Μικρά Μαθήματα για ένα Μεγάλο Κόσμο - Επεισόδιο 35

 Η Ιαπωνία λειτουργούσε ιστορικά στη βάση ισχυρών γαιοκτημονικών οικογενειών (ντάυμο, σονγκούν), με τον αυτοκράτορα να έχει κύρος, αλλά όχι πολιτική δύναμη. Οι πολεμιστές της, οι σαμουράι, ακολουθούσαν έναν αυστηρό ηθικό κώδικα, το μπουσίντο. Για 250 περ. χρόνια, τη χώρα διοίκησε η οικογένεια Τοκουγκάουα, η οποία ανατράπηκε το 1868, για να ακολουθήσει περίοδος μεγάλων τομών και εκσυγχρονισμού, η περίοδος Μέιτζι  (1868 -1912) 

Σύνδεση με το προηγούμενο 

Ο 19ος αιώνας είναι ο πιο πυκνός σε γεγονότα αιώνας στην παγκόσμια ιστορία και βέβαια είναι πάρα πολύ γόνιμος αιώνας, ιδεολογικά, είναι ο αιώνας στον οποίον στήνονται στην ουσία οι πολιτικές ρυθμίσεις της οποίες ζούμε σήμερα, είναι παιδιά του 19ου αιώνα. Η Γερμανία τον 19ο αιώνα ζει ότι ζει και ο υπόλοιπος κόσμος και ιδιαίτερα η Ευρώπη, ένα μεγάλο κίνημα, είναι το κίνημα του εθνισμού, ο εθνισμός είναι ένα πολύ μεγάλο και γονιμότατο κίνημα και είναι η προσπάθεια δεκάδων, εκατοντάδων λαών, οι οποίοι ζούσανε μέσα σε αυτοκρατορίες να δημιουργήσουν δικό τους εθνικό ανεξάρτητο κράτος. 

Την εποχή που συζητούμε δεν υπάρχει κάτι που λέγεται Γερμανία, υπάρχουν περί τα 300 γερμανικά κράτη και κρατίδια, το 1871 δημιουργείται το εθνικό κράτος που λέγεται Γερμανία, ενωμένη η Γερμανία μοιάζει να μετατρέπεται σε νέα δύναμη του κόσμου, θα αρχίσουν ιστορίες. Οι Τσάροι της Ρωσίας το 19ο αιώνα παίρνουν την απόφαση να δημιουργηθεί μια γραμμή σιδηροδρομική που να ενώνει τη Μόσχα και την Αγία Πετρούπολη με τον ειρηνικό, με την κίνηση τους αυτή οι Ρώσοι στην ουσία λένε στην Κίνα ότι αμφισβητούμε την κυριαρχία σου στην Κορέα, οπότε τώρα η Ρωσία παρουσιάζεται ως μεγάλος παίχτης στην περιοχή και θα δούμε βέβαια, τι θα πάθει.Αλλά για όσους μιλήσαμε μέχρι τώρα, η Κίνα θα θεωρούσε σε λίγο ότι δεν είναι τίποτα, μπροστά στον εχθρό που τώρα θα αναφέρουμε και που είναι η Ιαπωνία, η Ιαπωνία είναι μια χώρα που η βασική της θρησκεία είναι το σίντο, ο σιντουισμός δηλαδή η λατρεία της φύσης, από εκεί και πέρα είναι και άλλα που τα έχουμε σε προηγούμενα μαθήματα, έχει αυτοκράτορα, η Ιαπωνία λατρεύει τον αυτοκράτορα της, τον λατρεύει με λάμδα κεφαλαίο, μέχρι σήμερα. 

 

 Ο αυτοκράτορας για τους Ιάπωνες είναι άτομο για το οποίο ποτέ δεν αναρωτιέσαι, ποτέ δεν κάνεις κριτική, ποτέ δεν επιτίθεσαι, υπάρχει ο απόλυτος σεβασμός σε αυτό το άτομο, χιλιάδες χρόνια τώρα, γιατί εκπροσωπεί την Ιαπωνία και την Ιαπωνία ποτέ κανείς δεν την βλάπτει, δεν αναρωτιέται για αυτήν, δεν την υπονομεύει, δεν την αδυνατίζει, δεν την προσβάλλει, άρα δεν προσβάλλεις με κανένα τρόπο τον αυτοκράτορα, γιατί προσβάλλοντας τον αυτοκράτορα, προσβάλλεις την Ιαπωνία, βέβαια και μέχρι σήμερα και ας είναι άνθρωπος. Στην περίπτωση της Ιαπωνίας ο αυτοκράτορας δεν έχει κεντρικό πολιτικό ρόλο, είναι συμβολική η αρχή του, έχει μεγάλο ρόλο ψυχολογικό, συμβολικό κτλ., αλλά την διοίκηση της Ιαπωνίας στην ουσία την είχαν οι μεγάλες οικογένειες κατά καιρούς, πρέπει να σας πω κάτι, ο καλός θεός με ενέπνευσε, πήγα να δω το παιδί μου στην Αυστραλία κάποια εποχή, είχε αρχίσει η δικιά μας κρίση και τα δημοσιεύματα για την Ελλάδα ήτανε φρικαλέα παγκοσμίως, ξέρετε στην Ιαπωνία υπάρχει μεγάλος θαυμασμός για την Ελλάδα και πολύ φιλελληνικό κλίμα, γιατί θεωρούν ότι είμαστε η χώρα των φιλοσόφων και των ευγενών και των εξευγενισμένων και των πολιτισμένων κλπ., και όταν αρχίσαν να βγαίνουν δημοσιεύματα ότι οι Έλληνες είναι τεμπέληδες, δεν πληρώνουν τους φόρους τους, δεν εργάζονται, ότι είναι ένα εκατομμύριο περισσότεροι δημόσιοι υπάλληλοι από όσοι χρειάζονται, στην Ιαπωνία αυτό τους έκανε δεινή εντύπωση, δηλαδή το να μαθαίνουν ότι κάποιος είναι τεμπέλης στην Ιαπωνία είναι ότι βαρύτερο, το λέω αυτό γιατί αυτό ήταν το κλίμα και είμαι στο αεροπλάνο και δίπλα μου είναι ένας γιαπωνέζος, εγώ πηγαίνω να δω το παιδί μου στην Αυστραλία και δίπλα μου είναι ένας κύριος, γιαπωνέζος, τόσες ώρες ταξίδι κάτι δεν θα πούμε? Ενώ είναι ευγενής λαός, μου κάνει μια επίθεση έτσι κάπως προσβλητική, ότι η χώρα σας, ακούω πολύ αρνητικά πράγματα και του απάντησα ψύχραιμα, ναι, αλλά υπάρχουν και πολύ έντιμοι και εργατικοί όπως σε κάθε κοινωνία κτλ., και βέβαια διοικείσθε από λίγες οικογένειες, κοιτάξτε να δείτε έχουμε δημοκρατία και μέσα από το δημοκρατικό μας σύστημα συμβαίνει και αυτό, εσείς δεν είσαστε η χώρα των οικογενειών? Και εκείνη την ώρα θυμήθηκα όλες τις οικογένειες, Μιναμότο..........άρχισα να αναφέρω κάμποσες, και αυτές ήτανε οι μεγάλες οικογένειες που παίρνανε την εξουσία και ο αυτοκράτορας στην ουσία ήτανε παράρτημα αυτής της πολιτικής εξουσίας. Τώρα, η Ιαπωνία είχε ζήσει πολύ σκληρά στον εσωτερικό της κόσμο, διότι υπήρχαν πράγματι ορισμένες εκατοντάδες, δηλαδή 200-300 μεγάλες οικογένειες οι οποίες και είχανε γαίες, σαν φεουδάρχες θα έλεγε κανείς, αυτοί λέγονταν Γκάμιο στα γιαπωνέζικα οι οποίοι και είχανε γαίες, στις γαίες τους αυτές είχαν κάποια κατοικία, οχυρή κατοικία, γιατί με το διπλανό γκαϊμιο, το πιθανότερο είναι να βρίσκονται σε πόλεμο, έτσι ο κάθε νταϊμιο έχει δικό του στρατό, ενόπλων, τους οποίους και μισθώνει και εκ των πραγμάτων δηλαδή η ζωή στην Ιαπωνία, ήτανε ζωή συγκρούσεων, κάθε τόσο ένας ντάϊμιο συγκρούονταν με τον άλλον, με τον άλλον, με τον άλλον.....και εξ’ αυτού είχε δημιουργηθεί στην Ιαπωνία ιστορικά ένα σώμα επαγγελματιών στρατιωτών οι οποίοι εκπαιδεύονταν στα του πολέμου και παρείχαν υπηρεσίες σε εκείνους οι οποίοι έρχονταν να μισθώσουν αυτές τις υπηρεσίες που ονομάζονται σαμουράϊ. 

Οι σαμουράϊ είναι ότι πιο σπουδαίο έχει η γιαπωνέζικη ζωή, μετά τους αυτοκράτορες και την Ιαπωνία, διότι παρ’ ότι ήταν ένα σώμα στρατιωτικό, πολεμιστών, αυτό ήτανε οι σαμουράϊ και ήτανε επί μισθώσει στρατιωτικοί, στηρίζονταν όλοι τους η ύπαρξη σε μια σειρά πάρα πολύ απόλυτων, ηθικών αξιών που είναι καταγεγραμμένες πλέον τα τελευταία 500 χρόνια, αλλά προφορικά είχαν ξεκινήσει σε ένα περίφημο κείμενο, αυτοί είναι η γιαπωνέζικη ψυχή που ονομάζεται μπουσίτο, το μπουσίτο είναι ο ειδικός κώδικας των σαμουράϊ, στην ουσία είναι ο ειδικός κώδικας κάθε άντρα, στην ουσία είναι ο ειδικός κώδικας κάθε αγώνα. Στον ειδικό αυτό κώδικα που είναι πολύ βαθιά μέσα στην γιαπωνέζικη ζωή, το κυριότερο πράγμα που έχει κανείς είναι η αξιοπρέπεια του, όλα τα άλλα είναι τελείως αδιάφορα, αν βλάψεις την αξιοπρέπεια ενός Ιάπωνα, τον έχεις σκοτώσει, κυριολεκτικά, το πάθος τους για την αξιοπρέπεια τους κάνει να μην εκδηλώνονται, δεν ξέρω αν ξέρετε, αυτός ο λαός ζει ζάχαρη, δεν θρηνεί, δεν γελάει, είναι πάρα πολύ ζυγισμένος για αισθήματα, γιατί με το τρόπο αυτό, ιδιαίτερα με το θρήνο, ας πούμε και βέβαια στην Ιαπωνία πάρα πολύ δύσκολα θα κατηγορήσει κανείς τον άλλον, είναι ο κάθε Ιάπωνας για να μπει στη διπλανή κυρά Μαρία που τινάζει το χαλί, θέλω να πω σε καθημερινή βάση, σε ξέρω εγώ εσένα, δεν σέβεσαι τίποτα, θα το σκεφθεί 100 φορές, πριν το πει και το ίδιο συμβαίνει και στη ζωή τους συνολικά και στην πολιτική ζωή, στη χώρα αυτή, θα το σκεφτούν 100 φορές πριν το πούνε, οτιδήποτε και τούτο διότι, το να προσβάλλεις τον άλλον είναι θανατηφόρο, δεν είναι απλώς ένα ζήτημα, διότι εάν ένας Ιάπωνας θεωρηθεί ότι προσεβλήθει, αυτό που θα κάνει θα είναι να αυτοκτονήσει. Στην Ιαπωνία και στην Κορέα οι αυτοκτονίες είναι αναμενόμενες, διάβαζα πρόσφατα σε ένα άρθρο σε μια εφημερίδα, μα, χριστιανέ μου, άμα δεν ξέρεις την Ιαπωνία και την Κορέα, δεν μετράει σαν τους άλλους η αυτοκτονία εκεί πέρα, είναι κατάσταση η αυτοκτονία, σου επιβάλλεται να αυτοκτονήσεις άμα ταπεινωθείς, δεν επιτίθεσαι όταν ο άλλος σε προσβάλλει, αυτοκτονείς και μάλιστα η αυτοκτονία είναι δεδομένη, πας σε οδηγία πως θα την κάνεις, το κάνεις χαρακίρι είναι μια παρόμοια διαδικασία όπου πας, αφού αποφασίσεις ότι θα αυτοκτονήσεις, πας στον έμπορα αγοράζεις το μαχαίρι για το χαρακίρι, είναι ειδικό το μαχαίρι για να μπαίνει καλά και να κάνει σωστή δουλειά, δεύτερον το χαλάκι για το χαρακίρι, γιατί υπάρχει ειδικό χαλάκι πάνω στο οποίο κάθεσαι, κάποιο τάση που μαζεύεις...ξέρω εγώ..  για το χαρακίρι και δίπλα σου την ώρα που θα κάνεις το χαρακίρι είναι ένας αγαπητός σου φίλος έμπιστος, ο οποίος κρατάει το σπαθί του σαμουράϊ, το σπαθί των σαμουράϊ είναι το πιο κοφτερό σπαθί στην ιστορία της ανθρωπότητας, ο οποίος φίλος σου κατά την διάρκεια της αυτοκτονίας σου παρατηρεί πόσο αντέχεις στο πόνο και άμα δει ότι υπάρχει περίπτωση να αυτοεξευτελησθής εκφραζόμενος σε σχέση με τους φρικτούς πόνους τους οποίους διανύεις προφανώς σου κόβει το κεφάλι και σε σώζει ας πούμε και από αυτή τη ταπείνωση, το δε χαρακίρι, χώνεις το μαχαίρι στην διαδρομή του πεπτικού συστήματος και στην ουσία σχίζεις όλοι την διαδρομή, αυτή καθώς προχωράς ως φαίνεται είναι τρομερή οι πόνοι και ασύλληπτος ο πόνος και τελικά πεθαίνεις, γιατί σας τα λέω αυτά, γιατί το χαρακίρι στην Ιαπωνία δεν είναι έκπληξη, τώρα αυτοκτονούν βέβαια λίγοι, διότι αυτός που σε κατηγόρησε και σου έβλαψε την τιμή και την υπόληψη, μαθαίνει ότι εσύ αυτοκτόνησες, με την αυτοκτονία σου, εσύ έχεις καθαρίσει το όνομα σου και προσέξτε να δείτε, αυτός ο οποίος σε κατηγόρησε μπορεί να σε κατηγόρησε δικαίως ή να σε κατηγόρησε αδίκως, αν αποδειχθεί ότι σε κατηγόρησε αδίκως, όλοι οι κοινωνία θα γυρίσει και θα περιμένει, πότε θα πας στο μπακάλη να πάρει το μαχαίρι του χαρακίρι διότι δεν μπορεί να υπάρξει σε αυτή την κοινωνία, έχοντας προκαλέσει τον θάνατο ενός εντίμου ανθρώπου λόγω της ευκολίας με την οποία κατηγόρησε ή είπε, αυτό που είπε, επομένως στην περίπτωση αυτή έχουμε στην Ιαπωνία μια βάση ηθική. Η Ιάπωνες είναι μια ειδική περίπτωση λαού. 

Οι Ιάπωνες λοιπόν, τα λέγαμε αυτά λόγω των σαμουράϊ, το μπουσίτο, όλα αυτά είναι γραμμένα με λεπτομέρειες πως υπερασπίζεται κανείς την τιμή του και οι σαμουράϊ είναι λοιπόν αυτοί που πολεμούν για τους νταϊμιο, τώρα ιστορικά κατά καιρούς οι νταϊμιο βρέθηκαν σε μεγάλους κύκλους πολέμου μεταξύ τους, γενικά είχαν πολέμους ο ένας με τον άλλο, αλλά κατά καιρούς βρεθήκανε σε συνολικό κύκλο εμφυλίων πολέμων, ένας τέτοιος κύκλος είναι αυτός του 13-14ου αιώνα μχ. Και από αυτό το κύκλο συνέβη το εξής, μέσα σε αυτό το τεράστιο κύκλο εμφυλίων πολέμων, το αποτέλεσμα ήταν κάποιοι νταϊμιο να αποδυναμωθούν και κάποιοι νταϊμιο να ισχυροποιηθούν, άρα μειώθηκε ο αριθμός των νταϊμιο και αυξήθηκε ο αριθμός εκείνων των νταϊμιο που στην ουσία έλεγχαν μεγαλύτερες περιφέρειες, αφού είχαν υποτάξει άλλους νταϊμιο και αυτοί οι νέοι νταϊμιο, οι ισχυρότεροι σογκούν. Τι είναι ο σογκούν?  είναι ένας περιφερειακός, ισχυρός νταϊμιο που έχει υπό την εξουσία του, άλλους νταϊμιο, επομένως μειώνεται ο αριθμός των πολλών επί πλέον δυνάμεων και αυτοί οι σογκούν ελέγχουν ξανά τις περιφέρειες, τώρα αυτοί οι σογκούν θα βρεθούν σε ένα δικό τους γύρο εμφυλίων πολέμων που θα λήξουν το 1600, πρώτος γύρος εμφυλίων πολέμων, θεριών τώρα, συγκρούστηκαν οι σογκούν μεταξύ τους στον 16ο αιώνα και στα 1600, αυτό που θα συμβεί στην Ιαπωνία μετά το δεύτερο γύρο των εμφυλίων πολέμων τώρα μεταξύ των σογκούν, είναι ότι μια οικογένεια σογκούν θα γίνει τόσο δυνατή που θα υποτάξει όλες τις άλλες οικογένειες σογκούν και τα σκυλιά δεμένα και αυτή η οικογένεια είναι η  περίφημη οικογένεια Τοπ Γκάουα, αυτή λοιπόν η οικογένεια των Τοπ Γκάουα στην ουσία μετά το 1600 διοικεί την Ιαπωνία, αυτή είναι αρχισογκούν και μάλιστα έχει ενδιαφέρον, θυμάστε όταν μιλούσαμε στην δυτική  Ευρώπη για το σύστημα της φεουδαρχίας που είχε επάλληλες  υποταγές, στη μόνη χώρα που μπορούμε να δούμε κάτι παρόμοιο με το δυτικό σύστημα της φεουδαρχίας είναι η Ιαπωνία, διότι στην Ιαπωνία υπάρχει επαλληλία, έτσι όπως ήλθε το πράγμα, υπάρχει επαλληλία υποτέλειας, ο αρχισογκούν, οι σογκούν και οι νταϊμιο οι οποίοι έχουν τους δικούς τους στρατούς που είναι, όπως ήταν οι ιππότες στη δύση, οι σαμουράϊ στην Ιαπωνία, έτσι λοιπόν στα 1600, η Ιαπωνία πια διοικείται από μια οικογένεια, την οικογένεια του Τοπ Γκάουα, στην ουσία η Ιαπωνία μπαίνει σε περίοδο πια ειρήνης θα έλεγε κανείς, διότι οι Τοπ Γκάουα είναι πολύ δυνατοί και όποτε ένας σογκούν πάει να κάνει μια ιστορία κάπου, πάνε τον ρημάζουνε και τελειώνει αυτό το πράγμα, έτσι η Ιαπωνία έρχεται στα ίσα της κατά κάποιο τρόπο, μεταξύ του 1600 και του 1850, η Ιαπωνία ζει αυτή την περίοδο, την περίοδο των Τοπ Γκάουα, λήγει η περίοδος των Τοπ Γκάουα το 1868, δηλαδή οι Τοπ Γκάουα διοίκησαν την Ιαπωνία σχεδόν 300 χρόνια, 260τόσα χρόνια και η περίοδος των Τοπ Γκάουα για την Ιαπωνία είναι πολύ σπουδαία περίοδος, πρώτα-πρώτα έρχεται η ειρήνη επιτέλους, με το που έρχεται η ειρήνη αμέσως βελτιώνονται όλοι οι δείκτες της οικονομίας, η γεωργία κτλ., οι Τοπ Γκάουα δίνουν μεγάλη έμφαση στη δημιουργία δρόμων, περιφερειακών δρόμων, ώστε να μπορούν τα εμπορεύματα να κινούνται και τα τρόφιμα να βοηθούν τα λιμάνια, η Ιαπωνία παραμένει μια παράξενη χώρα, εκεί πέρα στο κόσμο της. 

Στην περίοδο αυτή στην Ιαπωνία θα ανθίσουν τέχνες, αυτό που θα κάνει αργότερα την ιαπωνική τέχνη, θα γνωρίζετε ότι υπάρχουν θαυμαστές του ιαπωνικού πολιτισμού σε όλο το κόσμο και για το γεγονός ότι η Ιαπωνία είχε μια πολύ μεγάλη λεπτότητα στην αισθητική της, η Κίνα δίπλα που έχει τεράστιο πολιτισμό και πάρα πολύ σπουδαίους τεχνίτες, είναι βαριά, να τα χρυσά, να οι δράκοι, η Ιαπωνία είναι λεπτή, ελάχιστες γραμμές, είναι πολύ ζεν οι Ιάπωνες, δηλαδή το έχουνε πραγματικά σε αυτό και σε ότι κάνουν είναι αυτό που λέμε αφαιρετικοί και η ποίηση τους που έχει γίνει ξακουστοί, αν γνωρίζετε την εποχή αυτή στην Ιαπωνία γράφονται συλλογές με 50000 ποιήματα, είναι εποχή τεράστιας παραγωγής ποιημάτων, τα δικά τους ποιήματα που είναι πολύ μικρά και πολύ περιεκτικά, στην Ιαπωνία ο ψυχολογικός, ο συναισθηματικός έλεγχος, η αυτοπειθαρχία δηλαδή είναι τόσο επιστήμη, από την ώρα που γεννιέται το μωρό μαθαίνει να αυτοελέγχεται, για αυτό και η ποίηση τους είναι χαλκούν, ξέρω εγώ, τρεις γραμμές που μέσα σε αυτές πρέπει να πεις ότι έχεις να πεις και μάλιστα είναι και συγκεκριμένες συλλαβές, η πρώτη γραμμή πρέπει να είναι τόσες, η δεύτερη τόσες....... ούτε καν τις συλλαβές δεν σου δίνουν ελεύθερα και μέσα σε αυτό το κορσέ, εσύ πρέπει να γράψεις ποίηση και γράψαν ωραιότατη ποίηση. Επίσης στη ζωγραφική πολύ υπέροχη ζωγραφική, κάτι εντυπωσιακό που παρουσιάζεται στην ιαπωνική κοινωνία τον 17ο αιώνα, αυτόν τον αιώνα του Τοπ Γκάουα είναι ότι έχουμε την εντυπωσιακότερη λογοτεχνική γυναικεία παραγωγή στο κόσμο, δεκάδες γυναικών της υψηλής τάξης γράφουν λογοτεχνία, πεζά, διηγήματα, μυθιστορήματα και είναι παγκόσμια πρωτοπορία και πάρα πολύ δυναμικά στην περίοδο αυτή. Επίσης στην Ιαπωνία αναπτύσσεται το θέατρο, καμπούκι, το θέατρο Νο που είναι τέλος πάντων δικιάς τους σύλληψης, έχει σχέση με το κινέζικο θέατρο, γιατί από εκεί έχουνε πάρει, αλλά αυτό που συνέβη στην Ιαπωνία στην ιστορία της, είναι ότι πράγματι, από την Κίνα έπαιρνε τα περισσότερα, αλλά καθώς μπαίνανε στην Ιαπωνία, τελικά γινόντανε κάτι γιαπωνέζικο, κάτι διαφορετικό. Επίσης στην επιστήμη των κήπων, την κηπουρική, οι γιαπωνέζικοι κήποι από κάποιους θεωρούνται οι ωραιότεροι του κόσμου, η ανθοδετική, η Ιαπωνία είναι ένας γενικός πολιτισμός. 

Και βέβαια, εκείνο το οποίο θα καταπλήξει τους δυτικούς όταν θα γνωρίσουν την Ιαπωνία είναι η αρχιτεκτονική της, γιατί η γιαπωνέζικη κατοικία είναι απλή, λιτή, χωρίς μάντζαλα, μάνταλα μέσα, οι Ιάπωνες δεν μπορούν να βλέπουνε διακοσμητικά αντικείμενα, εκείνο που σου χρειάζεται είναι η φύση, να μπαίνει από το παράθυρο, φτάνει... δεν χρειάζονται άλλα αντικείμενα, το κρεβάτι μαζεύεται, ξεδιπλώνεται τη νύχτα, γενικά είναι ένας άδειος χώρος και οι χώροι είναι ενιαίοι που μεταμορφώνονται σε υπό-χώρους με την μετακίνηση τμημάτων που είναι καμωμένα από ρυζόχαρτο και άμα θέλεις αυτό το κομμάτι να γίνει κρεβατοκάμαρα, τραβάς αυτά τα δύο παραπετάσματα και αυτό έγινε, μετά τραβάς αυτά και γίνεται σαλόνι, μετά τραπεζαρία, αυτή η απλότητα βρίσκεται στην βάση, δεν ξέρω αν γνωρίζετε, της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, η σύγχρονη αρχιτεκτονική, αυτό το τετραγωνισμένο, απλό κτλ., σχετίζεται άμεσα με την Ιαπωνία. Η Ιαπωνία ζει την εξέλιξη της, μέσα στην ενδοχώρα της, δεν ασχολείται με τις άλλες χώρες, βέβαια οι άλλες χώρες έχουνε έλθει,,,   δηλαδή ποιοι έχουν έλθει, οι Πορτογάλοι στον 16ο αιώνα, αφού έφτασαν και στο Μακάου που είπαμε στη Κίνα, ο επόμενος στόχος τους ήτανε η Ιαπωνία, φτάσανε στη περιοχή του Ναγκασάκι και εκεί ζήτησαν μια βάση εμπορίου, οι Ιάπωνες τους έδωσαν ένα σημείο έξω στο λιμάνι, σε ένα νησάκι, έξω από το Ναγκασάκι και εκεί έκαναν οι Πορτογάλοι μια πρώτη εμπορική βάση, στην συνέχεια ήλθαν και οι Ολλανδοί, στους Ιάπωνες ταίριαζαν οι Ολλανδοί πιο πολύ, γιατί είναι προτεστάντες, πειθαρχημένοι, ενώ οι Πορτογάλοι..... βλέπουν οι γιαπωνέζοι ανθρώπους χύμα, δεν μπορούν τέτοια πράγματα, όλα είναι οργανωμένα και πειθαρχημένα και στοχευμένα, μάλιστα, ήλθαν λοιπόν και οι Ολλανδοί, μετά παρουσιάστηκαν και κάποιοι άλλοι, αλλά γενικά οι Ιάπωνες εξ’ αρχής δεν αφήσανε στους δυτικούς πολλά-πολλά, δηλαδή το μήνυμα που πήρανε οι δυτικοί ήταν ότι τόσο παρά πάνω δεν γίνεται και ήλθαν και ιεραπόστολοι δυτικοί για να μεταλαμπαδεύσουν την σωστή θρησκεία στους Ιάπωνες, έφτασαν οι Ιησουίτες, οι Ιάπωνες στην αρχή άφησαν τους ιεραποστόλους να κάνουν τη δουλειά τους, αλλά όταν ενοχληθήκαν,  κόψανε γενικά και τελείωσε το πράγμα, γενικά οι δυτικοευρωπαίοι στην Ιαπωνία δεν είχανε τύχη εκεί πέρα, ελάχιστα πράγματα εξ’ αρχής και όξω, όξω...  γενικά οι Ιάπωνες στο κόσμο τους. Και ενώ είναι στο δικό τους κύκλο, το 1853 απέναντι καίγεται το πελεκούδι, το 1853 η Κίνα έχει κάνει ήδη ένα πόλεμο του οποίου και έχει ηττηθεί και ετοιμάζεται για δεύτερο πόλεμο του οποίου τα πράγματα δεν πάνε καλά στην διπλανή Κίνα, αλλά η Ιαπωνία με το δικό της        και μπαίνει το 1853, παρουσιάζεται στην Ιαπωνία ένα άγημα αμερικανικού στόλου, φιλικό, είναι απεσταλμένοι της αμερικανικής κυβερνήσεως οι οποίοι θέλουν να έλθουν σε επαφή με τους Τοπ Γκάουα για να υπογράψουν εμπορικές συμφωνίες και διπλωματικές συμφωνίες με την Ιαπωνία, ο επί κεφαλής αυτής της αντιπροσωπίας λέγεται Μπέρυ, ο ναύαρχος Μπέρυ, πρέπει να σας πω σε παρένθεση πριν πούμε τις εξελίξεις, οι ΗΠΑ το 1850 που συζητάμε τώρα είναι μια λατρεμένη χώρα, δηλαδή σε όλο το κόσμο θεωρείται το πρότυπο της κάλο-διοικούμενης χώρας, της φωτισμένης, της δροσερής, η επανάσταση της είναι κοντινή, δεν έχει πολύ καιρό που έχει επαναστατήσει εναντίον των Άγγλων, το λέω αυτό γιατί δεν ήταν οι ΗΠΑ του 1850, οι ΗΠΑ του 20ου αιώνα ως υπερδύναμη, είναι μια χώρα που κανείς δεν την μετράει με φόβο ή αρνητικά, βέβαια είναι μια μεγάλη χώρα, αλλά ακόμη δεν έχει δείξει δείγματα καμιάς έπαρσης, καμιάς υπερβολής, είχε κάνει ένα πόλεμο με το Μεξικό και έχει πάρει το μισό Μεξικό το 1850, εν πάση περιπτώσει, έρχεται λοιπόν σαν μια καλή ευχάριστη χώρα, λέω, άλλο να μπει η Αγγλία θέλω να σας πω, μέσα, ο ναύαρχος Μπέρυ είναι πολύ διακριτικός, είναι ευγενής, προσπαθεί να έλθει σε επαφή με τους Ιάπωνες ιθύνοντες, συζητούν για διάφορα ζητήματα, οι Τοπ Γκάουα μένουν λίγο έκπληκτοι, τι θέλετε ακριβώς κτλ., ο στόχος των Αμερικανών ήταν να γνωρίσουν την Ιαπωνία και βαθύτερα, όχι μόνο να...  δεν επείγεται αυτή η αντιπροσωπία, θέλει να έχει βαθιές επαφές, να καταλάβει την Ιαπωνία και μετά να υπογραφεί, αυτό που θα υπογραφεί, τότε είναι που οι Αμερικανοί άντρες, λάτρεψαν τις γιαπωνέζες, αν έχετε δει την Μαντάμ Μπατερφλάυ, την όπερα, σχετίζεται ακριβώς με αυτό, με την παραμονή των Αμερικανών στην Ιαπωνία και τις πρώτες εντυπώσεις που πήρανε από μια χώρα τελείως εξωτική, τους φάνηκε ότι ήλθανε σε άλλο πλανήτη, τι χώρα είναι αυτή?  λατρέψανε τις γυναίκες αυτής της χώρας οι οποίες ήτανε ευγενής, ο καθένας γύριζε πίσω με μια γιαπωνέζα από δαύτους και είχε στο σπίτι του άλλη πριν. Έκτοτε υπάρχει μαγεία, στους  Αμερικανούς υπάρχει μια μαγεία για τις γιαπωνέζες γυναίκες. 

Ο ναύαρχος Μπέρυ δεν επείγεται, προσπαθεί να καταλάβει κτλ., και οι Ιάπωνες να ψυχολογήσουν περί τίνος πρόκειται και τελικά μετά από χρόνια, υπογράφεται μια εμπορική συμφωνία, το 1858 ολοκληρώνονται αυτές οι διαδικασίες, μια εμπορική συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών, η συμφωνία αυτή δεν είναι μόνο εμπορική όπως σας είπα, είναι και διπλωματική, πολυπρόσωπη, ας πούμε επαφή των δύο αυτών χωρών που στερεοφωνικά στις δύο άκρες του ειρηνικού, οι ΗΠΑ είναι εδώ και η Ιαπωνία είναι εκεί, είναι τα δύο άκρα του ειρηνικού. Οι ΗΠΑ είχαν στόχο να γίνουν δύναμη του ειρηνικού και για αυτό ήθελαν να έχουν αυτές τις επαφές με τους Ιάπωνες, υπογράφουν λοιπόν αυτή την συμφωνία οι Τοπ Γκάουα η οποία όταν γίνεται γνωστή στην Ιαπωνία, δηλαδή την διαβάζουν οι Ιάπωνες μένουνε ξεροί, η συμφωνία αυτή έχει μείνει στην ιστορία με τον όρο που την έδωσαν οι ίδιοι οι Ιάπωνες που ονομάζεται ανισομερής συμφωνία, οι Ιάπωνες θεώρησαν ότι αυτή η συμφωνία είναι περισσότερο υπέρ των συμφερόντων των ΗΠΑ και λιγότερο υπέρ των συμφερόντων της Ιαπωνίας, η άποψη ήταν ότι δεν ήταν κάτι τόσο σοβαρό, αλλά οι Ιάπωνες με την πατρίδα τους έχουν τρέλα και η υπεράσπιση της είναι απαραβίαστο, δεν συζητιέται αυτό το πράγμα, είναι αυτονόητη, οπότε όταν θεωρήθηκε ότι με αυτόν το τρόπο βλάπτεται η Ιαπωνία, μέσα στη χώρα αυτή έπεσε βόμβα, κυριολεκτικά βόμβα και αυτό θα γίνει η αρχή μεγάλων εξελίξεων στην χώρα αυτή, στη δεκαετία του 1850, γιατί?  αυτό το οποίον κυριαρχεί μέσα στην γιαπωνέζικη ζωή, είναι, αλλοίμονο μας, ήλθαν αυτοί οι δυτικοί και αρχίζει το πανηγύρι, με αυτή την συμφωνία στην ουσία, θα μπουν βαθύτερα σε εμάς, θα μπουν βαθύτερα σε εμάς...... και θα μας ελέγξουν, ότι έκαναν στην Ινδία, ότι έκαναν στη Κίνα και κοιτάξτε το χάρτη, λένε οι Ιάπωνες, κοιτάξτε τι είναι η Ινδία, κοιτάξτε τι είναι η Κίνα, εμείς είμαστε μια μικρή χώρα, θα έλθουν αυτοί οι άνθρωποι και σε λίγο δεν θα μείνει τίποτα από εμάς, αρχίζει κακό μεγάλο, αυτό είναι συμφωνία στην Ιαπωνία, ταραχή, γενική ταραχή, πρώτον αρχίζει να υπάρχει μεγάλη έντονη αντίδραση εναντίον των Τοπ Γκάουα, γιατί υπέγραψαν αυτοί τη συμφωνία, οι Τοπ Γκάουα εξηγούν ότι είναι προς καλό της Ιαπωνίας, αλλά οι Ιάπωνες έχουνε μπει σε άλλο επίπεδο, τελικά θα ανατρέψουν τους Τοπ Γκάουα, δηλαδή ένα από τα άμεσα συμπτώματα των επιπτώσεων αυτών των εξελίξεων θα είναι η ανατροπή των Τοπ Γκάουα το 1868, δέκα χρόνια έχει πάρει να ανατραπεί και οι κοινωνία της Ιαπωνίας χωρίζεται στα δύο, στα 102 βέβαια γιατί μέσα στην κοινωνία υπάρχουν πολλές απόψεις, αλλά στην ουσία διαιρέθηκε αυτή η κοινωνία σε δύο, σε αυτούς που λέγαν ότι δεν έχουμε κανένα φόβο από αυτούς τους δυτικούς, σιγά τα αυγά, εμείς είμαστε Ιάπωνες!  κανένας δεν είναι σαν και εμάς, κανένας δεν είναι σαν και εμάς στην αφοσίωση μας στην πατρίδα, στο πόλεμο που θα κάνουμε, δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα για εμάς, αρκεί να τηρούμε τις αξίες μας και τις παραδόσεις μας, άμα τηρούμε τις αξίες μας είμαστε άτρωτοι, αυτοί θα λέγαμε σήμερα είναι οι παραδοσιακοί και οι άλλη ομάδα που λέει τι λες ρε καραμήτρο, αυτοί οι τύποι θα μας κάνουν σκόνη, θα διαλύσουν τη χώρα, όπως διέλυσαν την Κίνα και ας το δούμε στα μάτια αυτό το γεγονός, να είμαστε ρεαλιστές, γιατί αν δεν το δούμε έτσι, οδηγούμε τη χώρα στο χαμό. 

Λοιπόν είμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο της ιαπωνικής ιστορίας, αλλά όπως θα δούμε και της παγκόσμιας ιστορίας, το εννοώ αυτό, διότι αυτό που θα συμβεί στην Ιαπωνία τις δεκαετίες 60, 70,80 και 90, τριάντα χρόνια τους πήρε τους Ιάπωνες για να κάνουν κάτι το οποίο είναι μοναδικό στην ιστορία της ανθρωπότητας, δεν έχει ξαναγίνει, μια φορά έγινε και έσπασε το καλούπι, το έκανε αυτή η χώρα μόνη της στο κόσμο και σχετίζεται με το ερώτημα που είπαμε τελειώνοντας το μάθημα μας, το οποίο και κατατυράννησε την ιαπωνική κοινωνία, τι κάνουμε, όλοι οι Ιάπωνες είναι βέβαιοι στο 1860 ότι θα είναι το επόμενο θύμα των υπερδύναμων αυτών δυτικό  Ευρωπαίων και στην απάντηση είναι δύο, οι απαντήσεις στην ουσία ήταν πολλές, αλλά δύο μεγάλες ροές, η μια ήτανε δεν έχουμε φόβο από κανέναν, αρκεί να είμαστε Ιάπωνες και η άλλη που λέει δεν ισχύει αυτό το πράγμα και τη δεύτερη πλευρά η οποία ονομάστηκαν εκσυγχρονιστές και έτσι έχουν μείνει στην ιστορία, οι εκσυγχρονιστές πίστευαν το εξής και όπως θα καταλάβετε αυτή και υπερίσχυσε, η άποψη τους υπερίσχυσε, η δεύτερη άποψη των εκσυγχρονιστών. Τι λένε αυτοί, όπως σας είπα λίγο πριν, ότι δεν υπάρχει τέτοιο ζήτημα που λέτε, εδώ πέρα μιλάμε για υπερδυνάμεις άλλου μεγέθους και άλλου τύπου από αυτές που ξέραμε μέχρι τώρα, δεν είναι ούτε Κίνα, ούτε Κορέα, δεν είναι ούτε Ινδία, αυτοί είναι άλλο πράγμα, είναι τελείως διαφορετικοί πολιτισμοί σύγχρονοί σε άλλη κατεύθυνση από αυτό που ξέρουμε εμείς εδώ πέρα και εάν θέλουμε να μην μας καταλάβουν, να μην μας απωθήσουν, ο μόνος δρόμος είναι να γίνουμε σαν αυτούς και ακόμα καλύτεροι, έτσι αντί για θύματα, πρώτα-πρώτα θα σώσουμε εμείς τους εαυτούς μας και άμα χρειαστεί θα γίνουμε θύτες εμείς, δεν θα γίνουμε εμείς θύματα κανενός, δηλαδή αυτή η πλευρά είπε, να το παραδεχτούμε,   αυτή  είναι πολύ πιο μπροστά από όλους τους άλλους, στη παιδεία, στη διοίκηση, στην οικονομία, στις ιδεολογίες, στην πολιτική τους ζωή, από αυτούς τους λαούς θα πάρουμε παραδείγματα, θα αλλάξουμε τον εαυτό μας και έτσι θα γίνουμε ισχυροί σαν αυτούς και ακόμη πιο δυνατοί από αυτούς, γιατί εμείς είμαστε Ιάπωνες και αυτοί δεν είναι, αφού υπερίσχυσε αυτή η πλευρά, η πλευρά των εκσυγχρονιστών, θα ακολουθήσουν αλλεπάλληλες κινήσεις, ένα είναι θα ανατραπεί οι Τοπ Γκάουα όπως σας είπα, έτσι η περίοδος που λέγεται για την γιαπωνέζικη ιστορία, η περίοδος Μίτζι, δηλαδή δημιουργήθηκαν νέοι πόλοι εξουσίας, διαλύθηκε όλο το σύστημα, σογκούν , ξεσογκούν, νταϊμιο, σαμουράϊ, όλα διαλύθηκαν, αυτή η χώρα πήρε τον εαυτό της και τον άλλαξε τελείως, δεν έχει γίνει στην ανθρώπινη ιστορία, συντεταγμένα με άποψη.  

Στη περίοδο Μίτζι στην ουσία μεγάλο τμήμα της πολιτικής δύναμης της Ιαπωνίας βρίσκεται στο στρατό, γιατί δημιουργείται ανάμεσα στα άλλα εθνικός στρατός, η Ιαπωνία μέχρι τότε είχε σαμουράϊ, δηλαδή σώματα τα οποία πολεμούσαν με έναν γενναιότατο τρόπο, αλλά τελείως παραδοσιακό τρόπο του μεσαίωνα, μέσα στις αποφάσεις ήταν ότι θα αλλάξουν τα πάντα και ο στρατός, ο στρατός θα γίνει εθνικός, θα έχει την οργάνωση του καλύτερου στρατού, ποιος είναι ο καλύτερος στρατός?  τι έκαναν λοιπόν αυτοί, στην περίοδο Μίτζι αυξάνεται η παρέμβαση του αυτοκράτορα στα πολιτικά πράγματα, δηλαδή γίνεται λίγο πιο αναμενόμενο το να παίξει ρόλο και ο αυτοκράτορας στα πράγματα, ενώ παλιά ήτανε έτσι συμβολικός, επικράτησαν οι εκσυγχρονιστές και δεν ήταν απλό να γίνει, διότι στην ουσία έγιναν εμφύλιες καταστάσεις μέσα στην Ιαπωνία και πολύ πικρές, διότι η ομάδα η οποία πήρε επάνω της την υπεράσπιση της παραδοσιακής Ιαπωνίας, δηλαδή της πλευράς που τελικά ηττήθηκε όπως καταλαβαίνετε, ήτανε οι σαμουράϊ, ότι πιο σπουδαίο και ότι πιο λατρεμένο έχει η Ιαπωνία, πήρε τα όπλα στην ουσία, αν έχετε δει το “τελευταίο σαμουράϊ” με τον Τομ Κρουζ, είναι πάρα πολύ ωραίο φιλμ και το σενάριο του το έχει γράψει, το έχουν επιμεληθεί ιστορικά το τμήμα ιστορίας του Τόκιο και περιγράφει ακριβώς αυτή τη τραγική μετάβαση της Ιαπωνίας που σήμαινε το τέλος των σαμουράϊ, δηλαδή στην ουσία χάθηκαν οι σαμουράϊ, οι οποίοι βέβαια έδωσαν τις μάχες τους με το τρόπο που τον δίναν, παλικαρίσια κτλ., αλλά δεν υπήρχε περίπτωση να υπερισχύσουν όταν οι άλλοι πια είχαν τακτικό στρατό δυτικού τύπου με μυδράλια κτλ., τέλειωσε το πανηγύρι, αυτό έγινε σε όλα τα επίπεδα και επειδή οι Ιάπωνες είναι πολύ σοβαροί άνθρωποι και συστηματικοί, αφού έληξε το πράγμα και υπερίσχυσε η πλευρά του ότι εμείς θα μιμηθούμε δημιουργικά τους πραγματικά πρωτοπόρους ανθρώπους της γης και θα γίνουμε και καλύτεροι τους, τι κάνουμε λοιπόν, απάντηση, θα στείλουμε νέους ευφυής και ικανούς που θα πάνε σαν πράκτορες μας, όχι κρυφοί, σε κάθε χώρα, ποια χώρα έχει την καλύτερη παιδία στο κόσμο, η τάδε, ποια χώρα έχει το καλύτερο στρατό στο κόσμο, το καλύτερο ναυτικό, το καλύτερο πολιτειακό σύστημα, εατάλθηκαν λοιπόν στην Αγγλία, στην Αμερική, στην Γαλλία, στην Ολλανδία, στη Γερμανία, άτομα να παρακολουθήσουν αυτά τα σημεία για τα οποία εστάλησαν, την βιομηχανία βέβαια και ιδιαίτερα τις χαλυβδουργίες και τη βαριά βιομηχανία που ενδιέφερε την Ιαπωνία και γύρισαν πίσω σύντομα, έκαμαν την δουλειά τους, κάθισαν κάτω, είπαν πως είδαν να λειτουργούν τα πράγματα και τα επιτελεία αποφάσισαν, θα κάνουμε αυτό εμείς, ένα πράγμα απίθανο, σε όλες τις χώρες  ένα μικρό κομμάτι ενός νόμου αλλάζει και γίνεται καταστροφή, εκεί το σύμπαν, δεν έμεινε τίποτα όρθιο, ούτε στη γη, άλλαξε τελείως η δομή στη γη, το δε κλίμα ήταν τόσο πατριωτικό που άμα εσύ δεν υποτασσόσουνα σε αυτή την επιλογή που έγινε, στην ουσία ήσουν εχθρός του έθνους και δεν έβγαινε πέρα το πράγμα, δεν σου πολύ πήγαινε δηλαδή να μην συμμετάσχεις σε αυτή την ιστορία και έτσι μέσα σε σύντομο διάστημα, δηλαδή γύρω στο 1870 το πράγμα έχει μπει σε κανάλι, στην δεκαετία του 1870 η Ιαπωνία με πολύ γρήγορους ρυθμούς οργανώνει βαριά βιομηχανία, αλλάζει τελείως την οικονομία της και την πολιτική της ζωή. Οι Ιάπωνες είναι ιδιαίτερα αφοσιωμένος λαός σε ότι κάνουν και ιδιαίτερα στο εθελοντικό σκέλος, αφ’ εις στιγμής αποφασίστηκε ότι θα γίνουμε καλύτεροι από όλους, μάλιστα στις μεγάλες αλλαγές του 1870-80 είπανε ότι δεν θα μείνει ένας Ιάπωνας που να είναι αγράμματος, τότε η αγραμματοσύνη σε όλο το κόσμο ήταν τεράστια, αφού πήραν αυτή την απόφαση μέσα σε όλες τις άλλες, δημιουργήθηκαν ομάδες εθελοντικές, μαθητών, φοιτητών, καθηγητών οι οποίοι πήγαιναν  συστηματικά σε βουνά, σε χωριά κλπ., να πιάσουν τους αγράμματους να τους μάθουν γράμματα και υπάρχουν καταπληκτικές ιστορίες, διότι στην Ιαπωνία υπάρχουν γέροντες 120 χρονών, αυτοί τρώνε όλο ψάρια και ζούνε πάρα πολύ, έχουνε άτομα 120, 110 χρονών ουκ ολίγα, λοιπόν κατέφθαναν αυτές οι ομάδες των ζηλωτών εκεί πέρα, βρίσκανε το παππού, τη γιαγιά 120 χρονών, να τον βάλουν κάτω να μάθει γράμματα, βρε παιδάκι μου εγώ αύριο πεθαίνω, μέχρι να πεθάνεις θα πρέπει να μάθεις γράμματα, τέλειωνε.....   Στην Ιαπωνία έγινε κάτι το καταπληκτικό, μέσα στην σύλληψη των εκσυγχρονιστών ήταν θα γίνουμε πιο σύγχρονη από αυτούς, πιο επιτυχημένοι από αυτούς και δεν θα χάσουμε την ψυχή μας, διότι η πλευρά των παραδοσιακών έλεγε, ότι αρκεί να είμαστε Ιάπωνες και θα το καταφέρουμε, η πλευρά των εκσυγχρονιστών είπε, δεν θα χάσουμε την ψυχή μας, ούτε τις αξίες μας, ούτε τα έθιμα μας και το έχουν τηρήσει, η Ιαπωνία τηρεί τα έθιμα της με τρόπο καταπληκτικό, μια κοινωνία που μέχρι σήμερα είναι διαστημική κυριολεκτικά, τα έθιμα της είναι έθιμα, συμμετέχει όλος ο λαός, φοράνε παραδοσιακά ρούχα, έχει σεβασμό, σαν μια κοινωνία με δύο πρόσωπα, αλλά για αυτούς είναι πάρα πολύ φυσικό, ήταν μέσα στο στοίχημα που έβαλαν στο 19ο αιώνα. Το 1870 έχει προχωρήσει το πράγμα, το 1880 ακόμη περισσότερο, η οικονομία της αρχίζει και ανέρχεται, ο στρατός γίνεται πανίσχυρος, δημιουργούνται στην Ιαπωνία βιομηχανίες διαφόρων τύπων και βαριές βιομηχανίες, ανάμεσα στις οποίες είναι οι κατασκευές ατσάλινων πλοίων, οι Ιάπωνες είναι καταπληκτικοί ναυτικοί έτσι και αλλιώς, τώρα αποκτούν πλοία ειδικού τύπου, εξοπλισμένα με τα τελευταία όπλα τα οποία παράγουν οι ίδιοι στη χώρα τους, μιλάμε, υπάρχουν δύο φορές που στην ιστορία της ανθρωπότητας χρησιμοποιείται ο όρος γιαπωνέζικο θαύμα, δύο φορές, το ένα είναι το γιαπωνέζικο θαύμα του 1870-80-90, δηλαδή αυτή η τριακονταετία που άλλαξε την Ιαπωνία και το δεύτερο χρησιμοποιείται για την καταπληκτική άνοδο της Ιαπωνίας μετά το τέλος του 2ου παγκοσμίου πολέμου που 10 χρόνια μετά την απόλυτη συντριβή της, έγινε η 2η πιο μεγάλη οικονομία στο κόσμο μετά τις ΗΠΑ.