Σάββατο 18 Μαΐου 2013

7. Ξεχασμένοι συνθέτες κλασσικής μουσικής - Αναγεννησιακή περίοδος 4 ( 1400-1600)

28. John Taverner (1490-1545)


John Taverner  (αγγλ. John Taverner. περ. 149018 Οκτωβρίου 1545) ήταν Άγγλος συνθέτης και οργανίστας της εποχής της Αναγέννησης. Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους Άγγλους συνθέτες της εποχής του.

Ελάχιστα είναι γνωστά σε σχέση με την προσωπική του ζωή. Πιθανολογείται ότι καταγόταν από το Λίνκολνσάιρ της Αγγλίας.  Το 1526 καταγράφεται ως οργανίστας και διευθυντής χορωδίας του Ιερού Ναού του Χριστού (Christ Church) της Οξφόρδης. Δύο χρόνια αργότερα επιπλήτεται γιατί διατηρούσε σχέσεις με Λουθηρανούς, αλλά δεν τιμωρείται με το σκεπτικό ότι δεν είναι "παρά ένας μουσικός". Εντούτοις, το 1530 διακόπτει τη συνεργασία του με την εκκλησία, αφού ο Καρδινάλιος Thomas Wolsey -ο άνθρωπος που τον πρωτοδιόρισε- έχασε προηγουμένως την δύναμη επιρροής του.

Από 'κει και ύστερα, ο Τάβερνερ δεν φαίνεται να διατηρεί άλλα μουσικά πόστα· είναι μάλιστα πιθανό να σταμάτησε να συνθέτει. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι εγκαταστάθηκε στη Βοστώνη του Λίνκολνσάιρ, όπου ως γαιοκτήμονας λάμβανε ένα αξιόλογο εισόδημα. Πριν πεθάνει είχε εκλεγεί δημοτικός σύμβουλος, ενώ ο τάφος του βρίσκεται στο καμπαναριό της ενοριακής εκκλησίας της Βοστώνης.

Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του έγκειται στη φωνητική μουσική, περιλαμβάνοντας λειτουργίεςMagnificat και μοτέτα. Τα περισσότερα προέρχονται από τη δεκαετία του 1520, ενώ το γνωστότερό του μοτέτο θεωρείται το "Dum Transisset Sabbatum".
Η πιο γνωστή του λειτουργία βασίζεται στο δημώδες αγγλικό τραγούδι "The Western Wynde" (ο δυτικός άνεμος) και αποτελεί ασυνήθιστο επίτευγμα για την εποχή, καθώς η θεματική μελωδία εμφανίζεται σε όλες τις φωνές.
 Κατά το συνήθειο της εποχής κάθε ένα από τα μέρη της λειτουργίας έχει το ίδιο μήκος, κάτι που επιτυγχάνεται με την επανάληψη του θεματικού υλικού, για να καλύψει αναλόγως την έκταση του κειμένου. Στην εν λόγω λειτουργία το θέμα επαναλαμβάνεται εννέα φορές σε κάθε μέρος και εκεί που το κείμενο είναι αρκετά μικρότερο, διανθίζει το υλικό με εκτεταμένα μελίσματα, ενώ στα μεγαλύτερα κείμενα το ύφος είναι κυρίως συλλαβικό.
Σε πολλές από τις λειτουργίες του χρησιμοποιεί την τεχνική του λεγόμενου cantus firmus, μια γρηγοριανή μελωδία, που στέκει αυτούσια (συνήθως σε μια εσωτερική φωνή, όπως του τενόρου), ως μέρος της πολυφωνικής πλέξης. Τέτοιες λειτουργίες είναι και οι Corona Spinea και Gloria Tibi Trinitas, ενώ κάποιες άλλες του λειτουργίες λαμβάνουν το θεματικό τους υλικό από άλλα του έργα (μοτέτα, τραγούδια κλπ), και έτσι ονομάζονται λειτουργίες παρωδίας.
Ειδική περίπτωση αποτελεί η λειτουργία Gloria Tibi Trinitas, η οποία είναι για έξι φωνές, από τις οποίες κάποιες είναι γραμένες περίτεχνα -πιθανώς προορίζονταν για κάποιους σολίστες. Το μέρος "in nomine..." από το Benedictus (Ευλογημένος ο ερχόμενος), είναι γραμένο για τέσσερις φωνές με ενσωματωμένο το cantus firmus στη φωνή της άλτο και δανείζει το θεματικό του υλικό σε μια σειρά άλλων έργων, τα λεγόμενα Ιn nomine. Ο Τάβερνερ έγραψε αρκετά Ιn nomine για σύνολα με βιόλες ντα γκάμπα (viol consort) και στη συνέχεια αρκετοί συνθέτες ακολούθησαν αυτή την πρακτική, βαπτίζοντας τα έργα τους με το ίδιο προσωνύμιο.






John Taverner - Dum Transisset Sabbatum - 7 min.

John Taverner - Missa of St Michael - 37 min.

John Taverner - Mater Christi sanctissima - 7 min.

John Taverner - In pace, in idipsum - 6 min.

29. Nicholas Gombert (1495-1560)

 
 
Ο Nicolas Gombert ήταν ένας γαλλο-φλαμανδός συνθέτης της αναγέννησης. Ήταν ένας από τους πιο διάσημους και με επιρροή συνθέτες ανάμεσα στον Josquin de Prez και Palestrina.
Ο Gombert προσλαμβάνεται από τον αυτοκράτορα Κάρολο τον 5ο σαν τραγουδιστή στο αυλικό παρεκκλήσιο το 1526, ίσως και ως συνθέτης. Αυτός και οι άλλοι τραγουδιστές ακολουθούσαν τον αυτοκράτορα στα ταξίδια του σε όλη την επικράτεια με αποτέλεσμα να εμπλουτίζεται και να βελτιώνεται η μουσική εμπειρία του συνθέτη Gombert. To 1540 στο ζενίθ της καριέρας του , εξαφανίζεται το όνομα του από τα αρχεία του παρεκκλησίου.Κατηγορήθηκε για παιδεραστία και στάλθηκε στις γαλέρες. Πιθανόν το 1547 συνχωρέθηκε γιατί έστειλε μια μουσική του σύνθεση, ένα Magnificat, στον Κάρολο αλλά η μετέπειτα πορεία του δεν είναι επακριβώς γνωστή. Πέθανε είτε το 1556, είτε το 1561.
Ως συνθέτης ο Gombert ιδιαίτερα θρησκευτικής μουσικής έφερε την πολυφωνική φόρμα στον υψηλότερο βαθμό τελειότητας. Προτιμάει τις χαμηλές διακυμάνσεις της φωνής και αντι για 4 φωνές που συνηθίζονταν στην εποχή του, έχει προτίμηση στις 5 ή 6 φωνές.
Η μουσική του θεωρείται αξιοσημείωτη γιατί χρησιμοποιεί μια μεταβαλόμενη τονικότητα (παραφωνία). Την παραφωνία αυτή την χρησιμοποιεί για να εκφράσει το συναίσθημα της λύπης όπως στα εξάφωνα μοτέτα του για το θάνατο του Josquin (Musae Jovis ).
Από τις 10 λειτουργίες του έχουν σωθεί πλήρης οι εννέα. Το μοτέτο είναι η μορφή που επιλέγει ο Gombert στις συνθέσεις του και χαρακτηρίζεται ως το απόγειο της συνθετικής του τεχνικής. Για κείμενα στα μοτέτα του επιλέγει και εμπνέεται από τους ψαλμούς, καθώς είναι αντίθετοι στο λειτουργικό της Ρωμαϊκής καθολικής εκκλησίας. Το Magnificat με το οποίο κέρδισε το συγνώμη, περιλαμβάνεται στα περισσότερο γνωστά του έργα.
Οι κοσμικές συνθέσεις του, τα περισσότερα τραγούδια, είναι τεχνικά απλούστερα από τα μοτέτα και τις λειτουργίες του ( Parisian chanson ). Το διασωθέν έργο του περιλαμβάνει 10 λειτουργίες, 140 μοτέτα και περί τα 70 τραγούδια.


Nicholas Gombert - Vae, vae Babylon - 12 min.


Nicholas Gombert - Media Vita, motet for 6 voices - 5 min.


Nicholas Gombert - Regina Coeli, Marian Antiphon - 6 min.

 
 Nicholas Gombert - In Te Domine Speravi, motet - 8 min.

Nicholas Gombert - Magnificat, et Exultavit a 4 .... - 2 min.

Nicholas Gombert - Missa Beati omnes - Agnus Dei - 2 min.
 
 
 
 
30. Cristobal de Morales (1500-1553)

Ο Cristobal de Morales ήταν ένας Ισπανός συνθέτης της αναγέννησης. Η επιρροή του στην ισπανική μουσική θεωρείται η μεγαλύτερη στην εποχή προ του Victoria. Γεννήθηκε στην Σεβίλλη και έλαβε καλές μουσικές σπουδές από αξιόλογους δασκάλους.
Οι Ισπανοί Πάπες της οικογένειας των Βοργίας χρησιμοποιούσαν κατά παράδοση ισπανούς τραγουδιστες στην χορωδία του παπικού παρεκκλησίου. Έτσι ο Morales κατάλειξε να βρεθεί οργανίστας. Αυτή η εξέλιξη έλαβε χώρα από το 1522 εως το 1535 που μετακώμησε στη Ρώμη σαω τραγουδιστής στο παπικό παρεκκλήσιο. Έμεινε στην Ρώμη και γενικά στην Ιταλία μέχρι το 1545 οπότε γύρισε στην Ισπανία όπου αντιμετώπισε πολλές δυσκολίες, τόσο οικονομικές, όσο και επαγγελματικές, παρόλο που ήταν ονομαστός συνθέτης στην εποχή του.
Το 1553 επρόκειτο να αναλάβει την θέση του maestro de capilla στο καθεδρικό ναό του Τολέδου, αλλά τον πρόλαβε ο θάνατος. Πέθανε στην Marchena.
Το σύνολο σχεδόν της μουσικής του είναι θρησκευτική φωνητική μουσική. Έγραψε αρκετές λειτουργίες, πάνω από 100 μοτέτα και 18 σχεδιάσματα για Magnificat τα οποία θεωρούνται σαν τα αξιολογώτερα έργα του και ακόμη και σήμερα εκτελούνται.
Από τις λειτουργίες του Morales σώθηκαν 22 στις οποίες χρησιμοποιείται μια ποικιλία τεχνικών ( cantus firmus - Parody ). Ο Morales  έγραψε 2 λειτουργίες στον γνωστό τόνο L'homme arme, για 4 και 5 φωνές. Το τελευταίο του έργο του θεωρείται ένα Requiem το Missa pro defunctis.

Cristobal de Morales - Parce mihi Domine - 6 min.

Cristobal de Morales - Westminster Cathedral Choir - 6 min.



Cristobal de Morales - Asperges Me - 6 min.


Cristobal de Morales - Jubilate Deo, omnis terra - 5 min.




 
 
31. Jaqcues Arcadelt (1505-1568)


Ο  Jacques Arcadelt ήταν ένας γαλλο-φλαμανδός συνθέτης της αναγέννησης που δραστηριοποιήθηκε τόσο στην Ιταλία όσο και στην Γαλλία και είναι γνωστός κυρίως, ως συνθέτης φωνητικής κοσμικής μουσικής ( μαντριγάλια), παρόλο που έγραψε και θρησκευτική μουσική. Εκτός από την διασημοτητά του στην σύνθεση των μαδριγαλίων, ήταν επίσης ονομαστός και για τα chansons ( είδος τραγουδιών) ιδιαίτερα την περίοδο που ζούσε στο Παρίσι.
Λίγα είναι γνωστά για τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Νεαρός βρέθηκε στην Ιταλία, κοντά στη Φλωρεντία γύρω στο 1520 . Το 1538 μετακινήθηκε στη Ρώμη και έγινε μέλος αρκετών παρεκκλησίων ( Julian, Sistine ). Έμεινε ως τραγουδιστής και συνθέτης στο παρεκκλήσι της Capella Sistina ως το 1551.
Ο Arcadelt έγραψε πάνω από 200 μαδριγάλια προτού αφήσει την Ιταλία το 1551 για την Γαλλία, όπου και πέρασε το υπόλοιπο μέρος της ζωής του. Τα αναρίθμητα τραγούδια του (chanson) τα έγραψε την περίοδο αυτή . Το 1557 δημοσίευσε ένα βιβλίο με λειτουργίες.
Ο συνθέτης άφησε 24 μοτέτα, 125 γαλλικά chansons, περί τα 250 μαδριγάλια και 3 λειτουργίες. Ο συνθέτης έφθασε την μορφή του μαδριγαλιού στην πρώιμη του ωριμότητα.
Τα περισσότερα μαδριγάλια του είναι για 4 φωνές, ενω μερικά είναι για 3 φωνές και ελάχιστα για 5 ή 6 φωνές. Τα μαδριγάλια του είναι μελωδικά, απλά και εύκολα στην εκτέλεση. Η μουσική του έγινε δημοφιλης στην Ιταλία και Γαλλία για περισσότερα από 100 χρόνια. Ως κείμενα για τα μαδριγάλια του ο συνθέτης επέλεγε ποιήματα του Πετράρχη, Pietro Bembo, Sannazaro, Lorenzino de Medici, Filippo Strozzi, Michelangelo. Επίσης και από πολλούς ανώνυμους. Τα λόγια του πιο γνωστού μαδριγαλιού του 16ου αιώνα Il bianco e dolce cigno ( ο λευκός και ευγενικός κύκνος) οφείλεται στον Marquis Alfonso d" Avalos.


Jaqcues Arcadelt (1505-1568), Il bianco e dolce cigno - 4 min.

Jaqcues Arcadelt, Chiare fesch'e dolci acque - 3 min.

Arcadelt, Ave Maria - 2 min.


 
 
32. Christopher Tye (1505-1572)

Ο  Christopher Tye (1505-1572) ήταν ένας Αγγλος συνθέτης και οργανίστας που σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ και το 1545 έγινε δάσκαλος της μουσικής . Ήταν αρχιμουσικός της χορωδίας στον καθεδρικό του Ely από το 1543. Υπηρέτησε στην θέση αυτή κατώ από την βασιλία της καθολικής βασίλισσας Μαρία Στίουαρτ, παρόλο που ο ίδιος έκλεινε προς τον προτεσταντισμό.
Το έργο του περιλαμβάνει ψαλμούς και λειτουργίες.


Tye, In Nomine Crye - 2 min.

Tye, Praise the Lord - 2 min.



 
 
33. Baliny Bakfark (1507-1576)

 Ο  Bakfark ήταν ένας Ούγγρος και Πολωνός συνθέτης και βιρτουόζος του λαούτου. Γεννήθηκε το 1507 στην Brasso της Τρανσυλβανίας ( σημερινής Ρουμανίας), ήταν ορφανό και εκπαιδεύτηκε στη Buda στην αυλή του John Zapolya που παρέμεινε μέχρι το 1540. Επισκέφθηκε την Ιταλία, το Παρίσι και τη Βιέννη κατά τα χρόνια μέχρι το 1571, οπότε μετακινήθεικε στην Πάντοβα όπου παρέμεινε εως το θάνατο του το 1576.
Ενώ είναι βέβαιο ότι ο Bakfark συνέθεσε μεγάλο αριθμό έργων, λίγα διασώθηκαν. Αυτά αθροίζονται σε 10 φαντασίες, 7 μαδριγάλια, 8 chansons και 14 μοτέτα. Μετασκεύασε φωνητικά έργα των συγχρόνων του Josquin de Prez, Clemens non Papa, Nicolas Gombert, Orlando di Lasso για λαούτο.

Balint Bakfark (1507-1576), D' amour ma Plains - 5 min.

Bakfark, Gagliarda - 1 min.

Bakfark, Fantasia - 4 min.

Bakfark Bálint - IX. lantfantázia - 4 min.

 
 
34. Clemens non Papa (1510-1555)

Ο  Clemens non Papa (1510-1555) ή Jacobus Clemens non Papa ήταν ένας Φλαμανδός συνθέτης της αναγέννησης. Πολύ λίγα είναι γνωστά για τα πρώτα , αλλά και μετέπειτα ώριμα του χρόνια. Πιθανόν γεννήθηκε στο Middelburg ( Zeeland). Εμφανίστηκε σαν συνθέτης από μερικά κείμενα μουσικής που είδαν το φως στα τέλη του 1530 και εργάστηκε σε διάφορες αυλές από το 1545 έως το 1550. Λεπτομέρειες για το θάνατο του δεν υπάρχουν, πιθανόν να θάφτηκε στο Diksmuide ( κοντά στο Ypres σημερινό Βέλγιο).
Ο συνθέτης δεν ταξίδεψε ποτέ στην Ιταλία και έτσι δεν δέχτηκε καμιά επηροή από αυτη τη χώρα. Ήταν ο κύριος εκπρόσωπος της μουσικής γενιάς ανάμεσα στο Josquin, Palestrina και Orlando di Lasso. Συνέθεσε κυρίως θρησκευτική μουσική. Τα έργα του περιλαμβάνουν 15 λειτουργίες, 15 Magnificats, 233 μοτέτα, πάνω από 100 κοσμικά κομμάτια και 159 Souterliedekens ( Ολλανδικές ψαλμωδίες - cantus firmus) τα οποία ήταν και τα γνωστότερα πρωτεσταντικά θρησκευτικά έργα στην Ολλανδία της αναγέννησης.

Clemens non Papa, Ego flos campi - 6 min.

Clemens non Papa, Missa Pastores - 5 min.

Clemens non Papa "O Maria vernans rosa"  - 6 min.

Clemens Non Papa - Requiem  - 4 min.

Clemens non Papa: Vae tibi Babylon et Syria, motet for 4 voices  - 5 min.

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου