Περιεχόμενα της σειράς μαθημάτων-Αντέχοντας στο χρόνο

 Επεισόδιο 1ο

Νέος ελληνισμός

Έλληνες

Βυζαντινά χρόνια

Ελληνική γλώσσα

Ελληνική γλώσσα και χριστιανοσύνη

Επίθεση Βαρβάρων

Επέκταση Βυζαντίου

Σλάβοι στο Βυζάντιο

Εκχριστιανισμός Σλάβων, Ρώσων.

Αρχή νέου ελληνισμού το 1204.

Χαρακτηριστικά νέου ελληνισμού.

Γλώσσα-Θρησκεία-Ανάμειξη με τουρκικό και δυτικό στοιχείο.

Επεισόδιο 2ο

Αισθήματα μας αμφίσημα απέναντι στο τουρκικό και δυτικό στοιχείο.

Η γλώσσα είναι ελληνική 1100-1200.

Επαφή μας με Σελτζούκους από το 1071.

Η ελληνική γκρίνια.

Σελτζούκοι-Τούρκοι.

Ρωμανός ο Διογένης.

Δημιουργία Σελτζουκικού κράτους.

Διάλυση δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Φεουδαρχία στη Δύση.

Μακριά η φεουδαρχία από το Βυζάντιο.

Εξασθένηση του Βυζαντίου μετά το 1000.

Εχθροί του Βυζαντίου δυτικά-Βούλγαροι.

Οι Νορμανδοί στη Μεσόγειο.

Βοήθεια από Βενετία.

Προνόμια σε Βενετούς 1082.

Οικονομική ζημιά του Βυζαντίου.

Πρώτη σταυροφορία.

Επεισόδιο 3ο

Επαφή με Τούρκους και Δυτικούς από τον 11ο αιώνα.

Βούλγαροι, Σέρβοι στο 12ο αιώνα.

Προοδευτική συρρίκνωση του Βυζαντίου.

Οικονομικά μέτρα και παροχή προνομίων στο Βυζάντιο.

Αγρότες και μοναστήρια.

Μεγάλες οικογένειες με δικό τους στρατό.

Προείσπραξη φόρου.

Ηγεμονίες στο Βυζάντιο.

Επιθανάτιος ρόγχος του Βυζαντίου επί 400 χρόνια 1025-1453.

Τετάρτη σταυροφορία 1204.

Ενετοκρατία σε Αττική, Επτάνησα, Πελοπόννησο, Εύβοια, Κρήτη, Κύπρο, όλα τα νησιά.

Κατάληψη Κωνσταντινουπόλεως από τους Δυτικούς 1204-1262.

Αυτοκρατορία της Νίκαιας.

Διάλυση Σελτζουκικού κράτους.

Ίδρυση Οθωμανικού κράτους 1280.

Επεισόδιο 4ο

Το Βυζάντιο το 1262.

Δυναστεία Παλαιολόγων 1262-1453.

Κατάργηση του βυζαντινού ναυτικού 1284.

Προς ένωση εκκλησιών.

Ενωτικοί-Ανθενωτικοί.

Κατακτήσεις Οθωμανών.

Προσπάθειες ένωσης εκκλησιών 1300.

Η θέση της εκκλησίας.

Εμφύλιος πόλεμος στο Βυζάντιο 1321-1354.

Ο Κατακουζηνός καλεί Ορχάν προς βοήθεια.

Βασίλειο των Σέρβων - Ντουσάν.

Ησυχαστές-Ζηλωτές.

Επεισόδιο 5ο

Επανάσταση Ζηλωτών 1341-47

Αίρεση Βωκομήλων-Παυλικιανών

Γογόμοι-Γογομήλοι

Εμπορική συμφωνία Ορχάν με Γένοβα 1352

Βενετία -Πολιορκία Χάντακα

Συγγενικοί δεσμοί Σουλτάνων με Σέρβους, Βουλγάρους και Βυζαντινούς.

Επεκτατικοί πόλεμοι Οθωμανών στα δυτικά ( Καλλίπολη-Ανδριανούπολη, Σέρρες, Ξάνθη, Θεσσαλονίκη, Θεσσαλία ) 1354-1389

Φόρος υποτέλειας σε Σέρβους, Βουλγάρους, Βυζαντινούς.

Επεισόδιο 6ο

Διαφωνίες για την ένωση των εκκλησιών.

Ο αρνητικός ρόλος της ένωσης.

Ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου.

Φυγή του Πατριάρχη στη Δύση.

Πρόταση του Πάπα για εορτασμό της ένωσης.

Επεισόδια κατά τον εορτασμό.

Τελευταία λειτουργία στην Αγιά Σοφιά.

Μωάμεθ ο Πορθητής.

Ουρμπανός ειδικός μηχανικός στα κανόνια και στα τείχη.

Πρόσκληση του Ουρμπανού από Βυζαντινούς και Τούρκους.

Έκκληση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου προς τους κατοίκους για οικονομική ενίσχυση.

Πολιορκία Κωνσταντινουπόλεως.

Πτώση Κωνσταντινουπόλεως.

Ανθενωτικοί : Προτιμώ τους Τούρκους με λόγου γνώση.

Τι ισχύει στο μουσουλμανικό κράτος.

Η φορολογία στο Οθωμανικό κράτος.

Επεισόδιο 7ο

Μωάμεθ ο Πορθητής

Pax Automatica.

Εξέλιξη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας μετά τη πτώση της Κωνσταντινουπόλεως.

Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.

Γεώργιος Γεννάδιος.

Φυγή των Λογίων της Κωνσταντινουπόλεως στους Δυτικούς.

Ενθρόνιση Σχολαρίου ως Πατριάρχης της Κωνσταντινουπόλεως.

Προστάγματα Σουλτάνου.

Άπιστες και πιστές γυναίκες την περίοδο της τουρκοκρατίας.

Φόροι στη τουρκοκρατία.

Τζαμιά και εκκλησίες.

Επίθεση Οθωμανών στη Βαλκανική.

Σερκέρμπεης ή Γεώργιος Καστριώτης.

Επεισόδιο 8ο

Τα ψηλά βουνά.

Διοίκηση στα ψηλά βουνά.

Τα μικρά νησιά.

Διοίκηση στα μικρά νησιά.

Μπαρμπαρόσα 1430.

Πολλές εκκλησίες στα ψηλά βουνά και τα μικρά νησιά.

Κοσμάς ο Αιτωλός 1750.

Προνομιούχες περιοχές που είχαν παραδοθεί.

Προνόμια σε όσους βοηθούν το Οθωμανικό κράτος.

Κατάληψη Ιωαννίνων 1430/1612.

Διονύσιος ο φιλόσοφος.

Υπάρχουν πολλές τουρκοκρατίες.

Πυραμιδική κοινωνία.

Διοίκηση στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Ασκερί αφορολόγητοι.

Απόλυτη εξουσία του Σουλτάνου στους Ασκερί.

Εκτελέσεις Ασκερί για απιστία.

Γρηγόριος ο 5ος.

Επεισόδιο 9ο

Οργάνωση Οθωμανικής κοινωνίας.

Πολλές τουρκοκρατίες.

Δημογραφική αλλαγή με την Οθωμανική κατάκτηση.

Μεταφορά πληθυσμών.

Εγκατάσταση των πληθυσμών στην ύπαιθρο.

Υποχρεωτική μεταφορά πληθυσμών με διαταγή Σουλτάνου.

Σουρμπουλήδες.

Προνόμια μεταφερομένων.

Αλλαγή θρησκεύματος.

Μεμονωμένες και μαζικές.

Περιοχές που έγινε μαζικός εξισλαμισμός.

Εξισλαμισμός Κρήτης 1645.

Τουρκοκρητικοί.

Καραμανλήδες.

Έλεγχος των ατόμων που εξισλαμίστηκαν.

Σκλάβοι πειρατών και απελευθέρωση τους.

Λόγοι αλλαγής θρησκεύματος.

Επεισόδιο 10.

Αλλαγή θρησκεύματος σε διάφορες περιοχές.

Θράκη, Βοσνία, Ερζεγοβίνη, Αλβανία, περίχωρα Κοζάνης και Πτολεμαϊδας και βέβαια στη Κρήτη.

Λόγοι για την αλλαγή θρησκεύματος.

Ρόλος των Ιδρυμάτων και των Σούφοι.

Τζαμιά, σχολεία, νοσοκομεία, μια πλατεία, ένα καλντερίμι, μια βρύση.

Μεντρεσέδες, χαμάμ, Ιμαρέτ, Μπεζεστένι, Καραβάν Σεράγια.

Σουιτισμός, Σουνιτισμός,.

Σούφοι, Ντερβίσηδες.

Τεκές.

Δερβίσηκες ομάδες, Αλεβοί.

Αλλαγή θρησκεύματος στους τεκέδες.

Επεισόδιο 11.

Σουφισμός, Γογόμηλοι, Ζηλωτές.

Μίσος σουφισμού από Σουίτες, Σουνήτες, ιεραρχία της εκκλησίας, την διοίκηση.

Εξέγερση των Σούφοι.

Οι Σούφοι στη διανόηση της Τουρκίας.

Ρόλος των Σούφοι στον εξισλαμισμό.

Μπεκτασίδες.

Οι Οθωμανοί προστάτες της ορθοδοξίας.

Προστασία των μοναστηριών από τους Οθωμανούς.

Η σημασία της ελληνικής γλώσσας.

Υπεράσπιση των Οθωμανών από ιεράρχες.

Αυτοκριτική της βυζαντινής κοινωνίας.

Επεισόδιο 12

Δημογραφία, αλλαγή θρησκεύματος.

Απογραφή πληθυσμού κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας.

Οι Έλληνες έμποροι στην οθωμανική αυτοκρατορία.

Το ειδικό χαρακτηριστικό των λαών στη περίοδο της τουρκοκρατίας.

Τα ελληνικά Σχολεία στη τουρκοκρατία.

Διάχυση των Ελλήνων στην οθωμανική αυτοκρατορία.

Αλλαγές πληθυσμού στον ελληνικό χώρο κατά την τουρκοκρατία.

Καραγκούνηδες, Σαρακατσαναίοι.

Μετακίνηση Εβραίων από την Ισπανία στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Εβραίοι ρωμαιλιώτες.

Εβραίοι Σεβαραδήτες.

Οι Εβραίοι στον ελληνικό χώρο.

Οι Βλάχοι στα Βαλκάνια.

Η προφορική γλώσσα των Βλάχων.

Επώνυμοι Έλληνες βλάχικης καταγωγής.

Που κατοικούν οι Βλάχοι?

Το βλάχικο ζήτημα με την Ρουμανία.

Προέλευση Βλάχων.

Επεισόδιο 13

Οι Βλάχοι στη Βαλκανική.

Ασχολίες και καταγωγή των Βλάχων.

Η λατινογενής γλώσσα των Ρουμάνων.

Ρουμάνικη θεωρία για τους Βλάχους.

Θεωρία για τους Βλάχους των υπολοίπων.

Η Ελλάδα στο 2ο παγκόσμιο πόλεμο, πριγκιπάτο των Βλάχων.

Βυζαντινό κείμενο για την συσώρευση των Βλάχων στη Βαλκανική τον 11ο αιώνα.

Η παρουσία των Σλάβων στο Βυζάντιο το 500 μ.χ. και η σταδιακή μείωση τους μέχρι το 800 μ.χ.

Σλάβικα τοπωνύμια στον ελληνικό χώρο.

Θεωρία Φαλμεράϊεν-έντονη ελληνική αντίδραση.

Αλλαγή των σλάβικων τοπωνυμίων στη χώρα μας.

Εθνισμός-Βούλγαροι, Ρουμάνοι, Σέρβοι.

Διεκδικήσεις Σλάβων.

Διαφωτισμός.

Διαγραφή Βυζαντίου.

Παπαρηγόπουλος, Επαναυιοθέτηση του Βυζαντίου.

Ανάλογο παράδειγμα στο Τουρκικό κράτος του 1923.

Πολιτισμική συνέχεια του ελληνικού Έθνους.

Πολίτης, λαογραφία.

Οι Βλάχοι είχαν μεγάλη επίδοση στα γράμματα.

Επεισόδιο 14

Μετακινήσεις Σλάβων

Επίδοση των Βλάχων στα γράμματα.

Η βλάχική γλώσσα, διεκδίκηση Βλάχων.

Το βλαχικό ζήτημα.

Αρβανίτες.

Δημιουργία εθνικού αλβανικού κράτους.

Φυλές και Φάρες.

Μίσθωση Αλβανών.

Προφορική και γραπτή γλώσσα των Αλβανών.

Οι Τσάμηδες της Ηπείρου.

Ενίσχυση των κάστρων με Αρβανίτες.

Μετακινήσεις Αλβανών.

Επεισόδιο 15

Κατανομή Αρβανιτών στην Ελλάδα του 1830.

Χαρακτηριστικά Αλβανών.

Αρβανίτες στην Ελλάδα του 1830.

Συνομιλίες των στρατευμάτων πριν τη μάχη στα αλβανικά.

Καραϊσκάκης.

Αρβανίτικα επώνυμα.

Η σημασία των Αρβανιτών κατά την ελλήνική επανάσταση.

Ύδρα 1770.

Το θαύμα του ελληνικού ναυτικού.

Ονοματολογία καραβιών στην Ύδρα και τις Σπέτσες.

Επεισόδιο 16

Σημασία των Αρβανιτών στην ελληνική επανάσταση.

Τα τρία σπουδαιότερα σώματα στρατού της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Σπαχήδες, Γενίτσαροι, Αρματολοί.

Υποχρεώσεις και καθήκοντα των Σπαχήδων.

Τιμάρια, Ζερβίτσια, Χάσια.

Οφέλη Σουλτάνου από το θεσμό των Σπαχήδων.

Οι απογραφές στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Λάφυρα πολέμου.

Βακούφια.

Το σώμα των Γενιτσάρων.

Τερσιρμέ ή Ντεσιρμέ (παιδομάζεμα).

Βαγιαζήτ και το Τερσιρμέ.

Επεισόδιο 17

Αμφισβητήσεις στο θεσμό του Ντεσιρμέ.

Κανόνες στο Ντεσιρμέ.

Κοινωνική αποδοχή του Ντεσιρμέ.

Μεταρρυθμίσεις του Ντεσιρμέ επί Μωάμεθ του πορθητή.

Εκπαίδευση και εγκύκλιος μόρφωση των Γενιτσάρων.

Αξιοκρατικό σύστημα Γενιτσάρων.

Καθήκοντα Γενιτσάρων.

Αιτήματα Γενιτσάρων.

Εκφυλισμός του Ντεσιρμέ.

Εξεγέρσεις Γενιτσάρων για προνόμια.

Αρματολοί.

Καθήκοντα και υποχρεώσεις των Αρματολών.

Επεισόδιο 18

Η δουλειά των Αρματολών - περιγραφή από Καντήδες.

Συγκρότηση Αρματολών.

Αμοιβή Αρματολών.

Τα αρματολίκια στον ελληνικό χώρο.

Εκφυλισμός Αρματολών-δυναστείες.

Οικογένειες Αρματολών.

Αλλαγή του θεσμού των Αρματολών από τους Οθωμανούς στο 17-18ο αιώνα.

Δημοτικά τραγούδια για τους Αρματολούς.

Ο Κωνσταντίνος Μεταξάς και ο Παπαρηγόπουλος για τους Αρματολούς.

Κλεφταρματολός.

Οικονομική ζωή και σχήματα εργασίας.

Κτηνοματική κτηνοτροφία.

Σμίκτες-Τσελιγκάτο.

Λογιστική Τσελιγκάτου.

Οικονομία νησιών.

Η ναυτιλία στα νησιά.

Το κτίσιμο ενός πλοίου.

Σερμανιά- Παρτσινέβελος.

Καράβια έμπορος.

Αμοιβή πληρώματος και εκκαθάριση λογαριασμού.

Επεισόδιο 19

Μίχτες κτηνοτρόφοι.

Τα ναυτικά νησιά.

Εκκαθάριση του κύκλου ταξιδιού.

Η ναυτιλία λαϊκή υπόθεση.

Οργάνωση εργασίας.

Επαγγέλματα, τεχνίτες σε αστικές περιοχές.

Μαστοροχώρια - Λαγκάδια, Κόνιτσα.

Μπουλούκια τεχνιτών.

Κωδική γλώσσα τεχνιτών.

Κεντήματα Μακεδονίας.

Συμφωνίες κεντημάτων.

Εδραίοι τεχνίτες.

Συντεχνίες.

Καθήκοντα διοίκησης της συντεχνίας.

Εισόδημα συντεχνιών.

Προστάτης Άγιος συντεχνιών.

Ρόλοι συντεχνίας.

Οργάνωση των εμπόρων.

Η οικονομία πάνω στα βουνά.

Οι κάπες της Πίνδου.

Αυτοκρατορίες και εμπόριο.

Εθνικά κράτη και εμπόριο.

Επεισόδιο 20

Εμπορικές συμφωνίες.

Πρεσβείες στη Κωνσταντινούπολη.

Προξενεία - περακλήδες.

Εμπειρία στο εμπόριο.

Στήσιμο εμπορικών επιχειρήσεων.

Εμπόριο με ελληνικά πλοία στην Ευρώπη.

Αφθονία προϊόντων στην Οθωμανική αυτοκρατορία για εξαγωγή.

Εξαγωγές προς Ιταλία - Καραβάνια.

Ανάπτυξη ναυτιλίας και εμπορίας.

Μαύρη Θάλασσα και εμπόριο.

Ναυτιλία και εμπόριο.

Σύγκρουση Αγγλίας - Γαλλίας.

Αποκλεισμός Γαλλίας και συνέπειες.

Υδραίοι στην Αυστραλία.

Ιστορία από τον αποκλεισμό.

Στεργιανό εμπόριο.

Έλληνες στη Βλαχία και τη Μολδαβία.

Συνθήκες που ευνοούσαν το στεργιανό εμπόριο.

Επεισόδιο 21

Μετακινήσεις εμπόρων προς τη κεντρική Ευρώπη.

Επιτυχίες των ελλήνων εμπόρων σε ευρωπαϊκές πόλεις.

Ευρεσιτεχνίες ελλήνων στη ξενιτιά.

Εξαγωγή μοναδικών προϊόντων στην Ευρώπη.

Βαμμένα νήματα από τη περιοχή των Αμπελακίων.

Τα Αμπελάκια.

Η κρίση του 1815.

Η εκκλησία στη περίοδο της τουρκοκρατίας.

Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Κρίση στη δυτική εκκλησία.

Κρίση στην ανατολική εκκλησία.

Φατρίες στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Εναλλαγές Πατριαρχών.

Σε κακή οικονομική κατάσταση το Πατριαρχείο.

Χρηματισμός Πατριαρχών, Μητροπολιτών, Επισκόπων.

Φόρος πιστών 1596.

Εισφορές πιστών.

Πώληση συγχωροχαρτιών.

Οικονομική βοήθεια από τις συντεχνίες στο Πατριαρχείο.

Συμμετοχή συντεχνιών στη διοίκηση του Πατριαρχείου.

Επεισόδιο 22

Αλλαξοπατριαρχεία.

Τοπική αυτοδιοίκηση στη περίοδο της τουρκοκρατίας.

Πόλεις και χωριά.

Λειτουργία του χωριού.

Τα δημοτικά έργα γίνονται από το χωριό.

Ποια έργα κάνει το κράτος?

Η τοπική αυτοδιοίκηση δεν ήταν θεσμός στην Οθωμανική αυτοκρατορία.

Κάθε τόπος είχε τους δικούς του κανόνες.

Εθελοντική εργασία και δωρεές.

Νομικά βοηθήματα για τους δημογέριντες.

Εξάμηλος και Νομοκάδων.

Καταγραφή των εθίμων.

Καταγραφή εθίμου στη Μύκονο το 1647.

Πρωτοβάθμιες, δευτεροβάθμιες, τριτοβάθμιες εκπροσωπίσεις.

Η τοπική αυτοδιοίκηση στα Ζαγόρια.

Μήνυμα Μπεκίρη της Σύρου τον 18ο αιώνα.

Έγγραφο μερικών εθίμων των Μυκονιατών το 1710.

Σύστημα δημοκρατικό και μη δημοκρατικό σε κοινότητες.

Επεισόδιο 23

Εποικισμός της Σάμου το 1550.

Συγκρούσεις μεταξύ φατρίων.

Δημογέροντες και κόψιμο σφραγίδας.

Καχυποψία των κατοίκων προς τους  Δημογέροντες.

Δημοτικό τραγούδι για την καχυποψία των κατοίκων στην εξουσία.

Οι συντεχνίες στην επίλυση τοπικών προβλημάτων.

Ο ρόλος της εκκλησίας στις συγκρούσεις.

Ο αφορισμός.

Εκλογή εκπροσώπων τοπικής αυτοδιοίκησης στις Σέρρες το 1614.

Η τοπική αυτοδιοίκηση στους ορεινούς οικισμούς.

Η τοπική αυτοδιοίκηση στη Πελοπόννησο.

Πελοποννησιιακή γερουσία.

Κεντρική διοίκηση της Πελοποννήσου.

Βεγκίρης.

Οι φατρίες της Πελοποννήσου.

Το μίσος μεταξύ Δελληγιανναίων και Ζαϊμηδων-Λονταίων.

Η παιδεία στη περίοδο της τουρκοκρατίας.

Η παιδεία στο χωριό - Ο ρόλος του ιερέα.

Η ελληνική γλώσσα είναι ισχυρή.

Η ελληνική παιδεία στη Βαλκανική.

Οι αντιπαραθέσεις των Βαλκανίων με την Ελλάδα μετά το 1830.

Επεισόδιο 24

Τα σχολεία στη τουρκοκρατία.

Δύο επιπέδου σχολεία.

Κοσμάς ο Αιτωλός-Παϊσιος.

Εξελληνισμός των λαών της Βαλκανικής.

Η ευρωπαϊκή γνώση στα ελληνικά σχολεία.

Η θετική επιστήμη της φυσικής στα ελληνικά σχολεία.

Έλληνες λόγιοι.

Καλύτερα ελληνικά σχολεία.

Η Πελοπόννησος είχε κενό παιδείας.

Το ενδιαφέρον της εκκλησίας για τη παιδεία.

Μανωλάκης Καστοριανός.

Σχολεία από την καθολική εκκλησία.

Περίοδος απογείωσης των ελληνικών σχολείων 1750 - 1850.

Αντέχοντας στο Χρόνο - Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (13ος - 19ος Αιώνας) Επ. 24

 Τα ελληνικά σχολεία τόσο πολλά διαδεδομένα και καλά σε αυτές τις περιοχές, μιλάμε πάντα, δεν θα ξεχαστούμε δεν είναι το απόλυτο Χάρβαντ, εκεί που υπήρχαν σχολεία, ήταν ελληνικά σχολεία, καθώς λοιπόν εντείνονταν στο 1870, στο 1880, στο 1890 οι εθνικές συγκρούσεις, υπήρξε αιτία μεταξύ Βουλγάρων και Ελλήνων και τότε ο ένας έκαιγε τα σχολεία του άλλου και σκότωνε το δάσκαλο του άλλου. μιλάμε, μέχρι το 1821 νομίζω, δεν υπήρχε κρυφό σχολείο, δεν υπήρξε ή αν τουλάχιστον βρούμε ποτέ κάποιο έγγραφό, αλλά δεν μπορούμε στον αέρα να το λέμε, εν όσων μάλιστα γνωρίζουμε να λειτουργούν θαυμάσια ελληνικά σχολεία χωρίς κανένα εμπόδιο σε μεγάλες πόλεις μες το μάτι του Πασά, η Μεγάλη του γένους Σχολή, αλλά αν έχετε πάει στα Γιάννενα η Ζωσιμαία σχολή, η Βαρουτσαία σχολή, η σχολή Καπλάνη κτλ. μέσα στο κέντρο της πόλης, δίπλα στο Πασά, δεν κολλάει αυτό το πράγμα, διότι τα σχολεία της Αλεξάνδρειας, τα σχολεία της Χίου, φτιάξανε σχολεία επιπέδου πανεπιστημίου σήμερα, η βιβλιοθήκη της Χίου είναι μέχρι σήμερα πανεπιστημιακού επιπέδου, στη Χίο τα σχολεία κάνανε και χημικά πειράματα και είχανε ειδικές αίθουσες για πειράματα φυσικής που σήμερα δεν τα έχουνε τα σχολεία μας και δεν τα έκλεισε κανείς ποτέ, τα έκλεισε ο Πατριάρχης στη Χίο, στο Αϊβαλή, αλλά αυτό έγινε στις αρχές του 19ου αιώνα γιατί συγκρούστηκε με την επαναστατική πλευρά του διαφωτισμού, το σχολείο της Σμύρνης    είναι το Αϊβαλή, στη Σμύρνη, στη Μυτιλήνη, στην Χίο.

Γιατί υπήρχαν εσωτερικές συγκρούσεις σαν να υπήρχε διαλυμένο κτλ. οι Τούρκοι δεν κλείσανε σχολεία, θα σας πω γιατί? διότι δεν ασχολήθηκαν, οι Οθωμανοί στη σύλληψη της διοίκησης της Σαρία, εμείς οι μουσουλμάνοι ζούμε έτσι, λύνουμε τα θέματα μας έτσι, ποια είναι η παιδεία μας? οι Μεντρεσέδες, εσείς οι Εβραίοι κάντε το δικός, εσείς οι Χριστιανοί ορθόδοξοι κάντε το δικό σας, ούτε παρεκίνησαν την ίδρυση σχολείων, ούτε σταμάτησαν, δεν ασχολήθηκαν, θεώρησαν ότι αυτό ανήκει στη δικαιοδοσία των Πατριαρχείων και αυτής της θρησκευτικής ομάδας. Στην Αθήνα εδώ, στην Αθήνα υπήρχαν πολλά σχολεία εδώ στο κέντρο της Αθήνας τον 16ο αιώνα, δεν έκλεισαν καθόλου, τα περισσότερα σχολεία τα χρηματοδοτούσαν έμποροι και τεχνίτες, οι συντεχνίες δηλαδή, τώρα στη μονή Πεντέλης έχουνε κρυφό σχολείο, με όλο το σεβασμό δηλαδή, γιατί να είναι εκεί κρυφό σχολείο? τώρα κάτοικοι της Αθήνας για να πάνε στη Πεντέλη, έπρεπε να πάρουν ένα μουλάρι και να περπατήσουν 4 ώρες για να φτάσουν, άρα δεν υπάρχουν κρυφά σχολεία στην Αθήνα, πήγαιναν στα δικά τους σχολεία, τώρα στη μονή Πεντέλης μπορεί να πήγαιναν, γιατί γύρω υπάρχουν χωριά και κτηνοτρόφοι, τότε ήτανε τα βουνά γεμάτα κατοίκους, αλλά εκεί δεν υπήρχε τουρκική διοίκηση, στην Αθήνα υπήρχε τουρκική διοίκηση, στα χωριά δεν υπάρχει τουρκική παρουσία, γιατί εκεί να είναι κρυφό το σχολείο και να μην είναι στην Αθήνα?

Λοιπόν ακούστε τώρα κάποια σημεία που θα σας πω, που έρχονται, ελπίζω, προς συμπλήρωση αυτών που σας είπα, το 17.....δεν σας άκουσα? λέτε τι είναι η παρουσία στα γύρω τα χωριά που ήταν απομακρυσμένοι, όχι δεν έχουμε καμία ένδειξη, ακούστε, όλοι οι Σπαχήδες ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι, αλλά δεν έχουμε καμία ένδειξη σε αυτό, εξ' άλλου οι σπαχήδες  έληξαν ως, δηλαδή η κυριαρχία τους στην ύπαιθρο έληξε μετά το 16ο αιώνα και μπήκαμε στη διαδικασία των τσιφλικιών, οπότε αλλάζει η ύπαιθρος, είχες τα Βακούφια, πάρα πολύ γη ήταν βακούφικη γη, δεν έχουμε καμιά ένδειξη ότι κάποιος σταμάτησε τη παιδεία, στα χωριά, τα πάνε τα παιδιά στο σχολείο, τα παιδιά την ώρα που μεγάλωναν μπαίνανε στο χωράφι δεν υπήρχε θέμα, εκεί που πήγαιναν παιδιά στο σχολείο ήταν στις κωμοπόλεις και τις πόλεις, τώρα να πάρουν οι Τούρκοι απόφαση να κλείνουν τα σχολεία, στα χωριά που δεν υπήρχε για να κλείνουν τα μεγάλα τα τρανά σχολεία με τις βιβλιοθήκες να λειτουργούν, τι να πει κανείς, πάντως το σχολείο των Μοιρών, το σχολείο της Ζαγοράς, το σχολείο του Μετσόβου, το σχολείο της Πάτμου, το σχολείο της Σάμου, της Μυτιλήνης, της Κω που είναι και πρώϊμα σχολεία δηλαδή του 16ου αιώνα, της Άρτας, των Ιωαννίνων, της Μοσχόπολης, η μεγάλη σχολή στο Άγιο Όρος, η Αντωνιάδα σχολή της Κωνσταντινουπόλεως, το Ιάσειον στο Βουκουρέστι, στα Τίρανα, στην Αγυιά στη Θεσσαλία που είχε σπουδαία σχολεία, στα Αμπελάκια.

Θα σας πω, υπήρχαν δύο επιπέδου σχολεία, το ένα ονομάζονταν, σχολείο των κοινών γραμμάτων, ήταν στοιχειώδες σχολείο δηλαδή μάθαινες να διαβάζεις, να γράφεις, λίγα στοιχεία γραμματικής, λίγο...σε τέτοιο σχολείο πήγαν τα περισσότερα παιδιά και από εκεί και πέρα υπήρχαν τα ελληνικά σχολεία που θα λέγαμε σήμερα κάτι σαν γυμνάσια και εκεί μαθαίνεις και αρχαία ελληνικά και διδασκόσουνα δηλαδή περισσότερα, αυτά είναι οι δύο τύποι σχολείων, τώρα στα χωριά δεν υπήρχε ούτε καν αυτό, ήταν ο ιερέας που μάθαινε στα παιδιά πέντε γράμματα, ήτανε κάλπικα σχολεία, θα σας πω κάτι για το θέμα, δεν μπορούμε να πούμε δημοκρατία ήτανε διαδεδομένη η γνώση γιατί στα χωριά δεν υπήρχε παρά αυτό το στοιχειώδες πράγμα, ο Κοσμάς ο Αιτωλός τον 18ο αιώνα που ήτανε ένας    έτσι άνθρωπος, πάρα πολύ συνεσταλμένος κτλ. δεν ήταν άνθρωπος του διαφωτισμού, καθόλου, αλλά επιθυμεί να υπάρχει παιδεία, γιατί πιστεύει ότι η ελληνική παιδεία προστατεύει τους κατέχοντες από το να γυρίσουν στο Ισλάμ, διότι μέσω της ελληνικής γλώσσας κάνει έκδηλο τον χριστιανισμό και ο άνθρωπος αυτός δίδαξε σε νησιά και στα ψηλά ορεινά, πήγαινε στα νησιά και έλεγε, σταματείστε να κτίζεται εκκλησιές, έλεος, σχολεία κτίστε, αυτά τα σχολεία που λέει δεν      να κτισθούν και λέει μετά, εγώ στη ζωή μου αποσκοπώ και είναι ως θαύμα 200 σχολεία κοινά εποίησα, γιατί ο άνθρωπος με τη δράση του έκτισε μικρά σχολεία, διακόσια,        κατά των ελληνικών γραμμάτων, κάπως έτσι, γιατί έκανε ένα θαύμα ο άνθρωπος αυτός με το πάθος του και δεν σταμάτησε ποτέ, ούτε τον σταμάτησε κανένας, πήγαινε στα χωριά και έλεγε και ζητούσε βοήθεια, θέλω να μου πείτε, στα ψηλά βουνά και στα νησιά που πήγε, δεν υπάρχουνε  Οθωμανοί καθόλου, δεν υπάρχει οθωμανική παρουσία, καθόλου, το 1770 στη μονή Σινά του Αγίου Όρους που είναι σλάβικη, μονάζει ένας βουλγαρικής καταγωγής μοναχός που λέγεται Παϊσιος. Αυτός ο Παϊσιος ήτανε πολύ πατριώτης και άρχισε να καταλαβαίνει γύρω του εθνικά κινήματα, γύρω του οι Έλληνες κατάλαβε ότι έχουνε μπει σε αυτή τη διαδικασία, ΄ήξερε ελληνικά και αποφάσισε να γράψει αυτός πρώτος ένα βιβλίο που ονομάζεται, Σλαβοβουλγαρική θεωρία περί του βουλγαρικού λαού, βασιλέων και Αγίων, το έγραψε χειρόγραφα στη Μονή Σινανδαρίου για να μεταφέρει στους Βουλγάρους το μήνυμα, τι κάθεστε, δεν κάνετε καμιά κίνηση, εμείς οι Βούλγαροι πρέπει να αποκτήσουμε βουλγαρική συνείδηση και βουλγαρικό κράτος, έτσι ήταν κάτι το οποίο έγινε, οι Βούλγαροι καθυστέρησαν λίγο σε σχέση με τους Έλληνες, αλλά ο πρώτος, ο εναρκτήριος λόγος του βουλγαρικού εθνικισμού είναι ο Παϊσιός, αυτός έγραψε αυτό το βιβλίο που σας λέω, ζήτησε να αναπαράγεται χειρόγραφα και αργότερα τυπώθηκε, αλλά και στη Βουλγαρία ο Παϊσιος είναι το πρώτο όνομα που μαθαίνουν τα παιδιά, είναι σχεδόν αγιοποιημένος γιατί έγραψε αυτή την ιστορία, στο πρόλογο του, θα σας διαβάσω το πρόλογο του για να δείτε πως αντιμετώπιζε ένας Βούλγαρος την ελληνική παιδεία, αυτό που σας έλεγα πριν, γράφει και πολλά άλλα και η μετάφραση είναι σε καθαρεύουσα, Βούλγαροι, κάτσε να γνωρίζεις τη φυλή και τη γλώσσα σου, αγάπα τη πατρίδα σου και προσπάθησε να μάθεις ποιο υπήρξε άλλοτε το έθνος σου και αν είχε Τσάρους, Πατριάρχας και αρχηγούς, οι άλλοι λαοί γράφουν και γνωρίζουν την ιστορία των, γράφουν και διαβάζουν βιβλία στη γλώσσα τους την οποία εκτιμούν και αγαπούν, οι Έλληνες και οι Σέρβοι μας ειρωνεύονται ότι είμαστε εκ κατωτέρας φυλής, άρα εδώ μας λέει ξεκάθαρα ότι εγώ ερυμάχθηκα τότε και οι Έλληνες και οι Σέρβοι ανώτεροι, χωρίς Πατριάρχες, Τσάρους και Αγίους, χωρίς ιστορία, είμαστε κατώτερη φυλή, χωρίς Τσάρους, Πατριάρχες, αλλά εγώ ηγωνίσθην να γράψω αυτήν την ιστορία, για να υμνήσω ότι και ο ιδικός μας λαός υπήρξε ένδοξος κα μάλιστα ενδοξότατος πάντα, ότι είχε μεγάλους βασιλείς και Πατριάρχας, ότι ελάμβανε φόρους από τους ισχυρούς Βυζαντινούς και εις άλλους λαούς έδωκε βιβλία και γραφή, εννοεί με το Μεθόδιο και τον Κύριλλο και τώρα μπαίνει στο ζουμί, γνωρίζω Βουλγάρους οι οποίοι τόσο πολύ προχωρούν στην πλάνη των ώστε δεν αναγνωρίζουν πλέον την φυλή των, αλλά μανθάνουν να γράφουν και να αναγιγνώσκουν ελληνιστί και μάλιστα εντρέπονται να λέγονται Βούλγαροι, εδώ περιγραφικά το ξέρουμε από πολλές πλευρές, οι λαοί των Βαλκανίων εξελληνίζονται μέσω των ελληνικών σχολείων, για αυτό θα γνωρίζεται, όταν ξεκίνησε η επανάσταση του 21 υπήρχε μια τάση μεταξύ επιφανών Ελλήνων και λογίων, δεν κάνουμε επανάσταση, έλεγαν αυτοί, είναι λάθος, τώρα εξελληνίζουμε τα Βαλκάνια και θα γίνουν όλοι οι λαοί    και αν εμείς ξεκινήσουμε έτσι, τότε και οι άλλοι βαλκανικοί λαοί θα ξεκινήσουν επανάσταση και στο τέλος θα σκοτωθούμε όλοι μεταξύ μας και δεν μας συμφέρει ως Έλληνες να το κάνουμε, διότι είμαστε οι πανίσχυροι, θέλω να σας πω, ότι υπήρχε και αυτή η τάση, λόγω της διεισδυτικότητας της ελληνικής παιδείας η οποία τα τελευταία 100 χρόνια πριν την ελληνική επανάσταση, σάρωνε στα Βαλκάνια και συνεχίζει,  γιατί ω! ανόητε εντρέπεσε να ονομάζεις εαυτόν Βούλγαρον, γιατί δεν θέλεις να σκέπτεσαι και να αναγιγνώσκεις βουλγαριστί, εντός εισαγωγικών ο ανόητος Βούλγαρος, οι Έλληνες είναι περισσότερο γραμματισμένοι και επιτειδιότεροι, ενώ οι Βούλγαροι αμαθείς και χοντροκέφαλοι και δεν είναι σε θέση να μεταχειριστούν τας λέξεις των επιτειδίως, δια τούτο είναι καλύτερον         , τώρα τελευταία πήρε τη σκυτάλη ο Παϊσιος στον ανόητο Βούλγαρο και του λέει, υπάρχουν λαοί οι οποίοι είναι περισσότερο γραμματισμένοι και επιτειδιώτεροι των Ελλήνων, σωστός συλλογισμός, αποβάλουν όμως οι Έλληνες την φυλήν και την γλώσσα των για να παραδεχθούν ξένην φυλή και γλώσσα, 200 χρόνια μετά δεν θα το έλεγε, αλλά εκείνη την εποχή οι Έλληνες κρατούσαν την γλώσσα τους, ενώ οι Βούλγαροι την πετούσαν τη βουλγαρική και λέει, γιατί δεν υπάρχουν λαοί με ισχυρότερες γλώσσες? γιατί να μην είναι τα γαλλικά, τα αγγλικά, τα ρωσικά?  εσύ όμως ανόητε τι κάνεις? Βούλγαρε μην απαντάς, αλλά μάθε και εκτίμα  και τίμα την δική σου γλώσσα και τη φυλή σου, διότι η βουλγαρική εντιμότης και απλότης είναι πολύ προτιμότερη της ελληνικής υπουλότητος και του ελληνικού δόλου, ο θεός αγαπά περισσότερο τους απλοϊκούς και αθώους γεωργούς και ποιμένας, το μεταφέρει τώρα,   διότι αυτός προπάντων με δύναμη και σοφίαν ενδόξασε, ότε λοιπόν δω Βουλγάρους να τρέχουσι όπισθεν ξένης βίας, ξένης γλώσσας και ξένων ηθών, τα δε ελληνικά των να τα ξεχάσουν, έγραψα το βιβλίο τούτον και ζητώ ο καθένας να το αντιγράψει και να το αναγνώσει για να ίδει αν ο βουλγαρικός λαός είναι άξιος εκτιμήσεως ή όχι.

Τώρα θα σας διαβάσω κάτι άλλο, από τη παρουσίαση ενός βιβλίου του Γιάννη Καρρά, ο Γιάννης Καρράς είναι ένας ερευνητής της παιδείας και των επιστημονικών επιτευγμάτων στη περίοδο της τουρκοκρατίας και στη Καθημερινή πριν αρκετά χρόνια υπήρχε μια παρουσίαση του βιβλίου του με τίτλο, η Ελληνική επιστήμη και ο Βαλκανικός χώρος 18ος, 19ος αιώνας, ξεκινάει η παρουσίαση λέγοντας,  λέμε ότι υπάρχει κρυφό σχολειό και ότι το 1808 ο Μπούρας ενσωματώνει στη χημεία του, έγραψε βιβλίο με το τίτλο, Χημεία, το κάλιο και το νάτριο, ένα μόλις χρόνο μετά την ανακάλυψη των και το 1815 ο Νεόφυτος Βαμβάς εισάγει το μάθημα της Χημείας σε δημόσιο σχολείο της Χίου, όπως ευστοχά παρατηρεί ο Γιάννης Καρράς στο βιβλίο του, το έργο του Νεύτωνα άρχισε να γίνεται γνωστό στη Γαλλία από τον Βολταίρο το 1727 την ίδια εποχή που το γνωρίζει και ο βαλκάνιος παρίας, δηλαδή ο Νεόφυτος Βάμβας μαθαίνει  εδώ πέρα για το κάλιο και το νάτριο την ίδια χρονιά που το μαθαίνει ο Βολταίρος, όσο και αν ηχεί περίεργα η ελληνική επιστήμη τον 18ο αιώνα δεν βρίσκεται στη περιφέρεια της Ευρώπης, αλλά αποτελεί τρόπο τινά ένα νέο κέντρο από το οποίο διαχέονται οι επιστημονικές πρωτοπορίες σε όλο το βαλκανικό χώρο, ένα αιώνα πριν από τον Αϊνσταϊν, ο Στέφανος Δούκας στο έργο του, Εξέταση της φύσεως, διατυπώνει χωρίς εξισώσεις την αρχή της ενότητας ύλης, χώρου, χρόνου και κίνησης και καταλήγει, αν σήμερα το πείραμα σχεδόν απουσιάζει από την ελληνική εκπαίδευση, το 1812 ο Γκούμας διαπίστωνε ότι,    , Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη, Χίος, Ιωάννινα, Ιάσειον, Αμπελάκια έχουσι τα αναγκαιότερα όργανα της πειραματικής φυσικής, από το βιβλίο την ιστορία του Νέου Ελληνισμού που είναι το πιο πλήρες τελευταία σειρά για την ιστορία των Ελλήνων από τις εκδόσεις, Ελληνικά Γράμματα, επειδή το έδινε σε φυλλάδια και μετά σε τόμο, θα σας διαβάσω κάποια σημεία, συζητάει περί της ελληνικής παιδείας, έχει κάποια πορτραίτα σημαντικών λογίων του ελληνισμού, ένας από αυτούς είναι ο Βενιαμίν Ολέθριος, φυσικός, μαθηματικός, φιλόσοφος 1759-1824, είναι ένας από τους λογίους που προσπάθησε να μεταφέρουνε με το γραπτό λόγο και τη διδασκαλία τους την σκέψη του καιρού τους στο τομέα των φυσικών θετικών επιστημών στον ευρύτερο ελληνικό βαλκανικό χώρο, υπέστει διωγμούς από κύκλους του Πατριαρχείου με την κατηγορία ότι πρέσβευε, είναι η κατηγορία του Πατριαρχείου, την γη την ακίνητον την εις τον αιώνα ασάλευτον μένουσα και μηδέποτε κινουμένην,  κινουμένην. Άλλος είναι ο Στέφανος Δούκας που ακούσατε πριν, το παρουσιάζει, ο συγγραφέας του έργου ήταν, δεν ξέρουμε πότε ακριβώς είναι, πριν από το1770 και μετά από το 1830, ο συγγραφέας του έργου, Εξέταση της Φύσεως ήταν από τις φωτεινότερες και πλέον βαθυστόχαστες μορφές του νεοελληνικού διαφωτισμού, συγκαταλέγεται μεταξύ εκείνων που μελέτησαν σε βάθος την φιλοσοφική και επιστημονική σκέψη του καιρού τους, μας λέει τι παρήγαγε που πήγε στη Κωνσταντινούπολη, δίδαξε στην ακαδημία του Ιασείου, την ελληνική ακαδημία, το 1813 και λέει, παράλληλα ολοκληρώθηκε το έργο το 1816, τα στοιχεία αριθμητικής και άλγεβρας σε 4 τόμους, ένα από τα πλουσιότερα, υψηλού επιπέδου συγγράμματα μαθηματικής επιστήμης του καιρού του, είναι αυτός που διετύπωσε την ενότητα χώρου, χρόνου, ύλης, χωρίς εξισώσεις, 100 χρόνια πριν τον Αϊνστάϊν, στον οποίον ο συγγραφέας εισάγει επαγωγικά τον αναγνώστη σε όλες τις μαθηματικές έννοιες, ακόμη και τις συνθετότερες, την ίδια περίοδο ολοκληρώνει και το δεύτερο έργο του, ένα έργο φυσικής φιλοσοφίας το οποίο στάθηκε η αιτία των κατοπινών συνεχών διωγμών εκ μέρους του Πατριαρχείου το οποίο του ζήτησε ομολογία πίστεως και να προβεί σε καταστροφή των χειρογράφων, επομένως εδώ μιλάμε για κάποια άτομα που είναι μέσα και δεν είναι οι πρωτοκλασάτοι αυτοί, θέλω να σας πω, ο Άνθιμός Γαζής, ο Κωνσταντίνος ο Ραϊζης , δε το συζητούμε, φυσικά όλοι τους έχουν ζήσει και στο εξωτερικό, έχουν σπουδάσει και στη Γερμανία, Λειψία, στην Ιέννα, στη Βιέννη, πάνε και έρχονται δηλαδή.

Τώρα, να σας πω κάτι άλλο πριν, θα πούμε κάποια μικρά πράγματα, το 1802 δηλαδή 20 χρόνια πριν την ελληνική επανάσταση, ο Δανιήλ Κοσμοπολίτης άλλος Έλληνας λόγιος που είναι Μοσχοπολίτης δηλαδή από τη Μοσχόπολη, της σημερινής νότιας Αλβανίας, βόρειας Ηπείρου που τότε ήταν βλάχικη, αυτός ήτανε Βλάχος, έβγαλε ένα λεξικό σλαβοελληνικό και στο πρόλογο γράφει, Αλβανοί και Βλάχοι, Βούλγαροι αλλόθρησκοι, μόνο τα ελληνικά, Αλβανοί και Βλάχοι, Βούλγαροι αλλόθρησκοι γρηγορείτε και ετοιμαστείτε όλοι σας Έλληνες να γενείτε, έβγαλε ένα λεξικό, το αλβανοβλαχοβουλγαροελληνικό και γιατί το βγάζει? το λέει, για να γίνουν όλοι Έλληνες, υπήρχε τέτοια τάση την εποχή εκείνη στα Βαλκάνια, προσέξτε ανάμεσα σε αυτούς σε στρώματα εθνικά, εντάξει, στα χωριά ήταν επόμενο οι άνθρωποι, στις πόλεις, στις κωμοπόλεις κτλ.

Τώρα μετά το 1820 άρχισε να υπάρχει αυτή η ιστορία με το κρυφό σχολείο? ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ανέθεσε στον Μανουήλ Γεδεών που ήταν στέλεχος να αναζητήσει, έμαθε ο Πατριάρχης λένε οι Έλληνες ότι υπήρξε κρυφό σχολείο και τάχασαι και λέει, ρε παιδιά ψάχτε στα γραπτά , υπήρξε ποτέ κρυφό σχολείο? εγώ πως δεν το ξέρω? το στέλεχος που είναι μεγάλος λόγιος του Πατριαρχείου το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα είναι ο    Γεδεών, σπουδαίος λόγιος και γράφει ο Μανουήλ Γεδεών, μέχρι σήμερον αφού ανέγνων εν ομαλή καταστάση πραγμάτων, δηλαδή εκτός από πόλεμο, από καταστροφές,  οι Αγιάνοι, Αγιάνοι λέγονταν οι Οθωμανοι, οι Οθωμανική κοινωνία, εμποδίζοντας σχολείον εις σύσταση οικονομία, το λέω περιτόν να συμβεί κατόπιν καταγγελίας χριστιανού τινός, δηλαδή κατηγορεί τους χριστιανούς για τυχόν δισλειτουργίας σχολείων, ο Νεόφυτος Βάμβας, όλοι αυτοί  είναι ιερωμένοι, γράφει, είτε από αδιαφορία είτε ως αρχή η υψηλή Πύλη ποτέ δεν εναντιώθηκε στην αναγέννηση των γραμμάτων στην Ελλάδα, η πιο πραγματική αιτία  σε αυτή την ευτυχισμένη αποκατάσταση βρίσκονταν πάντα μέσα στους κόλπους μας και συνεχίζει κατηγορώντας το ιερατείο, τους ιερωμένους,         φαίνονται πολλά και απίστευτα εις τους πολέμους και ου δύναμαι να καταλάβω πως τριάκοντα επαρχίας περιηγήθημεν δέκα ελληνικά σχολεία υπήρξαν διακόσια διακριτά γράφονται, αυτό που σας έλεγα πριν.

Τώρα που ήταν τα καλύτερα ελληνικά σχολεία και πότε αυτά δημιουργούνται? τα καλύτερα ελληνικά σχολεία, πραγματικά σπουδαία σχολεία, βρίσκονται, ξεκινώντας από τα βόρεια, στο Ιάσειο και το Βουκουρέστι, η ελληνική ακαδημία του Ιασείου, η ελληνική ακαδημία του Βουκουρεστίου, ήταν κορυφαία ελληνικά ιδρύματα, επιπέδου πανεπιστημιακού και ιδρύονται στο τέλος του 17ο αιώνα, τα δύο πρώιμα σχολεία παρατηρούνται στα νησιά, τα νησιά τα κοντινά προς τις Μικρασιατικές ακτές, δηλαδή τη Σάμο, τη Μυτιλήνη, τη Κω, τη Πάτμο η Πάτμος είχε και το μοναστήρι και αυτό βοήθησε πολύ, η Σίφνος, η Χίος, στη Πελοπόννησο, η Πελοπόννησος είχε κενό παιδείας, ένα καλό σχολείο υπήρχε στη Πελοπόννησο και αυτό ήτανε στη Δημητσάνα με υπέροχη βιβλιοθήκη και θα γνωρίζετε ότι τα βιβλία της βιβλιοθήκης χρησιμοποιούνταν στη διάρκεια της επανάστασης για να τυλίγεται το μπαρούτι για το πόλεμο, στην Άρτα, στην Αθήνα, στο Τύρναβο όπως σας είπα, στην Αγυά, στο Πήλιο, στη Ζαγορά, στις Μηλιές, στη Κοζάνη, στα Σιάτιστα, στο Μέτσοβο, στη Μοσχόπολη, στα Γιάννενα, πρώτα στα γρόσια, στα βόλια και στα γράμματα, τα Γιάννενα είχανε πέντε σχολεία, τρία εκ των οποίων ήτανε εξαιρετικά, όλα χρηματοδοτούνταν των Ιωαννίνων από πλουσίους εμπόρους των Ιωαννίνων, είχαν πάει στο εξωτερικό και είχαν κάνει χρήματα ο Ζώης Καπλάνης κτλ. και τα Γιάννενα είχαν τα καλύτερα σχολεία, δηλαδή ο μέσος Αλβανός, ο μέσος Βούλγαρος, ο μέσος Σέρβος, έστελναν τα παιδιά τους στα Γιάννενα να σπουδάσουν στα ελληνικά σχολεία των Ιωαννίνων και ποτέ δεν έκλεισαν, δεν τα έκλεισε ποτέ κανείς,  στη Κωνσταντινούπολη βεβαίως, εκείνο βέβαια που έκανε διαφορά είναι το εξής, εδώ μπορώ να σας πω ένα ζήτημα, όταν πέφτει η Κωνσταντινούπολη δηλαδή το 1453 όταν ας πούμε τελειώνει αυτός ο κύκλος, δεν έχουμε ενδείξεις για τα σχολεία με τους Τούρκους, μόνο ξέρουμε ότι λειτουργεί η πατριαρχική σχολή, δηλαδή το Πατριαρχείο είχε σχολή για να υπηρετεί και είναι επαγγελματική σχολή, αυτοί ξέρουν ότι δεν έκλεισε, συνεχώς λειτουργούσε, βέβαια δεν ξέρουμε πολλά στοιχεία γιατί μπορεί να μη λειτουργούσε και είναι το αρχαιότερο σχολείο που λειτουργεί, γιατί η σχολή αυτή είναι κατά κάποιον τρόπο είναι συνέχεια του πατριαρχικού σχολείου, εκεί τώρα το 15ο αιώνα έχουμε κάποια μικρά στοιχεία και δασκάλων που προσφέρουν κατ' οίκον μαθήματα, δεν έχουμε στοιχεία για σχολεία, ούτε στο Βυζάντιο υπήρχαν πολλά σχολεία, στο Βυζάντιο τα σχολεία ήταν ελάχιστα και στις μεγάλες πόλεις μόνο, ποιος τα κινούσε όλα αυτά? το κράτος. Στο Βυζάντιο όσα σχολεία δημιουργήθηκαν και μεγάλα σχολεία τα χορηγούσαν ο αυτοκράτορας, ήταν πολιτική η απόφαση των σχολείων, δεν είχε η ανατολική θρησκεία και αυτό έχει σημασία παράδοση δημόσιας εκπαίδευσης, διότι στην ανατολή, όποια σχολεία υπήρχαν που τότε δεν υπήρχαν πολλά σχολεία, τα έκτιζε ο αυτοκράτορας, τα φρόντιζε η πολιτεία, ενώ στη δυτική Ευρώπη, δεν υπήρχε τέτοιο πράγμα και οι Πάπες είχαν συνηθίσει να δημιουργούν σχολεία, το λέω αυτό γιατί εκείνο που προέχει είναι ότι η εκκλησία δημιούργησε τα σχολεία, δεν είναι ψευδές, δεν είναι ανακριβές, πρώτα πρώτα, στα μικρά χωριά, όπως είπαμε, ποιος ήτανε αυτός που μάθαινε, όσα μάθαινε στα παιδιά? οι ιερείς, επίσης στα μοναστήρια, στα μοναστήρια υπήρχε πάντα κάποια εκπαίδευση ούτως ώστε οι μοναχοί να μαθαίνουν να διαβάζουν το ευαγγέλιο κτλ. και γνωρίζουμε ότι στα μοναστήρια πήγαιναν και κάποια άτομα ολόγυρα για να μάθουν και αυτά πέντε γράμματα, δηλαδή οπωσδήποτε η εκκλησία ήταν ο φορέας της διοίκησης της γλώσσας κτλ. δεν υπάρχει αμφιβολία, αλλά οι Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως ως φαίνεται για πρώτη φορά ασχολήθηκαν με την ανάγκη συστηματικής οργάνωσης παιδείας, όχι λίγο εδώ, λίγο εκεί, λίγο παραπέρα, στη σύνοδο του 1592, δηλαδή 150 χρόνια μετά τη πτώση της Κωνσταντινουπόλεως, καταγράφεται στα πρακτικά της ιεράς συνόδου, η ανάγκη να κινητοποιηθεί η εκκλησία για την δημιουργία σχολείων και πάλι δεν βλέπουμε κάποιο μεγάλο αποτέλεσμα, αλλά έχει πάρει κάποιο δρόμο το πράγμα, μια σπουδαία προσωπικότητα στον 17ο αιώνα είναι ο Μανωλάκης ο Καστοριανός, αν τον έχετε ακούσει και είναι η ντροπή μας, το λέω αυτό, γιατί θα έπρεπε αυτόν τον άνθρωπο να τον έχουμε δώσει το όνομα του στη κεντρική λεωφόρο κάθε πόλεως, ο Μανωλάκης ο Καστοριανός ήταν ο πρόεδρος, ο αρχιμάστορας της συντεχνίας των γουναράδων Κωνσταντινουπόλεως τον 17ο αιώνα, προφανώς ήταν από τη Καστοριά, γουναράς, αγράμματος, ο οποίος πίστευσε στη παιδεία, πρέπει να κτίσουμε σχολεία και τι έκανε αυτός ο δαιμόνιος άνθρωπος, διέταξε τις συντεχνίες όλων των γουναράδων να βάζουν ένα ποσοστό επιπλέον σε κάθε τύπο που πουλούσανε για να ενισχύεται, άλφα η παιδεία των Ελλήνων και βήτα, αυτός είχε μεγάλη αγάπη με τα Ιεροσόλυμα, το Τίμιο Τάφο και να πηγαίνουμε τέλος πάντων ενίσχυση εκεί, χάρις στο Μανωλάκη τον Καστοριανό δημιουργήθηκαν πραγματικά σχολεία στη Πάτμο, στη Σίφνο, στην Άρτα, έδινε χρήματα για να δημιουργηθούν σχολεία κατά τον 17ο αιώνα βελτιώθηκε η εικόνα των σχολείων από ένα άνθρωπο, από το πάθος ενός ανθρώπου, εσύ Φαναριώτης πάνω στο Ιάσειο και το Βουκουρέστι οι ελληνικές ακαδημίες που σας είπα, είναι του 17ο αιώνα τις χρηματοδότησε Φαναριώτης αυτής της περιοχής.

Το 1782 ο Μανουήλ Γεδεών, αυτός που έγραψε 100τόσα χρόνια αργότερα, αλλά έχοντας μελετήσει τα αρχεία του Πατριαρχείου, λέει, το 1782 φρονώ, ότι ουδεμία πόλη και κωμόπολη του ελληνικού χώρου εστερείτο σχολείου, μέχρι τότε όλες οι πόλεις και κωμοπόλεις είχαν σχολείο, το 1782, είμαστε στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, ο Κοραής, εύκολα λόγια δεν έβγαζε και όλο παραπονιόντανε ότι όλοι οι Έλληνες είμαστε αμόρφωτοι, είμαστε αγενείς, πρέπει......          γράφει ότι, η διάδοση της παιδείας εις τον ελληνισμό έχει πάρει τη μορφή ασθενείας μεταδοτικής, δηλαδή απόρησε με την επέκταση, είμαστε στο 18ο αιώνα, στο 15ο αιώνα δεν έχουμε στοιχεία σας το είπα, δεν ξέρουμε τι γίνονταν, γίνονταν δεν γίνονταν, δεν έχουμε στοιχεία, το 16ο αιώνα αρχίζουν και έχουμε καινούργια σχολεία, στη Μυτιλήνη κτλ. κτλ. είναι μικρά σχολεία, καταλαβαίνουμε ότι είναι μέσα σε μοναστήρια, έτσι έχουμε μέσα στο 16ο αιώνα αυτή την εξέλιξη, αλλά αυτό που αλλάζει το τοπίο, εκτός του ότι πλούσιοι έμποροι και τεχνίτες τον 18ο αιώνα χρηματοδοτούν τα μεγάλα σχολεία κτλ., στη δυτική Ευρώπη γίνεται πόλεμος μεταξύ προτεσταντών και καθολικών και η καθολική εκκλησία παίρνει απόφαση να δημιουργήσει σχολεία σε όλη τη γη για να κτυπήσει τους προτεστάντες, είναι η γνωστή αντιμεταρρύθμιση, οργανώνει λοιπόν ιεραποστολικά τάγματα που πρώτα μαθαίνουνε ελληνικά και έπειτα έρχονται εδώ, Βενετεκτίνους, Ισουήτες, Φραγκισκανούς κτλ. και τους στέλνει να εγκατασταθούν στα παράλια τα ελληνικά, στη Σμύρνη, τότε δεν υπήρχε Ελλάδα, αλλά ελληνικά μάθαιναν για να μπουν στη Σμύρνη, λέω, στη Νάξο, στη Σαντορίνη, στη Κίμωλο, στη Σύρο, στη Τήνο, στη Χίο και πήγαν αυτοί οι άνθρωποι στο Ναύπλιο, στη Πάτρα, στην Αθήνα εδώ στο κέντρο και δημιουργούν σχολεία, είμαστε στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα και αυτοί οι άνθρωποι δημιουργούν ελληνικά σχολεία, στα οποία διδάσκεται η ελληνική γλώσσα, μαζί και Ιταλικά και γαλλικά και στοιχεία αριθμητικής και φιλοσοφίας και το ένα και το άλλο και αυτά τα σχολεία, είναι στην ουσία, τα πρώτα πραγματικά συστηματικά σχολεία στον ελληνικό χώρο και είμαστε στο 1590-1600 και η Χίος, είμαστε εκεί στο 1590 ο Πατριάρχης στέλνει στη Χίο χιλιάδες άτομα, δηλαδή καταλαβαίνει ότι η παιδεία έχει καθίσει και ενώ στο θέμα της παιδείας έρχονται οι καθολικοί και μεταμορφώνουν τη Χίο στην απόλυτη καθολική φάση, στη Τήνο οι μισή καθολικοί, στη Νάξο το 25% καθολικοί, στη Σαντορίνη το 25% καθολικοί και γιατί, γιατί αυτά τα σχολεία εδώ δεν κάνουνε προπαγάνδα, ταυτοχρόνως κερδίζουν μέσω του κύρους της προσφοράς κτλ. και τότε ανησυχεί η ιερά σύνοδος, πρέπει να σας πω ότι το δεύτερο μακροβιότερο ελληνικό σχολείο μετά τη  μεγάλη του γένους σχολή είναι η σχολή Ιουσηιτών της Νάξου, ελληνικό σχολείο το οποίο διήρκησε το 1623 μέχρι το 1922 δηλαδή 200 χρόνια σχολείο, δεν έχουμε άλλο σχολείο στον ελληνικό χώρο που να διήρκησε 200 χρόνια, επομένως η παιδεία πραγματικά άλλαξε, άλλαξαν, γιατί?  πρώτα η εκκλησία, αργότερα, ναυτικοί, έμποροι, βάλανε χρήματα, βάλανε μεράκι, μοναστήρια βάλανε μεράκι, Πατριάρχες βάλανε μεράκι, κυρίως το κάνεις όταν έχεις μια άποψη, όταν λόγιοι και Πατριάρχες έδωσαν έμφαση και είπε, πρέπει να κάνουμε σχολεία, δημιούργησαν τυπογραφείο στη Κωνσταντινούπολη, το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο στην Οθωμανική αυτοκρατορία, δημιουργήθηκε στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως από  Καρή     στις αρχές του 1620, δηλαδή το 17ο αιώνα, σταδιακά αυξάνονται τα σχολεία, στο 18ο αιώνα η τύχη φέρνει πλούτος, οι ναυτικοί δεν είναι απλώς πλούσιοι, αλλά πάνε και έρχονται στην Ευρώπη, Ιταλία, Αυστρία, Γερμανία κτλ. η παιδεία πια απογειώνεται, δηλαδή ποια είναι η περίοδος απογείωσης της ελληνικής παιδείας? 1750-1850 και μετά την ελληνική επανάσταση σε πολλά σημεία της Βαλκανικής εξακολουθούν τα ελληνικά σχολεία να έχουν τα πρωτεία, μετά δημιουργεί ο κάθε λαός τα δικά του σχολεία και επιδιώκει να πλήξει τα ελληνικά σχολεία, αλλά όλα αυτά δίνουν μια εξέλιξη, προσέξτε να δείτε, επαναλαμβάνω, άλλες περιοχές είχαν περισσότερη αντιπροσώπευση στα θέματα παιδείας, είμαι από τη Θεσσαλία, αλλά δε το λέω για αυτό, η Θεσσαλία έχει πολύ μεγάλες βάσεις παιδείας, δηλαδή, τα Αμπελάκια, στα Αμπελάκια δίδαξε, γιατί οι Αμπελακιώτες είχανε χρήματα να πληρώσουνε, είπαν, έλα να διδάξεις τα παιδιά μας, τον Κωνσταντά, στα Αμπελάκια δεν θυμάμαι αν σας το είπα, παίχτηκε για πρώτη φορά γερμανικό θεατρικό έργο σε ελληνική μετάφραση, διδάσκονταν ο Αριστοφάνης, ο Αριστοφάνης στα παιδιά για πρώτη φορά στον ελληνικό κορμό, στα Αμπελάκια το 1780-1790, ήταν ο Ρήγας Βελενστιλής δάσκαλος στη Ζαγορά, η Αγυιά, ο Τύρναβος, αυτά ήταν μια πραγματικότητα.......

Αντέχοντας στο Χρόνο - Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (13ος - 19ος Αιώνας) Επ. 23

 Το πως και ποιες είναι οι προτεραιότητες του κάθε τόπου ήταν δικό τους θέμα διότι καθώς δεν υπήρχε κοινότητα, ο κάθε τόπος  ήταν ένα μικρό βασίλειο, το κάθε χωριό ήτανε μια μικρή ήπειρος, οι διάφοροι Δημογέροντες οι οποίοι κάθε τόσο εκλέγονταν πρέπει να λύσουν τα προβλήματα και βέβαια, μια και δεν έχουνε καμία νομική βοήθεια, υπήρχαν δύο πονήματα τα οποία είναι φιλικά στη περίοδο της τουρκοκρατίας, ο Κωνσταντίνος Αρμενόπουλος ένας στέλεχος της ορθόδοξης εκκλησίας και νομικός δημιούργησε ένα πολύ σπουδαίο νομικό έργο που ονομάζεται, Λόγιον των νόμων και το Πρόχειρο των νόμων, αυτό το έργο έχει μείνει γνωστό ως Εξάμηλος, εκτός από την Εξάμηλο του Αρμενόπουλου, αν ήταν κανείς τυχερός μπορούσε ενδεχομένως να βρει ένα άλλο βιβλίο που προέρχεται από το Μανουήλ Μεταξά που ονομάζεται ο Νομοκάδων, αν περισσότερο μπορούσες να έχεις στην απόδοση της δικαιοσύνης ήταν η μνήμη των τοπικών ανθρώπων ποια είναι τα έθιμα μας, κάποιες κοινότητες παρέμειναν έτσι στοιχειώδης, οι Δημογέροντες ήταν τοπικοί από τις κοινότητες, άλλες όμως κοινότητες ήταν πιο περίπλοκές, σε κάποιες περιοχές δημιουργήθηκαν πρωτοβάθμιες, δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες εκπροσωπίσεις τοπικής αυτοδιοίκησης, η περιοχή του Ζαγορίου, αυτό που λέμε Ζαγοροχώρια, κάθε χωρίο έβγαζε τους δικού του Δημογέροντες, παλιά κάθε χωριό ένας εκπρόσωπος συναντιόντανε στο χωριό Καπέσοβο που  ήταν το κέντρο της τοπικής αυτοδιοίκησης των Ζαγορίων για να συζητήσει θέματα που αφορούσαν όλο το Ζαγόρι, αλλά μετά το 16ο και κυρίως μετά το 18ο αιώνα επιδιώκουν πολλοί από αυτούς να μπούνε στη τοπική αυτοδιοίκηση με αποτέλεσμα να υπάρχουν εσωτερικές συγκρούσεις, πολλές φορές φτάνουν και σε αίμα και δημιουργούνται αυτά που λέγονται, ταρά, δηλαδή φατρίες, τα κόμματα, δημιουργούνται κόμματα και σε αρκετά σημεία γίνονται σκληρότατες συγκρούσεις.

Να σας πω χαρακτηριστικά το 18ο αιώνα στη Σάμο, η Σάμος είναι από αυτή τη παλαβή χώρα το πιο παλαβό σημείο της, δεν ξέρω αν ξέρετε, η Σάμος είναι κάτι ειδικό, η Σάμος είναι μια περίπτωση έτσι όχι χαρακτηριστική αλλά δείχνει πράγματα, η Σάμος έμοιαζε ακατοίκητη στα 1550, γιατί 100 χρόνια μετά από την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως, δεν ήταν ακατοίκητη, αν την έβλεπε το μάτι σου υπήρχαν λίγοι κάτοικοι πάνου στα βουνά, αλλά κατέφθασε κάποια στιγμή στη Σάμο, καθώς τα καλοκαίρια ο οθωμανικός στόλος έβγαινε το καλό καιρό από τη Κωνσταντινούπολη και έκανε περιοδείες στα νησιά, την εποχή εκείνη γύρω στο 1550-60 ήταν ένας γαλλικής καταγωγής, ήτανε Γάλλος που είχε γίνει μουσουλμάνος και ήταν Καπουτάν Πασάς, αυτός λοιπόν, υπήρχαν και Ιταλοί, Γάλλοι που είχαν γίνει μουσουλμάνοι και πήρανε θέσεις στην Οθωμανική διοίκηση, αυτός λοιπόν, έφθασε κάποια στιγμή στη Σάμο και άραξε ο στόλος και βγήκανε να δούνε το νησί, αλλά δεν είδαν ανθρώπους στο νησί, αντιθέτως ήτανε ένα νησί που μάγεψε τον Καπουτάν Πασά και είπε σαν και αυτό κανένα άλλο, καταπράσινο, να  τρέχουνε νερά, να έχουν καταρράκτες, πανέμορφο, η Σάμος έχει καεί εκατό φορές και ακόμη η καψερή είναι πράσινη, δηλαδή είναι ένα νησί που έχει το κλίμα το τοπικό και γύρισε πίσω στο Σουλτάνο και είπε, στην αυτοκρατορία μας υπάρχει ένα σημείο που είναι χωρίς κατοίκους και πρέπει να αποκτήσει κατοίκους και τότε βγήκε ένα διάταγμα, είναι ένα κείμενο που δίνει μια διαταγή και είναι γνωστό ως ο περίφημος      της Σάμου το 1562 με τον οποίο καλούν κατοίκους από άλλα νησιά, όποιος θέλει να έρθει να εγκατασταθεί στη Σάμο και θα έχει ειδικές φορολογικές, φορολογική μεταρρύθμιση σε όλα τα επίπεδα, μεταξύ των οποίων, σας διαβάζω, η εσωτερική της Σάμου διοίκηση διενεργείται από χριστιανό, όποιον εκλέγουν οι κάτοικοι, ουδείς Οθωμανός δύναται να κατοικήσει, τι προς ώραν διατρίψει εξάλλου, αφού ο Σουλτάνος απαγορεύει σε οποιοδήποτε μουσουλμάνο να βγει έστω και για μια ώρα στη Σάμο, για να έλθουν και άλλοι να κατοικήσουν και να γίνει ελκυστική η Σάμος, όπως και έγινε, ήλθαν από όλα τα νησιά και κατοικήσανε, οι κάτοικοι είναι απαλλαγμένοι του φόρου της δεκάτης έναντι ετησίας πληρωμής 45000 γροσίων με όλα τα προϊόντα της νήσου, δηλαδή με αυτό, γιατί οι κάτοικοι πλήρωναν κατ' αποκοπή, γιατί σας το λέω αυτό, διότι στη Σάμο, η Σάμος είναι 4 νησιά, το εννοώ είναι τέσσερα, Βαθύ και Καρλόβασι δεν υπάρχει, δεν ξέρω αν ξέρετε, το Κάπρι, ένα νησί της Ιταλίας, εκεί είναι το Κάπρι και το άλλο Κάπρι, πας στο άλλο Κάπρι και έχει, πωλούνται τουριστικοί χάρτες, το Κάπρι είναι τόσο, του νησιού, όχι το άλλο και η Σάμος είναι το ίδιο, δηλαδή Βαθύ και Καρλόβασι είναι άλλο, δεν υπάρχει περίπτωση και αυτός είναι ο λόγος που το νησί είναι ορεινό νησί, γιατί σας το λέω αυτό, γιατί τελικά η Σάμος απέκτησε καράβια δηλαδή ταχέως αναπτύχθηκαν αντίπαλες ομάδες οι οποίες διεκδικούσαν τη διοίκηση της Σάμου, συγκρούονταν μεταξύ τους και το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα φτάσανε σε τέτοια διαμάχη μεταξύ τους που η μια φατρία κάλεσε τους Τούρκους να έρθουν με στρατό στη Σάμο γιατί δεν μπορούσαν να βρουν μια λύση μεταξύ τους και τέτοια ιστορία έχουμε και σε άλλα σημεία του ελληνισμού, δηλαδή καλούνται οι Τούρκοι με στρατό γιατί μεταξύ τους δεν σταματούν τις συγκρούσεις, δεν είναι δύσκολο να το φανταστούμε αυτό, εξ' αυτού υπάρχουνε εντάσεις, αυτές οι εντάσεις έχουνε άλλα άτομα στη αντεξουσία και φυσικά καθώς αυτές οι εντάσεις δημιουργούν και ένα κλίμα βαρύ μεταξύ των κατοίκων γιατί συνήθως είναι εντάσεις ηγεμονικών στρωμάτων, οι μικρότεροι άνθρωποι άλλος μετέχει στο ένα, άλλος μετέχει στο άλλο ή απλώς δυσφορεί ή ανησυχούν ότι γίνονται πράγματα εις βάρος τους, υπάρχει ένα κλίμα εναντίον των γερόντων, κυρίως στα νησιά, αλλά και σε άλλα σημεία για να παίρνονται αποφάσεις καθαρές και να μη λέει ο ένας, εγώ δεν ήξερα ή αυτό που στείλαμε εγώ δεν έχω λάβει γνώση, υπήρχε σφραγίδα του κοινού, η σφραγίδα ήταν κομμένη σε τόσα μέρη όσα οι  Δημογέροντες που έβγαζες, αν ήταν δηλαδή εξάδα οι Δημογέροντες, η σφραγίδα ήταν κομμένη σε έξη, επομένως όποιο έγγραφό έστελνε έξω η κοινότητα, έπρεπε να σφραγισθεί, για να σφραγισθεί έπρεπε να έρθουν και οι έξη με το κομμάτι τους για να γίνει ολόκληρη η σφραγίδα, επομένως δεν μπορούσε να πει κάποιος, εγώ δεν έβαλα, εγώ δεν ήξερα, δεν άκουσα, είμαι άσχετος με αυτό το πράγμα, ο Κωνσταντίνος Μεταξάς αναφέρει αυτός ο λόγιος επτανήσιος που πολέμησε στην επανάσταση του 21 και διοίκησε κιόλας στη διάρκεια της επανάστασης, του έδωσαν την διοίκηση των νησιών του Αιγαίου, γιατί ήταν αυτός νησιώτης από το Ιόνιο οπότε ήξερε από τέτοια και γράφει στα απομνημονεύματα του, εκάστη νήσος εσχημάτησε ιδίαν κοινότητα, η ίδια σφραγίδα εις τέσσερα τεμάχια διηραιμένη, έκαστον τεμάχιον αυτής εφυλάσσετο υπό ένος προεστώτος, οσάκις δε ήθελον να κάμουν συνεγγράφος ομολογία αναφοράς προς την διοίκηση, όφειλον να συμφωνήσουν μεταξύ των πρώτα οι προεστώτες, να συνέρχοσει, να δηλώσουσι τα 4 τεμάχια της σφραγίδος, γιατί ήταν 4 τα άτομα και ούτως σφραγίζοντο τα έγγραφα ταύτα και παν άλλο αφορόν επίσημον τινά υπόθεση, πάντως το 18ο αιώνα αυτές οι εντάσεις δημιούργησαν ένα κλίμα καχυποψίας των κατοίκων για τους δημογέροντες τους και σε κάποιες περιοχές αυτές οι εντάσεις πέρασαν με ένα πικρό τρόπο στον κόσμο, θεωρούσαν ότι οι Δημογέροντες τον εκμεταλεύονται, πως μπορούσε αυτό να γίνει αρκετά βαρύ σαν υποψία, εκτός από την ένταση που σας είπα? δεν μαζεύουν τους φόρους αυτοί? έτσι δεν είναι? πριν τους μαζέψουν τους κατανέμουν, είναι ένα ποσόν, είμαστε 200 άνθρωποι, λέω τώρα, εκείνοι έπρεπε να το κατανέμουν, τελικώς αυτή η κατανομή υπήρχε πολύ μεγάλη καχυποψία ότι σε μένα βάζεις περισσότερα, στον άλλον λιγότερα, ότι έχεις διάφορα συμφέροντα, ξέρετε όλα αυτά, και ακούστε ένα δημοτικό τραγούδι της εποχής που περιγράφει τα αισθήματα, όχι μόνο αναγκαστικά, αλλά ήτανε αρκετά περίεργα, τώρα θα είμαστε καχύποπτοι στην εξουσία, θα έχουμε παλιό, " 'ασπρος αετός καθόντανε στου Σμόλιγκα τη ράχη, ο Σμόλιγκας είναι το δεύτερο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας, βαστούσε και στα  νύχια του ανθρώπινο κεφάλι, άρα το σκηνικό είναι ότι ο Σμόλιγκας κρατάει ένα κεφάλι κομμένο, πολλές φορές το τσίμπαγε, πολλές φορές του λέει, κεφάλι κακοκέφαλο πολύ κακό κεφάλι, σαν τι κακό εμούκαμες και έπεσες στα φτερά μου και έπεσες στα νυχάκια μου στα νυχοπόδαρα μου, αυτή είναι η ερώτηση του αετού στο κομμένο κεφάλι, γιατί έπεσες στα νυχάκια μου και τώρα απαντάει το κομμένο, συ ήρθες και έπεσες και προεστός της χώρας  στους πλούσιους έβαζες εκατό και στους φτωχούς διακόσια και μια γύρα κακόγυρα τη μοίρα πεντακόσια που είχε το μέλι το καλό και το πλατύ αδράχτι, έχουμε δηλαδή θέματα και κατά διάφορες περιοχές εντονώτερα ή λιγότερα, στις περιοχές που υπήρχαν πολλές συντεχνίες, όπως καταλαβαίνετε, δηλαδή στις πόλεις οι συντεχνίες έπαιξαν μεγάλο ρόλο στις τοπικές συνεδρίες και στην επίλυση των τοπικών ζητημάτων γιατί είχαν και το κώδικα, είχαν την δικιά τους, μάλιστα σε κάποιες πόλεις κάποια δραστηριότητα οικονομική ήταν η κεντρική δραστηριότητα, ας πούμε αυτό που σας είπα για την Ύδρα, η Ύδρα ένα πράγμα είχε το ναυτικό δεν είχε κάτι άλλο, όλοι οι κάτοικοι της Ύδρας εξαρτιόνταν από το  ναυτικό, για αυτό και την είχαν την Ύδρα οι καραβοκυραίοι, σήμερα έχουμε τους εφοπλιστές, μόνο που τότε ήταν πολλοί αν θυμάστε γιατί είχαν μετοχικό κεφάλαιο, στη Φιλιππούπολη το σημερινό Πλούτιν της Βουλγαρίας, το Πλούτιν ζούσε από τη παραγωγή μάλλινων υφασμάτων που ήταν ειδικά καμωμένα και στην ουσία η πόλη διοικούνταν από τους τεχνίτες της παραγωγής αυτών των μάλλινων υφασμάτων, για αυτό γρήγορα μπήκαν μετά το 17ο αιώνα οι συντεχνίες έχουνε μπει στη διοίκηση σε κάποιες περιοχές τις έχουν και στα χέρια τους, η τοπική αυτοδιοίκηση όπως σας είπα, ρόλο παίζει ο ιερέας, ρόλο μπορεί να παίξει και ο Επίσκοπος και ο Μητροπολίτης διότι άμα γίνει μια ιστορία και υπάρχει μια αναστάτωση, θα πάει κάποιος στον Επίσκοπο, στο Μητροπολίτη και θα πει, έλα να το βοηθήσει γιατί στη τάδε πόλη, στο τάδε χωριό σκοτώνονται, μπορεί βέβαια και η εκκλησία να είναι μέσα στο σκοτώνονται, δηλαδή σε αρκετές συγκρούσεις είναι μέσα και η εκκλησία ή τμήμα της εκκλησίας και ένα άλλο τμήμα της εκκλησίας να προσπαθεί να σώσει τις καταστάσεις, καταλαβαίνετε πως είναι, ειδικά η εκκλησία είχε παντού ρόλο, γιατί όλοι περίμεναν από αυτή γιατί είχε το κύρος, ήταν και θεσμικός παράγοντας και βέβαια όταν υπήρχαν μεγάλες συγκρούσεις μεταξύ χριστιανών και δεν έκαναν πέρα, όταν επενέβαινε η εκκλησία και καλούσανε να επέμβει, τι όπλο είχε να τους συμμαζέψει? ένα ήτανε η νουθεσία, εντάξει είναι αναγκαίο να το πεις, το όπλο της ήταν ο αφορισμός, η απειλή αφορισμού, τη περίοδο της τουρκοκρατίας οι αφορισμοί διαβάζονται στο τέλος της λειτουργίας, όταν άρχισε ο ελληνικός διαφωτισμός και μάλιστα στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα έγινε επαναστατικός, δηλαδή ριζοσπαστικός, άρα αντιπυρικαλιστικός, ο διαφωτισμός μπορούσε να είναι, απλός, να έχει στοιχεία για την λειτουργία της κοινωνίας και στοχασμοί για την κοινωνία, δεύτερον μπορούσε να είναι άθρησκός, μπορούσε να είναι άθεος, ολότελα άθεος, όπως ξέρετε στη γαλλική επανάσταση επικράτησαν κατά διαστήματα άθεοι τελείως, άλλαξαν και τα ονόματα  των μηνών, έγιναν ρωμαϊκά, διέγραψαν τα χριστιανικά ονόματα, αλλά κατά κανόνα ήταν αντικληκαριστικός, δηλαδή θεωρούσε την εκκλησία ως φορέα διαφθοράς, εξαπάτησης του λαού κτλ. για αυτό και αυτό ήταν σύνηθες, μπορούσε κάποιος να ήταν θρησκευόμενος αλλά ήτανε αντικληκαριστής, το λέω αυτό γιατί το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, όταν πια αρχίζουν να βγαίνουν επαναστατικά κείμενα και στις αρχές του 19ου που πια ετοιμάζεται η επανάσταση ακόμη περισσότερο, η εκκλησία σιγεί, βεβαίως βεβαίως, ζητά να συγκεντρωθούν αυτά και να καούν στην αυλή του Πατριαρχείου έχουμε πολλές τέτοιες διαταγές, αλλά σε αυτά τα κείμενα, ανάμεσα στα οποία είναι και ο ανώνυμος ο Έλλην, είναι η ελληνική νομαρχία του ανωνύμου του Έλληνος, σε αυτά ο ανωνυμός έλεγε σε κάποιο σημείο, εξαιρώντας την εκκλησία δεν το συζητούμε, γιατί είναι διαφωτισμός   την εκκλησία και λέει σε κάποιο σημείο, στα Ιωάννινα η ανάγνωση των αφορισμών είναι μεγαλύτερα από την ανάγνωση των ύμνων της εκκλησίας, δηλαδή είναι τόσοι πολλοί, μετά το τέλος της λειτουργίας που ονοματίζονται ας πούμε υποψήφιοι για αφορισμό που βαριέσαι να τους ακούς, υπερβάλει βέβαια, όταν είσαι σε μια ιδεολογική φόρτιση τη τρίχα την κάνεις τριχιά, αλλά για την       η εκκλησία δεν είχε άλλο μέσο για να επιβάλει και βέβαια ήταν αρκετά ευφυής να μη κάνει πολλούς αφορισμούς, γιατί τι είναι ο αφορισμός? δεν έχω μαζί μου κάποια τρομερά κείμενα, είναι παγιωμένα κείμενα αιώνων, λέει ότι όταν πεθάνεις δεν θα λειώσεις ποτέ, τα βουνά και οι πέτρες θα λιώσουνε, εσύ ποτέ, όλοι σου οι οικογένεια και όλοι οι συγγενείς  βοήθεια, δεν είσαι μόνο εσύ, θα πεθάνουν όλοι, και όταν πεθάνεις θα ζεις δίπλα με τους νεκρούς και τους Εβραίους, φοβερό αυτό, επάνω θα είσαι η μοίρα σου, δηλαδή η μοίρα εκεί που θα ενταχθείς θα είναι Εβραίοι και οι  καλοί όροι της Παλαιάς Διαθήκης να σε καταριέται η μοίρα του Ντάντε και να μη βγαίνεις ποτέ κτλ. όλα αυτά τα διαβάζεις σήμερα και σου κόβεται η αναπνοή, φανταστείτε τότε πόσο τρόμαζε ο κόσμος με δαύτα και ιδιαίτερα το κομμάτι του      , ο Λευτεράκης όπως ξέρετε, ζήτησε και αφορίστηκε και είπε εγώ και τα παπούτσια μου να δικαιώνονται γιατί αμάρτησα, εντάξει όλα αυτά       ,αλλά ο χριστιανός ταραζόντανε πολύ γιατί ήταν πραγματικά ψυχοφθόρος ο αφορισμός και έτσι η εκκλησία είχε ένα όπλο στα χέρια της για να επιβάλει τέλος πάντων την τάξη, ακούστε μια εκλογή τοπικής αυτοδιοίκησης στις Σέρρες το 1614 δηλαδή είναι τέλος πάντων πρώϊμη χρονολογία και είναι ακριβώς η καταγραφή της εκλογής εκπροσώπων, κατά έτος 1614 εσυνάχθει άπας ο λαός και η πολιτεία την Αγιοτάτης Μητροπόλεως Σερρών κατ' έμπροσθεν του παναγιωτάτου Μητροπολίτου ημών και Δεσπότου κυρίου Δαμασκηνού και των τιμιοτάτων κληρικών και ευλαβεστάτων ιερέων και των χρησιμοτάτων αρχών, επομένως το 1614 μπροστά στην Αγία Μητρόπολη των Σερρών συγκεντρώθηκαν οι ιερείς, οι Μητροπολίτες, οι άρχοντες και φυσικά ο λαός, άντρες και της συνόδου γενομένης μικροί τε και μεγάλοι με όλονων  την οπλήν, την επιθυμία, διάλεξαν και εψήφισαν 12 ανθρώπους, στις Σέρρες διοικούσε δωδεκάδα και επί Βυζαντίου, η τοπική της αυτοδιοίκηση αποτελούνταν από δώδεκα άτομα, συνεχίζεται και επί τουρκοκρατίας δώδεκα άτομα και έτσι εψήφισαν 12 ανθρώπους, δικαίους και καλούς και ενάρετους και τον θεόν φοβούμενοι, καλή επιλογή και έβγαλαν, ποιοι είναι αυτοί οι δώδεκα? πως το εξηγεί, από πάσαν     , από κάθε συντεχνία δηλαδή, έναν άνθρωπόν το πλέον δικαιότερον, δηλαδή γραμματικόν όπως ξέρετε το πλέον δικαιότερον και καλλίτερον και ευάρετον και έβαλαν τους με θεόν και με ψυχήν τους να διακρίνουν τα κοινά έξοδα της πολιτείας των Σερρών, δηλαδή να διακρίνουν τα κοινά έξοδα τους, τους φόρους, να κατανέμουν τους φόρους της πόλης των Σερρών, μετά βάρους αλύτρωτου      , αρχίζουν τα ωραία πράγματα, δηλαδή το τρομοκρατούν με το καλημέρα, ενώ είναι οι πλέον ενάρετοι κτλ. σου λέει, στάσου και εξ' αρχής να τους έχουμε απειλήσει, με τη βάσανο του αφορισμού να ρίχνουν τα βάρη και τα έξοδα εις τους χριστιανούς πάσα ενού, του καθενός δηλαδή, κατά την δύναμη του και έτσι έγινε αφορισμός τον βγάλανε από τα μάτια, έκαναν ένα πρόχειρο αφορισμό εκεί πέρα για να είναι κομμένα τα ποδάρια των δώδεκα εντίμων και εναρέτων κτλ. και έγινε αφορισμός μετά ομοφορίων και με πετραχειλίων να μην εκτραπούν ούτε πλούσιων, ούτε φτωχών, να μην βάλουν παρά μόνο όσο πρέπει, ούτε στο φτωχό περισσότερα, ούτε στο πλούσιο λιγότερα, να μην εκτραπούν ούτε πλούσιον ούτε φτωχόν, μόνο ότι δώσει ο θεός εις την καρδία αυτών, ότι τους φωτίσει ο θεός, ούτως να ρίξωσι πάσα χριστιανού, δηλαδή η αγωνία τους βλέπεται είναι, η φορολογική κατανομή από όλα τα μέλη της επιτροπής την οποία αναφέρουμε, όμως, πρέπει να πούμε κατ' αρχήν δύο πράγματα, στους ορεινούς οικισμούς, στα ψηλά βουνά, δε βλέπουμε σχεδόν καθόλου, στα ψηλά βουνά, δεν υπάρχει τοπική αυτοδιοίκηση, γιατί υπήρχαν οι Αρματολοί, οι Αρματολοί στην ουσία έκαναν, αντιμετώπιζαν το σύνολο των πραγμάτων και δεν επέτρεπαν την έκφραση τοπικών προβλημάτων, καταλαβαίνετε, κατά κάποιο τρόπο θεωρούσαν αυτοί αντιπροσωπεύουν το λαό και αυτοί έκαμαν τη διοίκηση, η περιοχή γύρω γύρω όμως που είναι πιο ενδιαφέρουσα από όλες στη τοπική αυτοδιοίκηση, είναι η Πελοπόννησος, η Πελοπόννησο μετά το 1715 ιδίως που ήρθε η δεύτερη τουρκοκρατία, δεν ξέρω αν γνωρίζεται, η Πελοπόννησος είχε δύο βενετοκρατίες και δύο τουρκοκρατίες, κατελήφθει τον 15ο αιώνα από τους Τούρκους, η Πελοπόννησος για τους Βενετούς ήταν πολύτιμη, γιατί είναι η θέση της δεν το συζητούμε, ελέγχει το πέλαγος, για αυτό και οι Βενετοί την είχανε, για αυτό και έχουν κτίσει στη Πελοπόννησο καταπληκτικά κάστρα, δηλαδή δε το συζητούμε, η Πελοπόννησος επί πλέον είναι χώρα, είναι μεγάλη, δεν είναι ένας μικρός τόπος, είναι χώρα, αν και αυτοί λόγο του ότι δεν την είχαν σε τόσο μεγάλη        , δίνανε μεγάλες μάχες για να την κρατήσουνε, οι Τούρκοι τελικά κατανίκησαν τους Βενετούς τον 15ο αιώνα, κρατήσανε κάποια σημεία οι Βενετοί, μετά τα χάσανε και αυτά, αλλά δεν ησύχασαν οι Βενετοί να έχουν χαμένη τη Πελοπόννησο και το 1685 έγινε η εκστρατεία του Μοροζίνη τότε είναι που ανατινάχτηκε και ο Παρθενώνας γιατί οι Βενετοί προσπάθησαν να καταλάβουν τη Πελοπόννησο και την Στερεά Ελλάδα και να προχωρήσουν περαιτέρω, το κατάφεραν ως προς τη Πελοπόννησο, η Πελοπόννησος ξανά κατακτήθηκε από τους Βενετούς και διοικήθηκε για περίπου 30 χρόνια ξανά από τους Βενετούς, αλλά το 1715, εκατοτόσα χρόνια πριν την ελληνική επανάσταση, τουρκικές στρατιές και κατεβαίνουνε η θηριώδεις στρατιά η τουρκική για να κτυπήσει τη Πελοπόννησο, στρατοπεδεύει στη Θήβα και τότε οι Πελοποννήσιοι Έλληνες στέλνουν μυστικά στη Θήβα εκπροσώπους, σε αυτή την εκπροσώπηση είναι τα πιο επίσημα ονόματα της χριστιανικής πλευράς και στη Πελοπόννησο πάντα οι χριστιανοί ήταν πλειοψηφία, ποτέ οι Τούρκοι δεν πέρασαν το 10 %, τα 9/10 ήταν χριστιανοί ορθόδοξοι, οι Πελοπόννησος είναι υπό τους Βενετούς, στέλνονται λοιπόν στη Πάτρα δύο επώνυμα πρόσωπα της Πελοποννήσου, μεγάλες οικογένειες, Μητροπολίτες κτλ. συναντούνε στο στρατόπεδο τον αρχηγό της εκστρατείας και δηλώνουν υποταγή στον Ομέρ, πριν ακόμη τα στρατεύματα κτυπήσουν τη Πελοπόννησο, οπότε όταν έρχονται τα στρατεύματα στη Πελοπόννησο και κατανικούν τους Βενετούς, οι Τούρκοι φέρονται φυσικά ως νικητές τους Βενετούς, οι Βενετοί εκδιώκονται, τη γη που είχαν οι Βενετοί την παίρνουν Οθωμανοί Πασάδες και γαιοκτήμονες κτλ. και φυσικά ήτανε η καλύτερη γη της Πελοποννήσου, αλλά δεν πειράχτηκαν καθόλου οι χριστιανοί ορθόδοξοι, διότι θεωρήθηκε ότι παραδόθηκαν και σύμφωνα με τον μουσουλμανικό νόμο, αν παραδοθείς, πρέπει να είναι σεβαστή η ζωή, η περιουσία κτλ.   οι μεγάλες οικογένειες και οι μικροί και οι μεγάλοι περάσανε όποια περιουσία είχανε και οι μεγάλες αυτές οικογένειες της Πελοποννήσου έγιναν ακόμη πιο σημαντικές για τη Πελοπόννησο, για αυτό και η Πελοπόννησος είχε τις περίφημες οικογένειες, τους άρχοντες της Πελοποννήσου, σε καμιά άλλη περιοχή του ελληνικού χώρου δεν υπήρχε τόσο πλήρης κοινωνική εκπροσώπηση μεγάλων αρχόντων όπως ήταν στη Πελοπόννησο, στη Πελοπόννησο υπήρχαν καμιά εικοσαριά μεγάλες οικογένειες οι οποίες έλεγχαν ολόκληρες περιοχές, ήταν οι Νοταράδες στη Κόρινθο, οι Λονταίοι, οι Ζαήμηδες στην Αχαϊα και στα Καλάβρυτα, οι Δεληγιανναίοι στην Αρκαδία, οι Ζέμηδες στην Ηλεία, οι Μπενάκηδες στη Μεσσηνία, καλά τη Μάνη δεν την συζητούμε, γιατί η Μάνη είναι Μάνη, είναι άλλο πράγμα, σας έχω πει, η Μάνη δεν ανήκει στη Πελοπόννησο, η Μάνη διοικούνταν από το Καπουδάν Πασά, δηλαδή για την Πελοπόννησο, ο Πασάς της Πελοποννήσου διοικούσε όλη την Πελοπόννησο εκτός από τη Μάνη που θεωρούνταν νησί, δηλαδή διοικούσε ο Καπουδάν Πασάς, αυτές τώρα οι μεγάλες οικογένειες μετά το 1715 παίρνουν μέρος στη κεντρική διοίκηση της Πελοποννήσου, όχι τη τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά τη κεντρική διοίκηση, δηλαδή είναι οι  Γιανναίοι αφοράς πάρα πολύ τους Λονταίους, ξέρω εγώ, οι Γιανναίοι είναι τα Λαγκάδια η έδρα των Δεληγιανναίων στα Λαγκάδια και η Καρύταινα έτσι ήταν οι περιοχές τους εκεί πέρα, σαν έχεις περιοχές  οι χωρικοί, όλες αυτές οι περιοχές της Αρκαδίας και τα χωριά στην ουσία ανήκουν στη δικαιοδοσία των Δελληγιανναίων, κάθε χωριό βεβαίως βγάζει τους δικούς του εκπροσώπους και όλα μαζί τα χωριά συγκεντρώνονται κάπου ως εκπρόσωποι στα Λαγκάδια, στη Καρύταινα και βγάζουν ένα εκπρόσωπο της περιοχής, τελείως τυχαία ανήκει στην οικογένεια Δελληγιάννη, το ίδιο θα συμβεί και στην Κορινθία, το ίδιο θα συμβεί και σε άλλες περιοχές, δεν υπάρχει περίπτωση, οι εκπρόσωποι των διαφόρων περιφερειών της Πελοποννήσου συγκεντρώνονται ορισμένες φορές το χρόνο ως εκπρόσωποι της Πελοποννήσου, στην πρωτεύουσα της Πελοποννήσου, παλιά ήταν το Ναύπλιο, μετά έγινε η Τρίπολη και έτσι δημιουργούνταν ένα σώμα που λέγεται πελοποννησιακή γερουσία, θα την θυμάστε ίσως την πελοποννησιακή γερουσία διότι μόλις έγινε η επανάσταση του 1821 το πρώτο σώμα διοίκησης που γεννήθηκε στον ελληνικό χώρο ήτανε η πελοποννησιακή γερουσία, γιατί? γιατί ήταν στημένοι, ήταν κανονισμένοι από την αρχή που έγινε η επανάσταση, λοιπόν, τι κάνει η πελοποννησιακή γερουσία? συζητεί για όλα τα θέματα της Πελοποννήσου, στην σύνθεση της περιέρχονται οι Επίσκοποι και οι Μητροπολίτες της Πελοποννήσου δηλαδή έχουμε πλήρη εκπροσώπηση, μπορεί να παρίσταται και ο Πάσας της Πελοποννήσου, ο Τούρκος Πασάς που ήθελε να παρίσταται, ο Τούρκος Πασάς είναι πολύ υψηλός Πασάς της Πελοποννήσου, έχει  τρεις ουρές, στην Οθωμανική αυτοκρατορία το πόσο σημαντικός ήσουνα ήταν πόσες ουρές έχεις, οι 3 ουρές ήταν για τους πολύ σημαντικούς Πασάδες, λοιπόν ο Πασάς παρίσταται και μέσα σε αυτή την συνάντηση, παίρνονταν αποφάσεις για όλη τη Πελοπόννησο, ο Πασάς δεν μπορεί να διορίσει υπαλλήλους αν δεν τους εγκρίνει η πελοποννησιακή γερουσία, δεν μπορεί να εισπράξει τους φόρους αν δεν εγκριθεί από την πελοποννησιακή γερουσία το ποσόν των φόρων που προσγράφεται από το υπουργείο οικονομικών, δηλαδή από την Κωνσταντινούπολη, η πελοποννησιακή γερουσία έχει κεντρικό ρόλο, απολύτως, δηλαδή συνδιοικούσε τη Πελοπόννησο, εκτός αυτού από την πελοποννησιακή γερουσία επιλέγονταν, επέλεγε, ψήφιζε δύο άτομα τα οποία έμεναν μονίμως στη Τρίπολη και συνιστούσαν το κεντρικό σώμα μόνιμης διοίκησης της Πελοποννήσου το οποίο αποτελούνταν, από δύο μουσουλμάνους και τον Πασά και από δύο χριστιανούς που σας είπα και τον διερμηνέα που ήταν επίσης χριστιανός, δηλαδή 3 και 3, αυτή ήταν η κεντρική διοίκηση της Πελοποννήσου, αυτό δεν υπάρχει πουθενά, σε κανένα άλλο σημείο, ο Βεγκίρης που στέλνονταν στη Κωνσταντινούπολη και ήταν το πιο σημαντικό αξίωμα, όλοι σκοτώνονταν το ποιος θα γίνει Βεγκίρης, στην Κωνσταντινούπολη δηλαδή εκπρόσωπος ήταν πάντα χριστιανός ορθόδοξος, διότι οι κάτοικοι της Πελοποννήσου ήταν στην συντριπτική πλειοψηφία χριστιανοί ορθόδοξοι, άρα και ο Βεγκίρης έπρεπε να υπερασπίζεται τα συμφέροντα των χριστιανών ορθοδόξων, αυτό το σχήμα είναι πρωτόγνωρο και μοναδικό, για αυτό δεν ξέρω αν ξέρετε, όταν άρχισε η επανάσταση στη Πελοπόννησο, ο Πασάς της Πελοποννήσου ξαφνιάστηκε,  μήπως θέλετε περισσότερες θέσεις? θέλετε μείον να είναι τρεις, μέχρι να καταλάβει ο άνθρωπος τι του συμβαίνει, διότι θεωρούσε ότι πιο καλή κατάσταση δεν μπορεί να βγει, κατά την δικιά του βέβαια οπτική, δεν θα μπούμε τώρα στην οπτική του, αυτές οι πολύ μεγάλες οικογένειες της Πελοποννήσου έστησαν την τοπική αυτοδιοίκηση στη Πελοπόννησο η οποία μοιάζει πάρα πολύ ενδιαφέρουσα και δημοκρατική, στη πράξη ελέγχεται από τις μεγάλες οικογένειες, λογικό είναι, οι οποίες ήταν χωρισμένες σε αδυσώπητα αντικρουόμενες μεταξύ τους φατρίες, στις οποίες φατρίες δε συμμετείχαν μόνο χριστιανοί ορθόδοξοι, αλλά υπήρχαν και τούρκοι, δηλαδή μέσα σε αυτές τις φατρίες μπορούσε να είναι και ένας τούρκος και πάλι τούρκος φυσικά και αυτός γαιοκτήμονας και μεγάλος κτλ. η πιο μεγάλη τομή στη Πελοπόννησο ήταν το μίσος δηλαδή μεταξύ του αρκαδικού κόμματος, δηλαδή οι Δελληγιανναίοι και το πατραϊκό κόμμα, οι Ζαΐμηδες και Λόντοι, αυτοί είχαν εχθρότητες μεταξύ τους που έφταναν μέχρις αίματος, πρώτα πρώτα το αίμα ούτε έπεφτε όταν έφταναν σε τέτοια σημεία  για ποιες θέσεις, αν ήσασταν εσείς  μια ισχυρή οικογένεια της Πελοποννήσου, ποιες θέσεις θα θέλατε να ελέγχετε? τις δύο της κεντρικής διοίκησης στη Τρίπολη, τη θέση του διερμηνέα και κυρίως του Βεγκίρη, οπότε οι οικογένειες προσπαθούσαν να έχουνε αυτό το κέρδος.

Τώρα κάποιες οικογένειες για να υπονομεύσει, πως γίνεται? υπονομεύει ο ένας τον άλλον, πάει στο Πασά και λέει, ξέρεις ο τάδε κάνει τα ανήκουστα, επικοινωνεί με τους Ρώσους, άμα έχεις τέτοια κατηγορία ότι επικοινωνεί με τους Ρώσους ανέμελα κουνάει το κεφάλι γιατί είχανε με τους Ρώσους τρομερό φόβο κτλ. θέλω να σας πω, ότι αυτή η ιστορία είχε ποικιλία μεγάλη, κατά εμένα τα πιο ενδιαφέροντα θέματα αυτών των αιώνων που έγινε και από την εξέλιξη των πραγμάτων, οι πολιτικές συλλήψεις, εμπειριακή νομολογία δεν είναι μόνο ιδιοτελή θέματα εμπεριέχει και τεχνολογίες και κοινωνικές τοποθετήσεις, δεν φτάσαμε στο 21 δηλαδή, χωρίς να έχουν προηγηθεί εντάσεις ή τέλος πάντων κάποιες διαδρομές καινούργιες.

Θα πούμε κάποια ζητήματα που αφορούν την παιδεία στη περίοδο της τουρκοκρατίας, τώρα να διαχωρίσουμε κάποια πράγματα, είμαστε στο 19ο αιώνα, καμία χώρα στο κόσμο δεν έχει τέτοια παιδεία που να μαθαίνει ο κάθε άνθρωπος, καμία, ούτε η Γαλλία, ούτε η Αγγλία, καμία, ξέρουμε ότι υπάρχουν σχολεία σε όλες τις χώρες του κόσμου στις πόλεις, στις κωμοπόλεις, ένα, δύο, τρία, εκεί πηγαίνουν νεαρά άτομα, συνήθως των πόλεων και των κωμοπόλεων γιατί εκεί είναι το σχολείο και κάποια σχολεία από αυτά πληρώνονται ή όχι, στη Γαλλία, στην Ιταλία, στην Ισπανία ήτανε σχολεία της καθολικής εκκλησίας κατά κύριο λόγο, το λέω αυτό γιατί αυτό που έχουμε σήμερα, στο 16ο, 17ο, 18ο, 19ο, ας δούμε το 19ο γιατί είναι και ο πιο κοντινός, αυτό το να μαθαίνει κάθε άτομο πηγαίνοντας σχολείο, υποχρεωτικά και να υπάρχουν σχολεία στα χωριά, είναι του 20ου αιώνα, το λέω γιατί με περιμένουνε να πούμε ότι στη τουρκοκρατία τα μάθαινε το κάθε παιδί γράμματα, δεν μάθαινε, στα χωριά δεν υπήρχαν σχολεία και τα χωριά τότε ήταν η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού, σας είπα ότι τουλάχιστον το 40% κατοικούσε στα χωριά, στις πόλεις και στις κωμοπόλεις υπήρξαν σχολεία, τι σημαίνει αυτό? και στα χωριά, εάν κάποιος ιερέας ήξερε ο φουκαράς πέντε γράμματα ή δέκα ή δεκαπέντε, φιλοτιμούνταν να μάθει εις τα παιδιά, ένα βιβλίο είχε στα χέρια του, την οχτόηχο, το ευαγγέλιο, όλο το χωριό γίνονταν θρήσκο, γιατί δεν υπήρχε τίποτα άλλο κατά κανόνα, οπότε μάζευε τα παιδιά στην εκκλησία και τους μάθαινε να διαβάζουν με τη βοήθεια του ευαγγελίου, αν ο άνθρωπός ήξερε και κάτι παραπάνω, ήταν μερακλωμένος και φιλότιμος θα έλεγε και το παραπάνω, δηλαδή οι περισσότεροι  αυτοί την παιδεία είχανε, καταλαβαίνετε.

Τώρα, υπήρχε δεισιδαιμονία και κυκλοφορούσαν ένα σωρό βοηθήματα για το πως μπορεί να λύνεις προβλήματα στη ζωή σου, τα οποία κυκλοφορούσαν ευρέως και ήταν αγαπητά στο κόσμο και άμα στο χωριό ήξερε κάποιος να διαβάζει σου έλυνε στη ζωή σου τα προβλήματα, θα αναφέρω μερικά μαγικά, περί αγάπης, άμα θέλεις να σε ερωτεύονται, πάρε  μαντραγόνας φύλλο και ρήγανι μολογίου, το όλον σμίξας, ρίχνω νεράκι και γράψων είσαι κόμπανη τούτους τους χαρακτήρας που είναι........ και το όνομα του και το όνομα σου ποια τι θέλεις, κοίτα, κλείνετα  τα γράμματα και πότισον αυτή                   , δηλαδή μόλις το πιεί, ε....τέλειωσε, απλά πράγματα, αυτά γράφανε, άλλη αγωνία της ζωής σας πάλι για άντρες, γιατί αυτές οι γυναίκες είναι μεγάλο πρόβλημα, το ξέρουμε, εις το γνωρίσεις γυναίκαν στέκαμεν, απλό και γράψε ταύτα τα σημεία, μη περιμέτε να σας πει σωστά γραμματική και κόκκινη μελάνη επάνω και κράτησε μεγάλη τάπα και φέρτα στην καρδία επάνω όταν κοιμάται και πάντα όσα έχεις και εσύ, προχθές ήμουνα με το Δημήτρη, παραπροχθές με το Γιώργο....και έτσι λύνανε τα προβλήματα τους, τώρα το άλλο δεν σας το συνιστώ γιατί θα γίνω η αιτία, όποιος πέφτει με γυναίκα, για να μη γκαστρωθεί, σοβαρό ζήτημα, όταν ο άντρας πηγαίνει γυναίκα, ας βαστάει απάνω του ένα βότανο το οποίο είναι εκείνο που ασπρίζουν το γάλα και ονομάζεται, χαλβά, αν το βαστάει και η γυναίκα και δεν εγκαστρώνεται, δηλαδή ας πάρει ο άντρας το χαλβά, μετά η γυναίκα, δε γίνεται ότι είναι να γίνει, οπότε είναι τα ασφαλέστερον, έχω κάνει επιλογή για να έχετε για όλα λύση, κάθεστε και ασχολείστε και στενοχωριέστε και για αυτό να μη πηγαίνει σε άλλη γυναίκα, ακούστε τι, απλά νοήματα, όποιος άντρας αφήνει τη γυναίκα του και πηγαίνει εις άλλην πάρτη να πάρεις από τον κόπρον της γυναίκας και να το δώσεις στο φίλο της αυτόν τον κόπρον, να καπνίσεις τα ρούχα του, δηλαδή κάνεις με αυτό και το πουκάμισο και το βρακί του, γιατί εκεί είναι η αιτία του κακού και αφήνεις και το βρακί του κυρίου εκείνου του αντρός και πλέον δεν πηγαίνει σε εκείνη την ώρα .     .

Μάλιστα, αφού ξεκινήσαμε από κάποιες παραδοχές, να πούμε λίγα πράγματα για την παιδεία την περίοδο αυτή και πρέπει να σας πω κάτι που θα σας εντυπωσιάσει, η ελληνική παιδεία στη περίοδο της τουρκοκρατίας έκανε θαύματα, όχι απλώς, έκανε θαύματα και εξελίχτηκε στη καλύτερη παιδεία των ορθοδόξων όλης της αυτοκρατορίας, ούτε οι Αλβανοί, ούτε οι Ρουμάνοι, ούτε οι Σέρβοι, οι Σέρβοι λίγο καλύτερα, μπορούν να συναγωνιστούν με τις επιδόσεις στα γράμματα των Ελλήνων, έτσι και αλλιώς οι Έλληνες είναι ευνοημένοι, διότι τα 4 Πατριαρχεία της Ανατολής ήτανε  ελληνικά, οι ιερείς κατά κανόνα ξέρουνε ελληνικά, το ευαγγέλιο είναι στα ελληνικά, η διοίκηση από πλευράς των Πατριαρχείων γίνονταν στα ελληνικά, διότι είναι φυσικό εδώ πέρα, εκ των πραγμάτων ήταν σε θέση υπεροχής, η ελληνική γλώσσα είναι η παλαιότερη γλώσσα, οι Βλάχοι της Βαλκανικής είχαν δικιά τους γλώσσα, οι Αλβανοί της Βαλκανικής δεν είχαν καν γραπτή γλώσσα, οι άλλοι είχαν γλώσσες που ήταν σχετικά πρόσφατες, δεν το συζητούμε ποια γλώσσα ήτανε ισχυρή.

Τώρα υπήρχαν σχολεία στις αρχές της τουρκοκρατίας, δεν είμαστε βέβαιοι για αυτό και θα σας πω, το 17ο και κυρίως το 18ο αιώνα που είναι και ο αιώνας της ακμής του εμπορίου, ο αιώνας των συντεχνιών και των ναυτικών κτλ. είναι χρυσός αιώνας και για τη παιδεία και τον 17ο αιώνα η ελληνική παιδεία έγινε η παιδεία της Βαλκανικής και της ανατολικής Μεσογείου και όποιος είχε το    και ήθελε το παιδί του να σπουδάσει σε σχολείο, το έβαλε το παιδί του σε ελληνικό σχολείο, όποιος Ρουμάνος ήθελε σε ελληνικό σχολείο, όποιος Αλβανός ήθελε σε ελληνικό σχολείο, προσέξτε, χριστιανός ορθόδοξος, διότι οι μουσουλμάνοι πηγαίνανε στα      δεν υπήρχε περίπτωση να μαζευτούνε τη      ή Εβραία, είχαν τα δικά τους σχολεία και μάλιστα οι Εβραίοι επειδή ήλθανε από την Ισπανία είχανε πολύ πρώιμη παιδεία το 16ο , δεν χρειάστηκε να φτάσουν στο 18ο, εμείς είχαμε μια βελτίωση του επιπέδου της παιδείας στον 17ο, αλλά κυρίως το 18ο αιώνα έκανε θαύμα, η ελληνική γλώσσα είχε τρίτο γύρο στη περίοδο της τουρκοκρατίας, στους υπόλοιπους λαούς, υπήρχε διαδικασία εξελληνισμού των υπολοίπων λαών σε αυτούς τους αιώνες, για αυτό και στα σχολικά βιβλία της Βουλγαρίας, της Σερβίας, της Αλβανίας, της Ρουμανίας κατηγορούνται οι Έλληνες ότι επωφελήθηκαν από την ειδική τους θέση για να εξελληνίσουν τα Βαλκάνια, για να κάνουνε την μεγάλη τους ιδέα και να κάνουν όλα τα Βαλκάνια ξανά Βυζαντινή αυτοκρατορία, δηλαδή, όλοι οι υπόλοιποι βαλκάνιοι κατηγορούν το σήμερα, κατηγορούν τους Έλληνες, για δόλια αξιοποίηση της υπεροχής τους σε θέματα παιδεία, οι Έλληνες λένε,             γιατί οι Τούρκοι δεν επέτρεψαν να έχουν οι Σλάβοι, είμαστε για το κρεβάτι του ψυχιάτρου, αλλά τι να κάνουμε, αυτό συμβαίνει και είναι κάτι που το αγαπάμε και δεν θέλουμε.....βρε παιδάκι μου, άμα είναι για τη σωτηρία της ψυχής δεν πειράζει, εντάξει, τι να κάνουμε, δεν υπήρξαν κρυφά σχολεία την περίοδο της τουρκοκρατίας, δεν υπήρξε λόγος να υπάρχουν, να σας πω κάτι, το τέλος ήτανε ένας ωραίος θρύλος, το κάναμε και τρελενόμαστε για αυτό, γιατί δείχνει, εμείς βρε παιδί μου ότι οι άλλοι μας τσακίζουνε, αλλά εμείς τα καταφέρνουμε και αδιαφορούνε, μας αρέσει, καλό δεν είναι κακό, δεν σας λέω, ναι, μέχρι το 1821 δεν υπήρχε ούτε μια ένδειξη, ούτε ένα έγγραφό, τίποτα, να μιλάει για αυτό το πράγμα, αρχίζουν να υπάρχουν τέτοιες γραφές στην επανάσταση του 21 και μετά την επανάσταση του 21, γίνεται πόλεμος, το παίρνουμε το λατρεύουμε, ο Λύτρας ζωγραφίζει το κρυφό σχολείο, ποιητές γράφουν το κρυφό σχολείο, προσέξτε να δείτε, τέτοια γεγονότα βιαιοτήτων σε σχολεία γίνονται, όχι στη περίοδο της τουρκοκρατίας, στο τέλος του 19ου αιώνα, η ελληνική επανάσταση έγινε το 1821, σωστά? τέλειωσε το 30, λίγο μετά από τους Έλληνες άρχισαν όλοι οι βαλκάνιοι και αυτοί να κάνουν τις δικές τους εξεγέρσεις και επαναστάσεις και κινήματα για να αποκτήσουν εθνικά κράτη, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Αλβανία αργότερα, η Σερβία, σε αυτή τη φάση στο τέλος του 19ου αιώνα, υπάρχουν συγκρούσεις μεταξύ, δηλαδή ο κάθε λαός της Βαλκανικής, η Βουλγαρία ας πούμε, για να γίνουν ανεξάρτητοι, εμείς για να γίνουμε ανεξάρτητοι στοχεύσαμε εναντίον των Τούρκων, πολεμικά, σωστά? οι υπόλοιποι βαλκάνιοι λαοί για να γίνουν ανεξάρτητοι έπρεπε να πολεμήσουν σε δύο μέτωπα, ένα να κτυπήσουν το Τούρκο, πολεμικά και δεύτερον την ελληνική πολιτιστική επιρροή, δηλαδή πολιτιστικά, γιατί τα ελληνικά σχολεία ήταν τόσα πολλά και διαδεδομένα και καλά σε αυτές τις περιοχές, μιλάμε πάντα χωρίς να ξεχαστούμε, δεν είναι το απόλυτο Χάρβαντ και εκεί που υπήρχαν σχολεία δεν μιλάμε, μη τρελαθούμε? ήταν τα ελληνικά σχολεία, θα σας διαβάσω κάτι, για να ενισχύσω αυτό που σας λέω, καθώς λοιπόν εντείνονταν στο 1770, το 1780, το 1790 οι εθνικές συγκρούσεις, υπήρξε αιτία μεταξύ Βουλγάρων και Ελλήνων, μεταξύ Σέρβων και Ελλήνων, μεταξύ Ρουμάνων.......και τότε, ο ένας έκαιγε τα σχολεία του άλλου και σκότωνε το δάσκαλο του άλλου, αλλά δεν μιλάμε για αυτό, μιλάμε για το 1821 και δεν υπήρξε μέχρι το 1821 κρυφό σχολείο και δεν υπήρξε.......