Ο Οικισμός Κορώνης Πόρτο Ράφτη: 3.Ξεχασμένοι συνθέτες κλασσικής μουσικής

9. Philippe de Vitry ( 1291-1361 )

Ο Philippe de Vitry ήταν Γάλλος συνθέτης, θεωρητικός της μουσικής και ποιητής. Χαρακτηριζόνταν ως καινοτόμος και επηρέασε συνθέτες και ίσως είναι ο συγγραφέας του Ars Nova.

"Οι περισσότερες διασωθείσες μουσικές αναφορές του 13ου αιώνα χρησιμοποιούσαν το ρυθμό (rhythmic modes) όπως είχε καθιερωθεί από τον Galandria. Το βήμα στην εξέλιξη του ρυθμού ήλθε μετά το τέλος του 13 ου αιώνα με την εμφάνιση της Ars Nova style. Ο θεωρητικός μουσικός αυτού του νέου είδους είναι ο Philippe de Vitry, γνωστός για την συγγραφή του δοκιμίου Ars Nova γύρω στα 1320. Το δοκίμιο αυτό έδωσε το όνομα του στο στυλ ολόκληρου του αιώνα. Κατά κάποιο τρόπο το μοντέρνο σύστημα καταγραφής του ρυθμού άρχισε με τον Vitry, ο οποίος απελευθερώθηκε από προηγούμενες ιδέες για το ρυθμό".

Αναγνωρίζονταν ως ο μεγαλύτερος μουσικός του καιρού του, γεγονός που επεσήμανε ακόμη και ο ποιητής Πετράρχης σε σχετικό δοκίμιο του.

Στοιχεία ακριβή για τα πρώτα χρόνια της ζωής του δεν υπάρχουν και μόνο σε μερικές πηγές του μεσαίωνα υπoδεικνύουν ως τόπο γέννησης του το Vitry-en-Artois κοντά στο Arras. Επειδή σε γραπτά κείμενα αναφέρεται ως "Magister" πιστεύεται ότι σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Παρισιού.

Αργότερα υπηρέτησε ως γραμματέας και σύμβουλος τις αυλές των Καρόλου (Charles IV), Φιλίππου ( Philippe VI) και Ιωάννη (Jean II). Υπηρέτησε επίσης για λίγο διάστημα στην αντιπαπική κίνηση της Avignon.

Επιπρόσθετα, ήταν διπλωμάτης και στρατιώτης. Το 1351 έγινε αρχιεπίσκοπος στην Meaux, ανατολικά του Παρισιού.

Συμμετείχε στους σπουδαιότερους πολιτικούς,καλλιτεχνικούς και εκκλησιαστικούς κύκλους και ήλθε σε επαφή με τα πιο φωτισμένα πνεύματα της εποχής του.

Πέθανε στο Παρίσι το 1361.

Ο Vitry υπήρξε διάσημος στην ιστορία της μουσικής για το δοκίμιο του Ars nova notandi (1322) που έθεσε τις βάσεις για την μετέπειτα εξέλιξη της μουσικής.

Πολλές πραγματείες του που ήλθαν πρόσφατα στο φως ανέδειξαν

τις καινοτομίες του στη μουσική σημειογραφία ιδιαίτερα στη πολυφωνική και ρυθμική τους διάσταση. Όπως έχει αναφερθεί, κατά κάποιο τρόπο ο σύγχρονός τρόπος της σημειολογίας του ρυθμού άρχισε με το Ars nova.

Ο Vitry αναφέρεται ότι έχει γράψει τραγούδια και μοτέτα, αλλά μόνο μερικά από αυτά έχουν μέχρι σήμερα διασωθεί. Κάθε μοτέτο είναι ξεχωριστό γιατί διαπραγματεύεται μια μοναδική δομική ιδέα. Πέντε μοτέτα με 3 μέρη έχουν επιζήσει στο Roman de Fauvel και επιπλέον 9 στο Invrea Codex.

To Roman de Fauvel αναφέρεται στην ιστορία του καστανόγκριζου κτήνους, είναι ένα γαλλικό ποίημα του 14ου αιώνα.

Μελοποιήθηκε από τον Philippe de Vitry στη ρυθμική σημειολογία της Ars Nova.

Σελίδα από το Roman de Fauvel

chaces (canon) είναι μια αντιστικτική σύνθεση που χρησιμοποιεί μια μελωδία με μια ή περισσότερες παραλλαγές της μελωδίας που επαναλαμβάνεται μετά από συγκεκριμένα διαστήματα.

Vitry : Seguentia - Motets - Chansons - 6 min.

Vitry : Douce playsance est d" amer loyament - 2 min.

Vitry : Vos quid admiramine - 2 min.

Vitry : Chorales a Chaudes-Aignes - 10 min.

10. Francesco Landini ( 1325-1397 )

O Landini ήταν Ιταλός συνθέτης, οργανίστας, τραγουδιστής,

ποιητής και κατασκευαστής οργάνων. Ήταν ένας από τους

πιο διάσημους και σοβαρούς συνθέτες του δεύτερου ήμισυ

του 14ου αιώνα. Χαρακτηρίζεται ως ο πιο ονομαστός Ιταλός

συνθέτης.

Λεπτομέρειες για την ζωή του προέρχονται από ένα βιβλίο

του 1385 όπου αναφέρεται σε επώνυμους πολίτες της

Φλωρεντίας. Ο Landini πιθανόν γεννήθηκε στην Φλωρεντία.

Ο πατέρας του ήταν ζωγράφος στην σχολή του Giotto.

Τυφλός από μικρός, ο Landini αφιερώθηκε από νωρίς στη

μουσική και κατέστει βιρτουόζος σε πολλά όργανα, κυρίως

το λαγούτο. Επιπρόσθετα, διέπρεψε στο τραγούδι, στη

ποίηση και στην σύνθεση. Επίσης επινόησε διάφορα

μουσικά όργανα.

Παρά το νεαρό της ηλικίας του, ήδη το 1350 ήταν αρκετά

δραστήριος και βρίσκονταν πολύ κοντά στον ποιητή

Πετράρχη.

Προσλήφθηκε ως οργανίστας στο Φλωρεντινό μοναστήρι της

Santa Trinita το 1361 και στην εκκλησία του San Lorenzo

από το 1365. Αναμίχθηκε σε πολλές θρησκευτικές και

πολιτικές διαμάχες του καιρού του.

Συνεργάστηκε με αρκετούς συνθέτες του trecento, όπως

τους Lorenzo da Firenze και Andreas da Florentia.

Συνεργάστηκε για να εγκαταστήσει όργανο σε διάφορα

ιδρύματα και εκκλησίες, όπως ο καθεδρικός ναός της

Φλωρεντίας.

Οι δραστηριότητες του τον έκαναν ξεχωριστό πολίτη της

Φλωρεντίας.

Ενταφιάστηκε στην εκκλησία του San Lorenzo στην

Φλωρεντία.

Ο Landini ήταν ο κατ' εξοχήν εκπρόσωπος του Ιταλικού στυλ

trecento, επικαλούμενο ως ιταλικό Ars nova. Τα έργα του

είναι αποκλειστικά κοσμικά. Αναφέρεται ότι συνέθεσε και

έργα εκκλησιαστικής μουσικής τα οποία όμως χάθηκαν.

Έχουν διασωθεί 89 μπαλάντες για 2 φωνές, 42 μπαλάντες

για 3 φωνές και ακόμα 9 που εκτελούνται με 2 ή και 3

φωνές.

Επίσης διασώθηκε ένας μικρός αριθμός από μαδριγάλια.

Τα κείμενα που συνόδευαν την μουσική του λέγεται ότι

γράφονταν από τον ίδιο.

Landini : Non avra ma' pieta questa mia Donna - 4 min.

Landini : Cara mia donna (ballata) - 4 min.

Landini : Questa fanciull' Amor (Ars nova) - 4 min.

Landini : Deh, dimmi tu - 4 min.

Landini : Si dolce non sono - 3 min.

Landini : Per allegrezza - 2 min.

Landini : Ecco la primavera - 4 min.

Landini : Amor c' al tuo sugetto - 2 min.

Landini : Lasso di donna vana inamorato - 5 min.

11. Johannes Ciconia ( 1335-1411 )

Ο Johannes Ciconia ήταν ένας Φλαμανδός συνθέτης και

θεωρητικός της μουσικής στα τέλη των μεσαιωνικών χρόνων

ο οποίος ασχολήθηκε τα περισσότερα χρόνια της εφηβείας

του στην Ιταλία, ιδιαίτερα στην υπηρεσία του παπικού

παρεκκλησίου και του καθεδρικού ναού της Πάντοβας

(Padua).

Ο Ciconia γεννήθηκε στην Λιέγη, γιός ενός κληρικού ονόματι

επίσης Johannes Ciconia και μιας ευκατάστατης γυναίκας.

Το όνομα του συνέπιπτε με τρία αλλά ίδια ονόματα από την

γύρω περιοχή και αυτό δημιούργησε σύνχυση στην

βιογραφία του.

Λέγεται ότι ο Ciconia ήταν στην υπηρεσία του Πάπα

Βονιφάτιου IX στη Ρώμη το 1391. Πληροφορίες για το

πρόσωπο του στα έτη 1390-1401 δεν υπάρχουν. Από την

χρονολογία αυτή και μέχρις το θάνατο του το 1412

παρέμεινε στην υπηρεσία του καθεδρικού ναού της

Πάντοβας. Η ελεγεία του ( θρήνος) Con lagrime bagnadome

πιθανολογείται ότι γράφτηκε για το θάνατο του Φραγκίσκου

της Καρράρας ( Carrara).

Η μουσική του Ciconia αναμειγνύει διάφορα στύλ. Κομμάτια

τυπικά της βόρειας Ιταλίας, όπως το μαντριγκάλι του Una

ars nova.

Ενώ παραμένει στο τέλος του μεσαίωνα, τα γραπτά του

προοδευτικά οδηγούν στα μελωδικά πρότυπα της

αναγέννησης, π.χ. το έργο του O rosa bella.

Έγραψε μουσική τόσο κοσμική ( virelais, ballate, madrigals),

όσο και θρησκευτική ( μοτέτα, λειτουργικά έργα).

Έγραψε επίσης δυο δοκίμια μουσικής το Nova Musica και το

De Proportioibus.

Αν και τα έργα του αυτά ήταν γνωστά στην Φλωρεντία, τα

μουσικά του έργα ήταν σχεδόν ανύπαρκτα.

Ciconia : Merce o morte - 6 min.

Ciconia : Sus une fontayne - 7 min.

Ciconia : O Rosa bella - 5 min.

Ciconia : Una Panthera - 5 min.

Ciconia : French Ballads, Le ray au soleyl - 2 min.

Ciconia : Latin motets, O padua sidus precarium - 3 min.

Ciconia : Doctorum Principem, Melodia Suavissima - 3 min.

12. John Dunstaple ( 1380-1453 )

Ο John Dunstable ήταν ένας Άγγλος συνθέτης πολυφωνικής

μουσικής στο τέλος του μεσαίωνα και στις αρχές της

αναγέννησης.

Είναι ένας από τους πιο γνωστούς συνθέτες των αρχών του

15ου αιώνα, όχι μόνο στην Αγγλία, αλλά και στην Ευρώπη.

Γεννήθηκε πιθανόν στο Dunstable του Bedfordshire.

Για την ζωή του και τις μουσικές σπουδές του είναι λίγα

γνωστά. Πιθανολογείται ότι υπηρέτησε στην αυλή του John

of Lancaster και βρέθηκε μαζί του στη Γαλλία από το 1423

έως το 1429. Από το 1437 και μετά βρέθηκε στην υπηρεσία

του Humphrey Duke of Gloucester.

Αντίθετα με τους περισσότερους συνθέτες της εποχής του

δεν υπήρξε κληρικός και πιθανόν ήταν παντρεμένος.

Εκτός από την σύνθεση, διακρίθηκε στην αστρονομία και τα

μαθηματικά.

Πέθανε την παραμονή των Χριστουγέννων του 1453. Έχει

ταφεί στον Αγ. Στέφανο του Λονδίνου ( St. Stephen

Walbrook, London).

Παρ' όλη την μικρή μουσική παραγωγή του επηρέασε

σημαντικά την Ευρωπαϊκή μουσική π.χ. προσέδωσε κάτι

πρωτόγνωρο στη μουσική της Βουργουνδικής Σχολής : la

contenance angloise ( την αγγλική έκφραση).

Η μουσική άνθηση της μεσαιωνικής Αγγλίας ήταν τεράστια,

παρ' όλο που σχεδόν το σύνολο της μουσικής παραγωγής

καταστράφηκε κατά την περίοδο της Αγγλικής

μεταρρύθμισης.

Έτσι το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Dunstaple

ανακτήθηκε από Ευρωπαϊκές πηγές.
.
Επειδή ένα μεγάλο μέρος του έργου του διασώθηκε από

Ιταλικά και Γερμανικά χειρόγραφά, η φήμη του είχε διαχυθεί

σε πολλές χώρες. Η ταυτοποίηση και αναγνώριση της

αυθεντικότητας του έργου του ήταν μια πολύ δύσκολη

υπόθεση.
.
Από τα έργα που αποδίδονται στον συνθέτη μόνο πενήντα

επέζησαν. Από αυτά, δυο είναι πλήρης λειτουργίες, τρία

μέρη από άλλες λειτουργίες, δέκα πέντε τμήματα

λειτουργιών, δώδεκα ολοκληρωμένα ισορρυθμικά μοτέτα

( τα γνωστά Veni creator spiritus, Veni sancte spiritus,

Albanus roseo rutilat ) και τέλος είκοσι επτά λειτουργικά

κείμενα ( Magnificants, Alma redemptoris Mater, Salve

Regina, Mater misericordiae ).
.
Πιστεύεται ότι έγραψε και κοσμική μουσική, αλλά τα έργα

που βρέθηκαν δεν μπορεί να αποδοθούν με βεβαιότητα σε

αυτόν π.χ. το γαλλόφωνο rondeau Puisque m' amour .

Ο Dunstaple ήταν πιθανόν ο Άγγλος συνθέτης όλων των

εποχών που είχε την σημαντικότερη μουσική επιρροή,

αλλά παραμένει και σήμερα ένα αίνιγμα.