus firmus π.χ. ένα Gregorian chant.

 
Αναφέρεται ο Busnois ως ο συνθέτης του έργου L'homme arme που χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο σε συνθέσεις λειτουργιών (cantus firmus).
Ο Busnois μπορεί να είναι ο συνθέτης ενός κύκλου 6 λειτουργιών στην ίδια τονικότητα που βρέθηκε στην Νάπολη.
Ο Busnois έγραψε επίσης chansons, γαλλικά κοσμικά τραγούδια πάνω στην οποία κυρίως βασίστηκε η φήμη του. Τα περισσότερα είναι rondeaux. Πολλές από αυτές τις συνθέσεις έγιναν δημοφιλή τραγούδια και μερικά ίσως βασίστηκαν σε λαϊκά τραγούδια που έχουν χαθεί. Τα λόγια πιθανόν τα έγραψε ο ίδιος. Μερικά χρησίμευσαν σαν πρότυπα για πολλούς συνθέτες, ιδίως μετά το θανατό του π.χ. το Fortuna desperata ή Terrible dame.
Τα περισσότερα τραγούδια του Busnois γράφτηκαν με γαλλικό κείμενο, αλλά υπάρχουν 2 με ιταλικό και ένα με φλαμανδικό κείμενο.


Antoine Busnois : Missa l'homme Arme, I. Kyrie - 3 min.


Busnois : Anima mea liquefacta est - 4 min.


Busnois : Rondeau - 3 min.


Busnois : Fortuna desperata - 4 min.


Busnois : Noel - 2 min.






15. Alexander Agricola ( 1446-1506 )




Ο Alexander Agricola  ήταν ένας γαλλο-φλαμανδός συνθέτης της αναγέννησης. Εξέχων μέλος της Grande chapelle του Αμβούργου, ήταν ένας ανανεωτής συνθέτης στα χρόνια γύρω στα 1500 και η μουσική του ήταν διαδεδομένη σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Όπως συμβαίνει για τους περισσότερους συνθέτες του καιρού του, λίγα είναι γνωστά για τα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Γεννήθηκε στο Ghent. Το μεγαλύτρο μέρος της ζωής του το πέρασε στην Ιταλία, την Γαλλία και τις Κάτω-Χώρες. Ήταν τραγουδιστής για το δούκα του Μιλάνου από το 1471 έως το 1474, όταν η χορωδία (choir) του παρεκκλησίου του Μιλάνου θεωρούνταν το σπουδαιότερο συγκρότημα της Ευρώπης. Διάφοροι συνθέτες-τραγουδιστές βρισκόντουσαν εκείνοι την εποχή στο Μιλάνο, όπως οι Loyset Compere, Johannes Martini, Gaspar van Weerbecke.
Το 1474 ο δούκας Σφόρτσα συνέστησε τον συνθέτη στον Λορέντζο των Μεδίκων και ο Agricola πήγε στη Φλωρεντία.
Το 1476 βρίσκεται στο Cambrai στις Κάτω Χώρες ως τραγουδιστής. Το 1476 έως 1491 εργάσθηκε στο Γαλλικό βασιλικό παρεκκλήσιο όπου απόκτησε και την φήμη σαν συνθέτης. Στα 1500 υπηρέτησε τον Φίλιππο τον ωραίο που ήταν δούκας της Βουργουνδίας και βασιλιάς της Καστίλλης. Ακολουθούσε το δούκα στα ταξίδια του. Βρέθηκε στην Ισπανία το 1506 όπου πέθανε από επιδημία χολέρας.
Η τεχνική του  Agricola μοιάζει με αυτή του Johannes Ockeghem ιδίως στις αρχές της καριέρας του, ενώ αργότερα προς το τέλος της ζωής του έγραφε με την τεχνική pervasive imitation του Josquin des Prez.
Ο Agricola έγραψε λειτουργίες, μοτέτα, μοτέτα-τραγούδια, κοσμικά τραγούδια και ενόργανη μουσική. Το μεγαλύτερο μέρος της ενόργανης μουσικής του βασίζεται στην κοσμική μουσική του Gilles Binchois ή του Ockeghem. Πολλά από αυτά έγιναν πολύ δημοφιλή στα τέλη του 15ου αιώνα.
Πέρα από τις μεταμορφώσεις που διακρίνουν το εν γένει μουσικό του ύφος, ο Agricola έγραψε μουσική σε ένα ιδιαίτερο, ξεχωριστό ύφος, ξεκινώντας από το μυστηριώδες ύφος του Ockeghem.
Η μουσική του είναι χαρακτηριστικά "αθλητική" ( με την έννοια του ανταγωνισμού) σε όλα τα φωνητικά μέρη, με τα χαμηλώτερα μέρη με μια ιδιαίτερη ανάπτυξη που χρειάζονται πάρα πολύ απαιτητικούς τραγουδιστές, γεγονός που δεν αντιπροσωπεύει την κανονική απλή αρμονική λειτουργική σχέση του μπάσου-τενόρου που χρησιμοποιούσαν οι περισσότεροι μουσικοί του καιρού του.


Alexander Agricola : Ave domina sancta Maria - 3 min.
Alexander Agricola : L'eure Est Venne - 8 min.

Alexander Agricola : Si Dedero  Sompinium Omlis Meis - 3 min.


Alexander Agricola : Fortuna desperata - 3 min.

Alexander Agricola : In mijmen sin (to my delight) - 3 min.

Alexander Agricola : S

Alexander Agricola : Lamentatio Jeremiae - 8 min.

Alexander Agricola : Amor che sospirar - 3 min.


Alexander Agricola : Salve Regina - 14 min.



16. Guillaume Dufay ( 1400-1474 )


 Ο Guillaume Dufay ήταν ένας Γάλλοφλαμανδος συνθέτης της πρώιμης αναγέννησης. Ως κεντρικό πρόσωπο της βουργουνδικής σχολής, ήταν ο πιο διάσημος συνθέτης που καθόρισε την μουσική εξέλιξη στην Ευρώπη στα μέσα του 15ου αιώνα.
Πιθανόν γεννήθηκε στην Beersel, στα περίχωρα των Βρυξελλών.
Διάφορες ενδείξεις τον φέρνουν να έχει γονείς ένα άγνωστο κληρικό και μια γυναίκα με το όνομα, Marie Du Fayst.
Γρήγορα η Marie μετακόμισε μαζί με το γιο της στο Cambrai, σε ένα συγγενή της που ήταν εφημέριος στο τοπικό καθεδρικό ναό.
Οι αρχές του καθεδρικού πρόσεξαν γρήγορα την μουσική ιδιοφυΐα του Dufay και του έδωσαν μια πλήρη μόρφωση στη μουσική.
Η εξέλιξη του ήταν εντυπωσιακή και το 1414 σε ηλικία 16 ετών, ανέλαβε κάντορας στην εκκλησία του St. Gery που γειτονεύει με το Cambrai.
Το 1420 πήγε στην Ιταλία, στο Ρίμινι στην οικογένεια Malatesta, όπου πιθανόν έγραψε μερικά έργα.
Το 1424 επέστρεψε στο Cambrai, αλλά το 1426 πήγε στην Μπολώνια της Ιταλίας στην υπηρεσία του εκπροσώπου του Πάπα Louis Aleman.
Το 1428 βρίσκεται στην Ρώμη ως μέλος της χορωδίας στην υπηρεσία του Πάπα, πρώτα Martin V και μετά Eugene IV.
Το 1435 βρίσκεται στην Φλωρεντία όπου συνθέτει και το εορταστικό μοτέτο Nuper rosarum flores, ένα από τα γνωστότερα έργα του.
Το 1439 ξαναγύρισε στο Cambrai και βρέθηκε στην υπηρεσία του καθεδρικού ναού, όπου και αναμόρφωσε την λειτουργική συλλογή του καθεδρικού.
Στα επόμενα χρόνια μετακινήθηκε μεταξύ Ιταλίας και Cambrai και έγραψε αναρίθμητες συνθέσεις, μεταξύ των οποίων μια από τις τέσσερις Lamentationes την πτώση της Κωνσταντινούπολης το 1453, καθώς και την περίφημη λειτουργία του Se la face ay pale.
Τα τελευταία χρόνια του τα έζησε στο Cambrai και ήλθε σε επαφή με ονομαστούς μουσικούς του καιρού του όπως οι Busnois, Ockeghem, Tinctoris, Compere που είχαν ως αποτέλεσμα την καθοριστική εξέλιξη του πολυφωνικού ρυθμού στις επόμενες γενεές.
Πιθανόν στη περίοδο αυτή έγραψε την λειτουργία του η οποία βασίστηκε στο L'homme arme.
Μετά μια ασθένεια μερικών εβδομάδων ο Dufay πέθανε το Νοέμβριο του 1474.
Ο Dufay επηρέασε περισσότερο από όλους τους συνθέτες του 15ου αιώνα. Όλοι οι μετέπειτα συνθέτες επηρεάστηκαν από αρκετά στοιχεία του δικού του ρυθμού. Το εντυπωσιακό είναι ότι, τα έργα του γίνανε ευρέως γνωστά, προτού ακόμα υπάρξει η δυνατότητα να τυπώνεται η μουσική.   
Ο Dufay έγραψε σε όλα τα είδη μουσικής των ημερών του, όπως masses, motets, Magnificats, hymns, απλά τραγούδια, antiphon κλπ.
Καμμια από την διασωθείσα μουσική του δεν είναι ενόργανη, το σύνολο της θρησκευτικής του μουσικής είναι φωνητικό. Μερικές φορές χρησιμοποιούσε όργανα για να ενισχύσει τις φωνές.
Ο Dufay έγραψε 7 πλήρεις λειτουργίες, 28 δοκίμια λειτουργιών, 15 σχεδιάσματα τραγουδιών (chant), 3 Magnificats, 15 antiphon, 27 Hymns, 22 motets και 87 τραγούδια.

Guillame Dufay : Ave Maris Stelle - 2 min.

Dufay : Nuper rosarum flores - 6 min.

Dufay : Ce moys de may - 3 min.

Dufay : Salve, flos Tuscae - 7 min.

Dufay : Ballata " Resvellies vous" - 7 min.

 


17. Juan Cornago ( 1400-1475 )


Ο  Cornago ήταν ένας Ισπανός συνθέτης. Πολύ λίγα είναι γνωστά για την ζωή του. Έχουν διασωθεί 15 συνθέσεις του.

Juan Cornago : Morte, merce, gentile aquill' alteza - 4 min.

Cornago : Qu'es mi vida preguntays - 4 min.

Τετάρτη 20 Ιουνίου 2012

Μουσικής Παιδεία 18 ( Σειρά Άρθρων )

Η κωμική όπερα
Στη Γαλλία και Ιταλία
Η "Όπερα-μπούφφα"
Η αγγλική "Όπερα του Ζητιάνου"




Σαν μια αντίδραση στις σοβαρές όπερες που έπαιζε η "Ακαδημία της Μουσικής" στο Παρίσι - η "Ακαδημία" αυτή είναι η μεγάλη Όπερα του Παρισιού - γεννήθηκε η κωμική όπερα, πρώτα στη Γαλλία και στην Αγγλία και έπειτα στην Ιταλία. 
Στα προάστια του Παρισιού, Σαιν Ζερμαίν και Σαιν Λωράν ( Άγιος Γερμανός και Άγιος Λαυρέντιος) όπου γίνονταν εμποροπανηγύρια, υπήρχαν και θέατρα λαϊκά όπου παίζανε κωμωδιούλες με τραγούδια, κοροϊδεύοντας και παρωδώντας από την μια μεριά τα σοβαρά δράματα που παίζονταν στο θέατρο της "Γαλλικής Κωμωδίας", από την άλλη τις σοβαρές όπερες που παίζονταν στην "Ακαδημία της Μουσικής". Αυτά τα λαϊκά πανηγυριώτικα θέατρα, τραβούσαν άπειρο κόσμο, πράγμα που άναψε το φθόνο τόσο της όπερας, όσο και της "Γαλλικής Κωμωδίας" που ήταν θέατρα κρατικά και είχαν πολλά προνόμια.
Με αυτά τους τα προνόμια καταφέρανε να απαγορευθεί στα λαϊκά θέατρα των πανηγυριών να παίζουν κωμωδίες και φάρσες και, πάνω από όλα, να βάζουν μουσική και τραγούδια.
Μεγάλη καταστροφή για τα θέατρα του Σαιν Ζερμαίν και του Σαιν Λωράν. Σε μεγάλη αμηχανία βρεθήκανε οι διευθυντές τους και όλο τους το προσωπικό.
Για να υπερνικήσουν τις δυσκολίες και να μπορέσουν να σταθούν, καταφύγανε σε κάτι άλλο....Δίνανε παντομίμες όπου η δράση κόβονταν από καιρό σε καιρό με τραγούδια. Αλλά δεν τραγουδούσαν οι ηθοποιοί. Τραγουδούσε ....το κοινό! Σε μια ορισμένη στιγμή, από το ύψος του θεάτρου κατέβαιναν στη σκηνή μεγάλες πινακίδες με τα λόγια του τραγουδιού, γραμμένα πολύ καθαρά και με την υπόδειξη ενός γνωστού σκοπού. Η ορχήστρα έπαιζε αυτό το σκοπό και οι θεατές αρχίζανε πια,ενθουσιασμένοι, να τραγουδούν, ενώ στη σκηνή, οι ηθοποιοί κάνανε διάφορες κινήσεις και χειρονομίες, σύμφωνα με το περιεχόμενο του "ποιήματος".
"Ουδέν καινόν υπό τον ήλιον". Κάτι παρόμοιο δε γινόταν και στις αθηναϊκές επιθεωρήσεις, όταν κατέβαινε η πινακίδα με τα λόγια του τραγουδιού και η πρωταγωνίστρια-ντιζέζ φώναζε στο κοινό : " Εμπρός, όλοι μαζί".
Καυγάδες και σφοδρές συζητήσεις ανάμεσα στα κρατικά (σοβαρά) θέατρα και στα λαϊκά, κατέληξαν στο να δοθεί, επί τέλους, η άδεια σ" αυτά τα θέατρα των εμποροπανηγύρεων να παίζουν κωμωδίες με τραγούδια, χορούς και μουσική. Η "κωμική όπερα" είχε έτσι ιδρυθεί, οριστικά. Αυτό έγινε το 1716.
Σήμερα, η δεύτερη όπερα του Παρισιού έχει το τίτλο "Όπερα-κωμίκ" με τη διαφορά πως τώρα πια παίζουν και εκεί περισσότερες σοβαρές, παρά κωμικές όπερες!
Η "Τόσκα" του Πουτσίνι π.χ. δίνεται μόνο στην "Όπερα Κωμίκ", το ίδιο και ο "Ορφέας" του Γκλούκ και η "Κάρμεν" του Μπιζέ.
Ωστόσο, τότε το 1716 και έπειτα η γαλλική κωμική όπερα ήταν πολύ φτωχή σε μουσική, συχνά περιοριζόταν μόνο σε μερικά τραγουδάκια. Χρειάστηκε νάρθουν υποδείγματα από την Ιταλία, για να πάρει το είδος μια πιο τέλεια εξέλιξη. 


Η  "Όπερα-Μπούφφα"


Αντίθετα, με την γαλλική κωμική όπερα, η ιταλική όπερα-μπούφφα ( από τη λέξη "μπούφφο" που ιταλικά θα πει κωμικό), δεν έχει λαϊκή προέλευση.
Γεννήθηκε από την σοβαρή, τη "μεγάλη" όπερα και να πως : Εκεί, ανάμεσα στο 1730 και 1740, είχαν πάρει στην Ιταλία την συνήθεια να παρεμβάλλουν ανάμεσα στις σοβαρές όπερες, ανάμεσα στις διάφορες πράξεις, στα διαλείμματα, σαν "ιντερμέτζι" διάφορες εύθυμες, αστείες σκηνές που ούτε τα λόγια τους, ούτε η μουσική τους είχαν καμιά σχέση με το κύριο έργο.
Ήταν απλώς για να διασκεδάζει το κοινό. Ήταν κάτι το πολύ απλό και γνώριμο, το εντελώς ρεαλιστικό, σκηνές παρμένες από την καθημερινή αστική ή χωριάτικη ζωή, ενώ η μουσική που συνόδευε αυτά τα "εργάκια" είχε ζωντάνια, χρώμα, ποικιλία. Ήταν πολύ διασκεδαστική και η ορχήστρα υπογράμμιζε τις κινήσεις, τις χειρονομίες, το κωμικό τραγούδι των ηθοποιών.
Ένα τέτοιο "ιντερμέτζο" ήταν η "Υπηρέτρια-Κυρά" του Περγκολέζι που πρωτοπαίχτηκε στη Νεάπολη το 1733 ανάμεσα ποίος ξέρει σε ποία μεγάλη όπερα της εποχής! Αυτό το έργακι που δεν έχει παρά τρία πρόσωπα - ένα μπάσσο, μια σοπράνο και ένα βουβό πρόσωπο (μίμος) σημείωσε τεράστια επιτυχία και έμεινε αθάνατο.


Pergolesi : La Serva Padrona, E parte - 10 min.


Pergolesi : La Serva Padrona, Stizzoso mio stizzoso - 3 min.


Pergolesi : La Serva Padrona, A serpina pensezete - 3 min.


Pergolesi : La Serva Padrona, Duetto finale - 4 min.


Pergolesi : La Serva Padrona, "Ah, quanto ma sta male","Son        inbrogliato io" - 6 min.






Όλη του η υπόθεση περιστρέφεται γύρω σε μια υπηρέτρια ενός πλουσίου γεροντοπαλίκαρο που με την απειλή πως θα φύγει, καταφέρνει τον κύριο της να την κάνει γυναίκα του. Αυτό είναι όλο. Αλλά η μουσική είναι τόσο ζωντανή, τόσο χαριτωμένη, τόσο έξυπνη που κάνει αυτό το "εργάκι" αληθινό αριστούργημα.
Και να, αυτό το αριστούργημα παίζεται στο Παρίσι, στις 4 Οκτωβρίου 1746 από ένα ιταλικό θίασο. Στην αρχή περνάει απαρατήρητο. Αλλά όταν, την 1η Αυγούστου του 1752 το ανεβάζουν στη μεγάλη Όπερα, όλο το Παρίσι ξετρελαίνεται με αυτό και τότε ξεσπάει και ο περίφημος "καυγάς των μπουφφόνων". Κάθε παράσταση ήταν και μια ....μάχη! Ο Λουδοβίκος 15ος και η μαντάμ Πομπαντούρ ήταν με το μέρος της σοβαρής όπερας του Λουλλί και του Ραμώ. Η βασίλισσα με το μέρος των Ιταλών. Οι οπαδοί των Γάλλων μαζεύτηκαν κοντά στο θεωρείο του βασιλιά, εκείνοι των Ιταλών κοντά στο θεωρείο της βασίλισσας και τότε αρχίζανε, από το ένα στρατόπεδο στο άλλο, να ανταλλάσσουν, κοροϊδίας, πειράγματα, καμιά φορά και ..βρισιές.
Για να καταλάβετε το λόγο που η ιταλική όπερα-μπούφφα έκανε τέτοια εντύπωση στο Παρίσι, πρέπει να αναφέρουμε πως, ως τότε, όχι μόνο η σοβαρή γαλλική όπερα, αλλά και η κωμική έπαιρναν θέματα από την μυθολογία και η παράσταση της ήταν φαντασμαγορική, καταντούσε κάτι το ψεύτικο, ενώ η ιταλική ξαναφέρνει στο θέατρο την απλότητα και τη φυσικότητα.
Πρώτος ένθερμος υποστηρικτής της κωμικής όπερας του Περγκολέζι στάθηκε ο μεγάλος φιλόσοφος και μουσικός Ζαν-Ζακ Ρουσσώ που, σύμφωνα με τις ιδέες του, είδε στην "όπερα-μπούφφα" ένα γυρισμό στη φύση, στην απλότητα, στην αλήθεια. Και για να εκδηλώσει πιο έντονα τον ενθουσιασμό του, έγραψε και αυτός μια μικρή κωμική όπερα στο ύφος των ιταλικών "ιντερμέτζι", το "Μάντη του Χωριού" που παίχτηκε την ίδια εκείνη χρονιά, 1752, στη μεγάλη Όπερα και σημείωσε τεράστια επιτυχία.


J.J. Rousseau : Le Devin du Village, Ouverture - 4 min.


J.J. Rousseau : Le Devin du Village, Air / J'ai pertu tout - 6 min.


J.J. Rousseau : Le Devin du Village, Ballet Divertissement - 5 min.


J.J. Rousseau : Le Devin du Village, Pantomime et Recitativ - 7 min.




Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ δεν ήταν κανένας σπουδαίος μουσικός, ωστόσο όμως αυτό το έργο του, ο "Μάντης του Χωριού", έγινε το πρότυπο της κωμικής γαλλικής όπερας και από τότε πια, από το 1752, η "Όπερα-Κωμίκ" παίρνει ένα καινούργιο ξεπέταγμα : Μουσικοί σαν το Μονσινύ (1729-1817), τον Φιλιντόρ (1726-1785), τον Γκρετρύ (1741-1813) και άλλοι, γράφουν πια για την "Όπερα-Κωμίκ" πολλά έργα που παίζονται με μεγάλη επιτυχία και ενθουσιάζουν το παρισινό κοινό. Ο πιο σημαντικός από τους Γάλλους είναι ο Γκρετρύ που έχει πολύ πρωτότυπες μελωδίες και που μια από της όπερες του, "Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος" παίζεται ακόμα σήμερα κάπου-κάπου.


Andre Modeste Gretry : Richard Coeur de Lion (II,4) - 3 min.


Gretry (1741-1813) : Richard Coeur de Lion, La danse n'est pas ce j'aime - 3 min.


Gretry : Richard Coeur de Lion, Je crains de lui parler la nuit - 3 min.


Gretry : Amant jaloux, prenez pitie de ma douleur - 6 min.




Γενικά, αυτή η εποχή σημειώνει την επιβολή, την κυριαρχία της κωμικής όπερας, με υπεροχή όμως της ιταλικής όπερας-μπούφφα. Είναι η εύθυμη διάθεση, το παιχνιδιάρικο και ανάλαφρο ύφος της, η γοργή δράση που αποτελούν τη γοητεία της.
Πολλές από τις μελωδίες που διάνθιζαν αυτές τις παλιές ιταλικές  κωμικές όπερες άντεξαν στο πέρασμα του χρόνου και τραγουδιούνται ακόμα σήμερα. Πολλοί τραγουδιστές και τραγουδίστριες προσθέτουν σήμερα στα προγράμματά τους τη μελωδία του Παϊζιέλλο "Νελ κουόρ πιου νελ μι σέντο" χωρίς να ξέρουν πως είναι από την κωμική του όπερα "Η Μυλωνού". 


Giovanni Paisiello : La bella Molinara, nel cor piu non mi sento - 5 min.


Ακόμα και ο Μπετόβεν πήρε αυτή την ίδια μελωδία και έγραψε έξι "παραλλαγές" για πιάνο.


Beethoven : Sei variazioni da "nel cor piu non mi sento" (Molinara) Paisiello - 5 min.






Παϊζιέλλο και Τσιμαρόζα


Αξίζει να πούμε δυο λόγια για αυτούς τους δυο Ιταλούς συνθέτες που υπήρξαν από τους πιο δημοφιλείς συνθέτες όπερα-μπούφφα.
Ο Τζιοβάννι Παϊζιέλλο γεννήθηκε το 1740 στον Τάραντα της Ιταλίας και πέθανε το 1816 στη Νάπολη.
Ο Ναπολέων αγαπούσε ιδιαίτερα τη μουσική του Παϊζιέλλο και τον προσκάλεσε στο Παρίσι το 1802 όπου και τον κράτησε πάνω από ένα χρόνο. Πρωτύτερα το 1776, τον είχε καλέσει η αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη στη Πετρούπολη, όπου ο Παϊζιέλλο έμεινε 4 χρόνια και ανέβασε πολλές όπερες του-έγραψε  πάνω από 100 !  Κάτι το σημαντικό και περίεργο είναι πως είχε γράψει και έναν "Κουρέα της Σεβίλλης" στο ίδιο ακριβώς κείμενο που αργότερα χρησιμοποίησε και ο Ροσίνι. Αυτός ο "Κουρέας" του Παϊζιέλλο, ξαναπαίχτηκε στη Γερμανία σαν κάτι το αξιοπερίεργο.


Paisiello : il barbiere di Seviglia, "Don Basilio! Giusto cielo!" - 11 min.


Paisiello : Il barbiere di Seviglia, "Saper bramante" - 4 min.


Paisiello : il barbiere di Seviglia, donato di gioia, aria Figaro - 5 min.


 Είναι ένα χαριτωμένο έργο που όμως επισκιάζεται από την ομώνυμη όπερα του Ροσίνι.
Μια ιταλική κωμική όπερα που είναι πολύ γνωστή και παίζεται ακόμα σήμερα είναι ο "Μυστικός Γάμος" του Τσιμαρόζα. Ο Ντομένικο Τσιμαρόζα γεννήθηκε το 1749 σε ένα χωριό κοντά στη Νάπολη και πέθανε το 1801 στη Βενετία. Έγινε διάσημος πολύ νέος και τα έργα του παίζονταν παντού. Η Αικατερίνη της Ρωσίας τον κάλεσε και αυτόν στη Πετρούπολη, το 1789, όπου και τον κράτησε 3 χρόνια πληρώνοντας τον αδρά για να γράφει έργα για την αυτοκρατορική Όπερα. Το "Μυστικό Γάμο" ο Τσιμαρόζα τον έγραψε στη Βιέννη.


Cimarosa : il Matrimonio segreto, Pria che spunte in ciel l'aurora - 6 min.


Cimarosa : il Matrimonio segreto 1 - 8 min.


Cimarosa : il Matrimonio segreto 2 - 4 min.


Cimarosa : il Matrimonio segreto, Silenzio,silenzio - 7 min.


Γενικά, η ιταλική όπερα-μπούφφα επηρεάζει όλους τους μουσικούς του κόσμου. Αφού και ο γέρος Χάϋντ τη μιμήθηκε και έγραψε και αυτός μια μονόπρακτη κωμική όπερα, το "Φαρμακοτρίφτη" που παίζεται ως τα σήμερα, κάπου-κάπου, στη Γερμανία.


Haydn : Lo speziale - 3 min.






 Η ιταλική κωμική όπερα, σαν ύφος, επηρέασε ακόμα και τον Μότσαρτ!


Η αγγλική κωμική όπερα


Την ίδια περίπου εποχή που στο Παρίσι άρχισε να επιβάλλεται η κωμική όπερα, στο Λονδίνο, το 1728, ο Τζων Γκαίϋ (1685-1732) και ο Γιόχαν Κριστόφ Πέπους (γερμανικής καταγωγής αυτός, γεννημένος στο Βερολίνο το 1667) ιδρύουν ένα θέατρο όπου ανεβάζουν αποκλειστικά κωμικές όπερες κατά το ιταλικό ύφος, διανθισμένες όμως με πολλά λαϊκά αγγλικά τραγούδια, όπου παρωδούν την σοβαρή όπερα σε σημείο που να την κλονίσουν και να προκαλέσουν την χρεωκοπία της, στο Λονδίνο, ιδίως με τη μεγάλη επιτυχία μιας κωμικής τους όπερας της περίφημης "Όπερας του Ζητιάνου". 


John Gay / Pepush : Beggar's opera, song of Mr. Peachum - 3 min.


Gay : Beggar's opera, Macheath, tyburn tree (Greenleaves) - 2 min.


Gray : Beggar's opera, Four airs, Fox turtles, Pretty Polly - 4 min.


Gay :Beggar's opera, Over the hills and Far away - 6 min.


Αυτό το ίδιο θέμα του Γκαίϋ, έπειτα από δυο αιώνες πήρε ο διάσημος Γερμανός δραματικός συγγραφέας Μπέρτχολντ Μπρέχτ και με συνεργασία του συνθέτη Κουρτ Βάϊλ, γράψανε την περίφημη γερμανική κωμική όπερα την "Όπερα της πεντάρας" ( στην κυριολεξία η "Όπερα των τριών γροσσιών") που παίχτηκε τα τελευταία χρόνια σε όλο το κόσμο. Πρωτοανεβάστηκε στη Βιέννη το 1928 και εξακολουθεί να σημειώνει επιτυχία όπου και αν παίζεται. 


Kurt  Weil : The three penny opera, the ballad of Mack the knife - 3 min.


Weil : The three penny opera, the army song, glass pool and bell - 5 min.


Weil : The three penny opera, Solomon song - 5min.


Weil : Three penny opera, Jealousy duet - 4 min.