Βιργιλίου - "Αινειάδα" συνοπτική απόδοση του έπους, Βιβλία VII, VIII και IX - Μέρος Τέταρτο

ΑΙΝΕΙΑΔΑ

Συνοπτική περιγραφή του έπους

Πρόσωπα του Έπους

Ήρα , θεά με εχθρική συμπεριφορά προς τους Τρώες
Αινείας, Δαρδανός ήρωας, γιός του Άγχιση και της Αφροδίτης
Αφροδίτη, θεά, μητέρα του Αινεία
Ασκάνιος, γιός του Αινεία
Διδώ, βασίλισσα της Καρχηδόνας
Αχάτης, σύντροφος του Αινεία
Πυγμαλίωνας, αδελφός της Διδούς
Συχαία, σύζυγος του Πυγμαλίωνα
Έρωτας, γιός της Αφροδίτης
Λαοκόωντας, ιερέας του Ποσειδώνα
Ζήνωνας, κατάσκοπός Έλληνας, αιχμάλωτος των Τρώων
Έκτορας, γιός του βασιλιά της Τροίας Πριάμου
Πύρρος, γιός του Αχιλλέα
Πολίτης, γιός του Πριάμου
Άγχισης, πατέρας του Αινεία
Χρύσα, σύζυγος του Αινεία
Πολύδωρος, γιός του Πριάμου
Έλενος, μάντης
Άννα, αδελφή της Διδούς
Ιάρβας, βασιλιάς επίδοξος μνηστήρας της Διδούς
Δηφόβη, σιβύλλα ( μάντισσα) της Κύμης
Λατίνος, βασιλιάς του Λατίου
Αμάτα, σύζυγος του Λατίνου
Λαβίνια, κόρη του Λατίνου και της Αμάτα
Τούρνος, ηγέτης της φυλής των Ρουτύλων
Αληκτώ, ερινύα
Εύανδρος, βασιλιάς του Παλλάντιου
Παλλάντας, γιός του Ευάνδρου
Μεζέντιος, βασιλιάς των Ετρούσκων
Νίσσος και Ευρύαλος, Τρώες πολεμιστές. 

 

ΒΙΒΛΙΟ VII

Ο Αινείας φθάνει στο Λάτιο. Ο Λατίνος υπόσχεται την Λαβίνια. Η Ήρα και η Αληκτώ προετοιμάζουν πόλεμο. Κατάλογος Ιταλών ηρώων.

Κατά την διάρκεια της σύντομης διαμονής στην Κύμη, η γριά τροφός του Αινεία, η Γαιέτα, πεθαίνει και θάβεται σε ένα κοντινό ακρωτήριο που ονομάζεται προς τιμή της (σήμερα ονομάζεται Gaeta). Οι Τρώες στην συνέχεια ταξιδεύουν βόρεια, περνώντας από το νησί της μάγισσας Κίρκης. Στην αυγή της επόμενης ημέρας, θα φθάσουν στις εκβολές του ποταμού Τίβερη και αράζουν τα πλοία τους. Σε αυτό το κρίσιμο σημείο της αφήγησης, από την έναρξη του δευτέρου μισού του έπους το οποίο θα ασχοληθεί με την ιταλική φάση των περιπετειών του Αινεία, ο Βιργίλιος επικαλείται και πάλι την Ερατώ, τη μούσα της ποίησης, της οποίας την βοήθεια ζητά για να πει το υπόλοιπο της ιστορίας του.

Ο Βιργίλιος εισαγάγει τώρα τον βασιλιά Λατίνο του Λατίου ο οποίος καταγόνταν από τον θεό Κρόνο. Ο Λατίνος και η συζυγός του, Αμάτα, έχουν μια κόρη την Λαβίνια, το μόνο επιζών παιδί τους που είναι σε ηλικία γάμου και έχει πολλούς μνηστήρες, συμπεριλαμβομένου του Τούρνου, ηγέτης της φυλής των Ρουτύλων. Κατά την ώρα που οι Τρώες φθάνουν στο έδαφος του, ο Λατίνος μαθαίνει από προφητεία του πεθαμένου πατέρα του ότι θα πρέπει να επιδιώξει ξένο σύζυγο για την Λαβίνια, να είναι επιλεγμένος μεταξύ ξένων οι οποίοι θα αλληλοπαντρευτούν με το δικό του λαό, τους Λατίνους και θα παράγουν απογόνους οι οποίοι θα κατακτήσουν το κόσμο.

Στην όχθη του Τίβερη, εν τω μεταξύ, οι Τρώες γιορτάζουν την νέα τους συγκομιδή των φρούτων και λαχανικών, χρησιμοποιούν σκληρό σταρένιο κέϊκ σαν πιατέλες στις οποίες τοποθετούν τα φαγητά. Όταν έχουν φάει τα φαγητά, στη συνέχεια σπάνε και τρώνε και τις σταρένιες πιατέλες, η προφητεία που λέει ότι θα εγκατασταθούν στο τόπο, όπου η πείνα τους ανάγκασε να καταβροχθίσουν τα πινάκια τους, έχει εκπληρωθεί. Αυτή η προφητεία, παρεμπιπτόντως, δεν έγινε από τον Άγχιση στον οποίο ο Βιργίλιος το αποδίδει εδώ, αλλά από την άρπυια Κελαινώ στο βιβλίο ΙΙΙ – μια διαφορά που ο Βιργίλιος αναμφίβολα θα είχε διορθώσει, αν είχε ζήσει για να αναθεωρήσει την Αινειάδα.

Το επόμενο πρωί, ο Αινείας στέλνει 100 άνδρες φορτωμένους με δώρα,ως απεσταλμένοι στον Λατίνο, ελπίζοντας να κερδίσει την εύνοια του. Στην συνέχεια αρχίζει τα σχέδια για την νέα πόλη του. Ο Λατίνος υποδέχεται θερμά τους απεσταλμένους, γιάτι πιστεύει ότι οι Τρώες πρέπει να είναι οι ξένοι που αναφέρονται στην προφητεία του μαντείου. Προσφέροντας την Λαβίνια, ως νύφη στον Αινεία τον οποίο λέει ότι επιθυμεί να  τον συναντήσει, στέλνει τους Τρώες πίσω στον ηγέτη τους με δώρα δικά του.

Μαθαίνοντας για αυτή την εξέλιξη των γεγονότων, η Ήρα εξοργίζεται και πάλι. Υπόσχεται να κάνει το καλύτερο για να αποφευχθεί η μοίρα που συνειδητοποιεί ωστόσο ότι θα πρέπει να εκπληρωθεί : ο γάμος του Αινεία και της Λαβίνιας και ο εποικισμός των Τρώων στο Λάτιο. Επιρρεπής στις σκανταλιές, ζητά την βοήθεια της ερινύας Αληκτώ, την οποία διατάσει να προκαλέσει πόλεμο μεταξύ των Τρώων και των Λατίνων.

 Η Αληκτώ, πηγαίνει πρώτα στην βασίλισσα Αμάτα ,η οποία θέλει τον Τούρνο, ως τον μελλοντικό της γαμπρό και είναι τελείως αντίθετη στην επιλογή ως συζύγου της,  του Αινεία και υποκινεί την βασίλισσα να διαβάλει τον Αινεία, στους Λατίνους με τα χειρότερα λόγια. Η Αμάτα υπενθυμίζει στον βασιλιά ότι η επιλογή της , ο Τούρνος, είναι επίσης ένας ξένος, εκ γενετής, διότι οι πρόγονοι του είναι Έλληνες και εκπληρώνει τους όρους της προφητείας. Ο Λατίνος παρόλα αυτά, παραμένει αμετακίνητος, εξοργίζοντας την Αμάτα σε τέτοιο σημείο, ώστε κρύβει την Λαβίνια.

Στην συνέχεια, η Αληκτώ μεταμφιεσμένη σε γριά, επισκέπτεται τον Τούρνο και του λέει, ότι πρέπει να υπερασπιστεί το δικαιωμά του να παντρευτεί την Λαβίνια με επίθεση κατά των Τρώων. Όταν ο Τούρνος δεν την παίρνει στα σοβαρά, νομίζοντας ότι αυτή είναι απλά ανόητη, λόγω ηλικίας, η Αληκτώ στην συνέχεια εμφανίζεται σε αυτόν ως ερινύα που πραγματικά είναι και αυτός ανταποκρίνεται στο να προετοιμάσει τον στρατό του για πόλεμο.

Η Αληκτώ, τώρα τρέχει στους Τρώες που είχαν στρατοπεδεύσει κατά μήκος του ποταμού Τίβερη και υποκινεί τον ανυποψίαστο Ασκάνιο να τραυματίσει ένα κατοικίδιο ζώο μιας οικογένειας στο Λάτιο, οδηγόντας έτσι του κατόχους και το λαό του Λατίου σε αντίποινα. Οι εχθροπραξίες αρχίζουν και σύντομα θα υπάρξουν απώλειες. Η Ήρα, ικανοποιημένη από το καταστροφικό έργο της Αληκτώ, διώχνει την ερινύα. Τα προβλήματα του Λατίνου απαιτούσαν μάχη, αλλά ο Λατίνος ήταν αντίθετος στον πόλεμο εναντίον του λαού Αινεία και αποσύρθηκε στο παλάτι του. Η Ήρα ενεργοποιείται αμέσως και μόνη της ανοίγει διάπλατα τις δίδυμες πύλες του ναού του Άρη, ένα τελετουργικό που σηματοδοτεί τον πόλεμο.

Ο Βιργίλιος τελειώνει το βιβλίο VII με μια έκκληση προς την μούσα να τον εμπνεύσει με ένα κατάλογο ηγετών που οι πολεμιστές τους θα προέρχονται από όλο το Λάτιο και θα πολεμήσουν τους Τρώες.

 

ΒΙΒΛΙΟ  VIII

Ο Αινείας διασφαλίζει την βοήθεια του Ευάνδρου και των Ετρούσκων. Ιστορία του Ηρακλή και του Κάκου. Πανωπλία από τον Ήφαιστο.

 

Καθώς οι στρατιές ερχόντουσαν από όλο το Λάτιο για να πολεμήσουν τους Τρώες, ο Τούρνος απευθύνει  την εκκληση του για βοήθεια στον Διομήδη ο οποίος είχε εμπλακεί με τον  Αινεία σε προσωπικό αγώνα κατά τον Τρωϊκό πόλεμο και είναι τώρα κυβερνήτης στην νότια Ιταλία. Έχοντας επίγνωση αυτής της επικίνδυνης πορείας των γεγονότων, ο Αινείας προσπαθεί εναγωνίως να επινοήσει ένα σχέδιο δράσης. Ένα βράδυ, ενώ ο Αινείας κοιμάται, ο θεός του Τίβερη ποταμού, εμφανίζεται σε ένα όνειρο του και λέει στον πρίγκηπα της Τροίας ότι θα βρεί στην ακτή μια γουρούνα με τα μικρά της – αυτά συμβολικά αντιπροσωπεύουν την Alba Longa ( μια πόλη)– η οποία θα ιδρυθεί από τον Ασκάνιο μετά 30 χρόνια. Αυτό το γεγονός είναι το σημάδι που ο Έλενος, προείπε στον Αινεία. Είναι η τρανή απόδειξη ότι οι Τρώες έφθασαν επι τέλους στο σωστό μέρος. Ο θεός του ποταμού συμβούλεψε επίσης τον Αινεία να προχωρήσει αντίθετα στο ρεύμα προς την πόλη Παλλάντιο και να ζητήσει την βοήθεια του βασιλιά Ευάνδρου.

Ξυπνώντας ο Αινείας προσεύχεται στο θεό του ποταμού και μετά βρίσκει την γουρούνα και τα κουτάβια της, τα οποία όλα τα θυσιάζει στην Ήρα. Μετά, πλέει τον Τίβερη με δυο κωπήλατα πλοία και τα πληρώματα τους. Την επόμενη μέρα, πλησιάζοντας το Παλλάντιο, συναντάει τον Εύανδρο, τον γιό του Παλλάντα και ένα πλήθος πολιτών οι οποίοι ήσαν απασχολησμένοι στην λατρεία του Ηρακλή.

Ο Αινείας, αναγνωρίζοντας τον δικό του λαό και την αποστολή του, γίνεται δεκτός θερμά από τον Εύανδρο, ένα Έλληνα που ήλθε στην Ιταλία με το λαό του πριν πολλά χρόνια και ίδρυσε το Παλλάντιο, στη θέση της μελλοντικής Ρώμης. Ο Αινείας λέει στον Εύανδρο ότι οι δυο τους είναι συγγενής εξ ‘ αίματος : Ο Δάρδανος, ο θεμελιωτής της Τροίας και πρόγονος του Αινεία, ήταν γιός της Ηλέκτρας η οποία ήταν κόρη του Άτλαντα. Ο πατέρας του Εύανδρου, ο Ηρακλής ήταν ο γιός της Μαίας, μιας άλλης κόρης του Άτλαντα.

Ο Εύανδρος που αναπολεί την συνάντηση με τον Πρίαμο και τον Αγχίση, όταν ήταν νεαρός άνδρας, υποσχέθηκε την πλήρη υποστήριξη στον αγώνα κατά του Τούρνου. Προσκαλεί τον Αινεία και τους συντρόφους του, ως φιλοξενουμένους του στις λατρευτικές εορτές για το Ηρακλή, οι οποίες πραγματοποιούνται κάθε χρόνο, σαν προσφορά ευχαριστιών στον Ηρακλή που σκότωσε τον Κάκο, ένα γίγαντα που έβγαζε φωτιές και καπνούς από το στόμα του και διέμενε σε μια κοντινή σπηλιά από όπου καθιστούσε θύματα του το λαό του Εύανδρου.

Ο Αινείας συνόδευσε τον Εύανδρο στο σπίτι του και στο δρόμο ο Εύανδρος λέει στον Αινεία ότι η περιοχή του Λατίου ήταν στο παρελθόν το βασίλειο του θεού Κρόνου, ο οποίος εξορίστηκε από τον Δία, ήλθε εδώ ως εξόριστος και δίδαξε την τέχνη του πολιτισμού, στους αμόρφωτους ντόπιους. Στο Παλλάντιο, ο Αινείας δείχνει σημάδια που θα γίνουν ονομαστά στα νεώτερα χρόνια, όταν η Ρώμη είναι στη πλήρη ακμή της, συμπεριλαμβανομένου του Καπιτωλίου, το κεντρικό λόφο της μελλοντικής πόλης.

Εκείνη την νύχτα, η Αφροδίτη επισκέπτεται τον συζυγό της  Ήφαιστο, το σιδηρουργό των θεών και τον πείθει να κατασκευάσει όπλα και πανοπλίες για τον γιό της. Την επόμενη μέρα, ο Ήφαιστος πηγαίνει στο εργαστήριο του και παραγγέλνει στους τρείς σιδεράδες του που είναι κύκλωπες, να αρχίσουν την δουλειά. Στο Παλλάντιο, εν τω μεταξύ, ο Εύανδρος συμβουλεύει τον Αινεία να πάει στην γειτονική πόλη της Ακύλλας (σημερινή Cerveteri) , ένα προπύργιο των Ετρούσκων για να ζητήσουν την βοήθεια τους. Έχοντας εκθρονίσει τον μισητό βασιλιά Μεζέντιο, ο οποίος τώρα έχει καταφύγει στους Λατίνους, οι Ετρούσκοι είναι έτοιμοι να κυρήξουν τον πόλεμο εναντίον του πρώην ηγέτη τους. Επειδή, ένας μάντης έχει πει στους Ετρούσκους ότι θα πρέπει να διαλέξουν ένα όχι Ιταλό για να τους οδηγήσει, καλοσωρίζουν τον Αινεία, ως ηγέτη τους.

Ο Αινείας, στην πρώτη του αμφιβολία, εαν οι Ετρούσκοι θέλουν να τον βοηθήσουν εναντίον των Λατίνων, παίρνει ένα προμήνυμα  από την μητέρα του – ένα τρομακτικό κρότο βροντής – και σύντομα ξεκινάει για την Ακύλλα μαζί με τον Παλλάντα, τετρακόσια άλογα και την αφρόκρεμα του δικού του πληρώματος, τους υπόλοιπους των οποίων τους έστειλε στο στρατόπεδο των Τρώων με μήνυμα στον Ασκάνιο που τον πληροφορούσε για ότι είχε συμβεί.

Στην Ακύλλα, οι σύντροφοί του Αινεία συναντούν τους Ετρούσκους οι οποίοι βρίσκονται κάτω από την ηγεσία του Τάρχωνα. Εδώ, η Αφροδίτη εμφανίζεται μπροστά στο γιό της, με τα όπλα και τις πανοπλίες που ο Ήφαιστος έχει σφυρηλατήσει για αυτόν. Το αριστούργημα του συνόλου είναι μια θαυμάσια ασπίδα διακοσμημένη με επεισόδια από την ρωμαϊκή ιστορία, της οποίας ο Αινείας, βέβαια δεν μπορεί να έχει γνώση, αφού όλα αυτά τα γεγονότα συμβαίνουν στο μέλλον. Το κέντρο της ασπίδας απεικονίζει τη κρίσιμη ναυμαχία του Ακτίου, η οποία θα σηματοδοτήσει την ήττα του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας και την θριαμβευτική επιστροφή στη Ρώμη του μελλοντικού της αυτοκράτορα και προστάτη του Βιργιλίου, του Αυγούστου.

 

ΒΙΒΛΙΟ  IX

Ο Τούρνος επιτίθεται στο στρατόπεδο των Τρώων. Νίσσος και Ευρύαλλος. Το στρατόπεδο πολιορκείται έντονα.

Διψώντας να ξεκινήσει ο πόλεμος, η Ήρα στέλνει την Ίριδα, μια δευτερεύουσα θεότητα, να πληροφορήσει τον Τούρνο, ότι θα πρέπει να εκμεταλευθεί την απουσία του Αινεία, ο οποίος έχει πάει να εξασφαλίσει την υποστήριξει του Ευάνδρου και των Ετρούσκων,και να επιτέθει τώρα στους Τρώες. Αντιδρώντες άμεσα, οι Ρούτουλοι πολεμιστές, κινούνται εναντίον του εχθρού. Από το να ριψοκινδυνεύσουν  μια μάχη στη πεδιάδα, οι Τρώες αποσύρονται στο στρατοπεδό τους για να φυλάσσουν τα οχυρά, όπως τους έχει συμβουλέψει ο Αινείας να κάνουν, προτού αναχωρίσει για το Παλλάντιο.

Αδύνατον να φθάσει τους προστατευμένους Τρώες, ο Τούρνος αποφάσισε να πυρπολήσει τα πλοία τους. Ωστόσο, προτού τα πλοία τους μπορέσουν να πυρποληθούν, ο Δίας, σε απάντηση σε μια παράκκληση από την μητέρα του, τα μεταμορφώνει όλα σε θαλασσινές νύμφες ,οι οποίες κολυμπούν μακριά σώες και αβλαβείς. Στην πραγματικότητα όπως έγινε, ο Δίας εκπλήρωσε μια υπόσχεση που έδωσε στην μητέρα τους πριν πολλά χρόνια, όταν ο Αινείας ναυπηγούσε τα πλοία από πεύκα παρμένα από το άλσος της στο όρος Ίδη, κοντά στην Τροία, όπου οι Τρώες βρήκαν καταφύγιο μετά την ήττα τους.

Ο Τούρνος δεν ενοχλήθηκε από την μεταμόρφωση του στόλου. Στην πραγματικότητα, θεώρησε την εξαφάνιση των πλοίων ως θετική : οι Τρώες τώρα δεν είχαν τρόπο να ξεφύγουν. Επειδή η νύχτα έρχεται, καθυστερει άλλη μια επίθεση εως την άλλη ημέρα, και διατάσει τις δυνάμεις του να αναπαυτούν μέχρι τότε.

Στο στρατόπεδο των Τρώων, οι αχώριστοι σύντροφοι, Νίσσος και Ευρύαλος, οι οποίοι παρουσιάστηκαν στο βιβλίο V, ως διαγωνιζόμενοι στον αγώνα δρόμου, εθελοντικά και παίρνωντας άδεια για να πάνε στον Αινεία στο Παλλάδιο και να τον πληροφορήσουν για την πολιορκία. Ελπίζοντας και οι δύο να εκτελέσουν μια λαμπρή πράξη γεναιότητας, είναι ατρόμητοι. Πηγαίνουν με την έγκριση των γερόντων και του Ασκάνιου, ο οποίος υπόσχεται ότι αυτός και ο πατέρας του θα τους ανταμείψουν πλουσιοπάροχα.

Ο Νίσσος και ο Ευρύαλος διέρχονται με ασφάλεια μέσα απο το εχθρικό καταυλισμό, σκοτώνοντας πολλούς πολεμιστές που κοιμώντουσαν μεθυσμένοι. Ωστόσο, στο δρόμο προς το Παλλάδιο, αναχαιτίστηκαν από τον ρουτουλιανό βαθμοφόρο Βολκένιο, ο οποίος οδηγεί μια δύναμη τριακοσίων ανδρών, σε βοήθεια του Τούρνου. Οι νεαροί Τρώες άνδρες, καταφεύγουν σε ένα δάσος, όπου χωρίζονται. Ο Νίσσος καταφέρνει να ξεφύγει την καταδίωξη και εγκαταλείπει το δάσος, αλλά ο Ευρύαλος, ο οποίος παρεμποδίζεται από την πανοπλία που πήρε ως λάφυρο από το ρουτουλιανό στρατόπεδο, συλλαμβάνεται. Ο Νίσσος, ο οποίος έχει ήδη ξαναμπεί στο δάσος για να αναζητήσει  τον σύντροφο του, ανακαλύπτει αυτόν στα χέρια του εχθρού, τολμήρα χρησιμοποιεί τα δόρατα, σκοτώνοντας δύο πολεμιστές. Για να εκδικηθεί αυτούς τους θανάτους, ο Βολκένιος σφαγιάζει τον Ευρύαλο, προκαλώντας τον Νίσσο να σφάξει στη συνέχεια τον ρουτούλο βαθμοφόρο (τον Βολκένιο) για αντίποινα, μόνο που θα πεθάνει από πληγές που καταφέρνουν οι  υπερασπιστές του Βολκενίου.

Οι άνδρες του Βολκενίου, προχώρησαν στον καταυλισμό του Τούρνου, όπου το μακελειό των Νίσσου και Ευρυάλου, προκαλεί μεγάλη ταραχή. Την επόμενη μέρα, οι κεφαλές των δυο Τρώων, παλουκωμένες στις λόγχες, εκτίθενται στους Τρώες υπερασπιστές, στις επάλξεις τους και η μάχη αρχίζει. Ένας σκληρός αγώνας ακολουθεί, με τις δυνάμεις του Τούρνου να προσπαθούν να σκαρφαλώσουν στα τείχη του στρατοπέδου των Τρώων, αλλά να κάνουν πίσω. Ένας πύργος καταρρέει, προκαλώντας πολλούς θανάτους, δύο επιζώντες σφαγιάζονται, ένας από αυτούς, προσπαθώντας απελπισμένα να κατεβεί από τα τείχη, από τον Τούρνο. Ο Ασκάνιος, ο οποίος σκότωσε τον Ρεμούλο, κουνιάδο του Τούρνου, με ένα βέλος για να τον τιμωρήσει, επειδή χλεύασε τον ανδρισμό των Τρώων, επισκέπτεται από τον Απόλλωνα ο οποίος επαινεί το νεαρό Τρώα πρίγκηπα για τις ικανότητες του, αλλά του λέει ότι από δω και στο εξής, αυτός θα πρέπει να αποφεύγει να σκοτώνει, καθώς ο σκοπός του θα πρέπει να είναι η προώθηση της ειρήνης.

Τώρα, για να προκαλέσουν τους Λατίνους εχθρούς, οι αδελφοί Πάνδαρος  και Βιτίας, φρουροί στις Τρωικές πύλες, τις ανοίγουν. Οι Λατίνοι πολεμιστές συνωστίζονται να περάσουν από αυτές, αλλά γυρίζουν πίσω, ενώ οι Τρώες αφήνουν το στρατόπεδο και πολεμούν έξω από αυτό. Ο Τούρνος σκοτώνει τον Βιτία και οι Λατίνοι, ενθαρρυνόμενοι από τον Άρη, αυξάνουν την επιθετικότητα τους, καθώς ο Πάνδαρος κατόρθωσε να κλείσει την πύλη, κλείνοντας έξω πολλούς Τρώες. Ο Τούρνος, ωστόσο, εισχωρεί μέσα στο στρατόπεδο, προτού η πύλη κλείσει και ακολουθεί ένας αγώνας μεταξύ αυτού και του Πάνδαρου. Ο Ρούτουλος πρίγκηπας, βοηθούμενος από την Ήρα, είναι ο νικητής. Προχωράει να προκαλέσει πανικό μεταξύ των Τρώων, αλλά αυτοί προοδευτικά άρχισαν να έχουν το πάνω χέρι. Απτόητος από τον μεγάλο αριθμό των Τρώων πολεμάει εναντίον τους, και στην κρίσιμη στιγμή του μεγάλου κινδύνου, ο Τούρνος αποφεύγει να σκοτωθεί πηδώντας με πλήρη εξοπλισμό στον Τίβερη ποταμό και κολυμπώντας φθάνει τους συμπολεμιστές του.